Фрол Парфіравіч Шмыгаў: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Створана перакладам старонкі "Шмыгов, Фрол Порфирьевич"
 
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1: Радок 1:
{{Дзяржаўны дзеяч}}
{{Дзяржаўны дзеяч}}
'''Фрол Парфіравіч Шмыгаў''' ([[29 жніўня]], [[1913]], в. Петухі, Томская губерня, [[Расійская імперыя]] — [[15 кастрычніка]] [[1993]], [[Мінск]], [[Беларусь|Рэспубліка Беларусь]]) — беларускі савецкі гісторык, дыпламат, кандыдат гістарычных навук, заслужаны работнік вышэйшай школы БССР, рэктар двух [[Вышэйшая навучальная ўстанова|ВНУ]] [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]], дэпутат [[Вярхоўны Савет БССР|Вярхоўнага Савета БССР]] 8-га склікання, старшыня Пастаяннай камісіі [[Вярхоўны Савет БССР|Вярхоўнага Савета БССР]] па замежных справах. У складзе дэлегацыі Беларускай ССР удзельнічаў у рабоце Сан-Францыскай канферэнцыі 1945 года, на якой быў прыняты [[Статут Арганізацыі Аб’яднаных Нацый|Статут ААН]]<ref name="sb">{{Cite news|url=http://www.sb.by/etot-den-v-istorii/article/etot-den-v-istorii-29-avgusta-4.html|title=Этот день в истории 29 августа|date=29 августа 2013|publisher=[[Советская Белоруссия]]|accessdate=2014-10-05}}</ref> .
'''Фрол Парфіравіч Шмыгаў''' ([[29 жніўня]], [[1913]], в. Петухі, Томская губерня, [[Расійская імперыя]]{{sfn|БСЭ|1974|name="bse"|с=?}}{{ref+|В Белорусской Советской Энциклопедии в качестве места рождения указано «село Петухи Славгородского уезда Томской губернии» ({{lang-be|с. Петухі Слаўгарадскага пав. Томскай губ.}})<ref name="bse"/> — [[15 кастрычніка]] [[1993]], [[Мінск]], [[Беларусь|Рэспубліка Беларусь]]) — беларускі савецкі гісторык, дыпламат, кандыдат гістарычных навук, заслужаны работнік вышэйшай школы БССР, рэктар двух [[Вышэйшая навучальная ўстанова|ВНУ]] [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]], дэпутат [[Вярхоўны Савет БССР|Вярхоўнага Савета БССР]] 8-га склікання, старшыня Пастаяннай камісіі [[Вярхоўны Савет БССР|Вярхоўнага Савета БССР]] па замежных справах. У складзе дэлегацыі Беларускай ССР удзельнічаў у рабоце Сан-Францыскай канферэнцыі 1945 года, на якой быў прыняты [[Статут Арганізацыі Аб’яднаных Нацый|Статут ААН]]<ref name="sb">{{Cite news|url=http://www.sb.by/etot-den-v-istorii/article/etot-den-v-istorii-29-avgusta-4.html|title=Этот день в истории 29 августа|date=29 августа 2013|publisher=[[Советская Белоруссия]]|accessdate=2014-10-05}}</ref> .


== Біяграфія ==
== Біяграфія ==
Радок 8: Радок 8:
У 1935 годзе Фрол Шмыгаў скончыў Пермскі педагагічны інстытут (цяпер Пермскі дзяржаўны педагагічны універсітэт). З 1938 года — выкладчык кафедры Пермскага педінстытута. З 1941 — загадчык кафедры і член [[Камуністычная партыя Савецкага Саюза|КПСС]].
У 1935 годзе Фрол Шмыгаў скончыў Пермскі педагагічны інстытут (цяпер Пермскі дзяржаўны педагагічны універсітэт). З 1938 года — выкладчык кафедры Пермскага педінстытута. З 1941 — загадчык кафедры і член [[Камуністычная партыя Савецкага Саюза|КПСС]].


З 1944 года Фрол Шмыгаў працаваў загадчыкам аддзела [[Міністэрства замежных спраў Рэспублікі Беларусь|Міністэрства замежных спраў БССР]]. У 1945 быў у складзе дэлегацыі БССР, якая прымала ўдзел у Сан-Францыскай канферэнцыі 1945 года. У 1949 з-за абвастрэння адносін з міністрам замежных спраў [[Кузьма Венедыктавіч Кісялёў|Кісялёвым]] сышоў з Міністэрства і працягнуў кар’еру ў сферы вышэйшай адукацыі<ref name="ng">{{Артыкул|год=1990|выпуск=30 октября — 6 ноября}}</ref> .
З 1944 года Фрол Шмыгаў працаваў загадчыкам аддзела [[Міністэрства замежных спраў Рэспублікі Беларусь|Міністэрства замежных спраў БССР]]. У 1945 быў у складзе дэлегацыі БССР, якая прымала ўдзел у Сан-Францыскай канферэнцыі 1945 года. У 1949 з-за абвастрэння адносін з міністрам замежных спраў [[Кузьма Венедыктавіч Кісялёў|Кісялёвым]] сышоў з Міністэрства і працягнуў кар’еру ў сферы вышэйшай адукацыі<ref name="bse"/><ref name="ng">{{артыкул|аўтар=Дергач Ірына|загаловак=Последний из пяти первых|издание=[[Народная газета]]|год=1990|выпуск=30 кастрычніка — 6 лістапада|нумар=5}}</ref>.


З 1949 па 1952 гады Фрол Шмыгаў працаваў намеснікам дырэктара і загадчыкам кафедры Мінскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута замежных моў (цяпер — Мінскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт). З 1952 — прарэктар БДУ, у 1956 — загадчык кафедры [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|БДУ]]. З 1957 — дэкан гістарычнага факультэта Мінскага педагагічнага інстытута імя М. Горкага (верагодна па сумяшчальніцтву). З 1961 па 1970 — рэктар [[Мінскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт|Мінскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута замежных моў]]. З 1970 — рэктар [[Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка|Мінскага педагагічнага інстытута імя М]]. [[Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка|Горкага]] (цяпер Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт).<ref name="ng">{{Артыкул|год=1990|выпуск=30 октября 6 ноября}}</ref><ref>{{Артыкул|год=2009|выпуск=26 ноября}}</ref>
З 1949 па 1952 гады Фрол Шмыгаў працаваў намеснікам дырэктара і загадчыкам кафедры Мінскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута замежных моў (цяпер — Мінскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт). З 1952 — прарэктар БДУ, у 1956 — загадчык кафедры [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|БДУ]]. З 1957 — дэкан гістарычнага факультэта Мінскага педагагічнага інстытута імя М. Горкага (верагодна па сумяшчальніцтву). З 1961 па 1970 — рэктар [[Мінскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт|Мінскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута замежных моў]]. З 1970 — рэктар [[Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка|Мінскага педагагічнага інстытута імя М]]. [[Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка|Горкага]] (цяпер Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт).<ref name="ng"/><ref name="istfak">{{cite web|url=http://hist.bspu.by/istoriya-fakulteta/|title=История факультета|publisher=Официальный сайт Исторического факультета Белорусского государственного педагогического университета имени М. Танка|accessdate=2014-10-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141006131610/http://hist.bspu.by/istoriya-fakulteta/|archivedate=2014-10-06|deadlink=yes}}</ref><ref>{{артыкул|загаловак=Пётр Кухарчык: «Юбілей яшчэ наперадзе»|спасылка=http://issuu.com/nastaunik/docs/1065-16|мова=be|выданне=Настаўнік|месца=Мн.|выдавецтва=РУП «Выдавецкі цэнтр БДУ»|год=2009|выпуск=26 ллістапада|нумар=16 (1065)|старонкі=2}}</ref>.


Фрол Шмыгаў памёр 15 кастрычніка 1993 года. Пахаваны на [[Усходнія могілкі|Усходніх могілках]] у Мінску.
Фрол Шмыгаў памёр 15 кастрычніка 1993 года. Пахаваны на [[Усходнія могілкі|Усходніх могілках]] у Мінску.


== Сан-Францыская канферэнцыя ==
== Сан-Францыская канферэнцыя ==
З 25 красавіка па 26 чэрвеня 1945 года ў [[Сан-Францыска]] праходзіла міжнародная канферэнцыя з удзелам 50 дзяржаў, на якой быў падпісаны [[Статут Арганізацыі Аб’яднаных Нацый|Статут ААН]], які ўступіў у дзеянне 24 кастрычніка 1945 года. З боку БССР на канферэнцыю была адпраўлена дэлегацыя, у якую ўваходзілі наркам замежных спраў [[Кузьма Венедыктавіч Кісялёў]] (кіраўнік дэлегацыі), [[Антон Раманавіч Жэбрак|А.]] [[Антон Раманавіч Жэбрак|Жебрак]], [[Уладзімір Мікалаевіч Перцаў|У. Перцаў]], Г. Байдакоў, Ф. Шмыгаў, [[М. Лынькоў]] і В. Фармашаў <ref name="tutby">{{Cite news|url=http://news.tut.by/society/165002.html|title=Это мы: Белорусы в ООН|author=Вайткун, Алексей|date=24 марта 2010|publisher=[[TUT.BY]]|accessdate=2014-10-05}}</ref> (паводле іншай крыніцы, Фрол Шмыгаў быў генеральным сакратаром дэлегацыі БССР ). Фрол Шмыгаў быў адным з тых, хто паставіў свой подпіс пры прыняцці Статута ААН.
З 25 красавіка па 26 чэрвеня 1945 года ў [[Сан-Францыска]] праходзіла міжнародная канферэнцыя з удзелам 50 дзяржаў, на якой быў падпісаны [[Статут Арганізацыі Аб’яднаных Нацый|Статут ААН]], які ўступіў у дзеянне 24 кастрычніка 1945 года. З боку БССР на канферэнцыю была адпраўлена дэлегацыя, у якую ўваходзілі наркам замежных спраў [[Кузьма Венедыктавіч Кісялёў]] (кіраўнік дэлегацыі), [[Антон Раманавіч Жэбрак|А.]] [[Антон Раманавіч Жэбрак|Жебрак]], [[Уладзімір Мікалаевіч Перцаў|У. Перцаў]], Г. Байдакоў, Ф. Шмыгаў, [[М. Лынькоў]] і В. Фармашаў <ref name="tutby">{{Cite news|url=http://news.tut.by/society/165002.html|title=Это мы: Белорусы в ООН|author=Вайткун, Алексей|date=24 сакавіка 2010|publisher=[[TUT.BY]]|accessdate=2014-10-05}}</ref> (паводле іншай крыніцы, Фрол Шмыгаў быў генеральным сакратаром дэлегацыі БССР ). Фрол Шмыгаў быў адным з тых, хто паставіў свой подпіс пры прыняцці Статута ААН.


Яшчэ раней, ў 1944 годзе праходзіла Канферэнцыя ў Думбартан-Окс, на якой былі выпрацаваны асноўныя палажэнні для будучага Статута ААН. Фрол Шмыгаў некалькі месяцаў, са жніўня па кастрычнік 1944 года, правёў у амерыканскім горадзе [[Думбартан-Окс]], вывяраючы тэксты будучага статута. Гэта была карпатлівая праца, так як былі варыянты тэксту на розных мовах. Нельга было дапусціць рознагалоссяў і розначытанняў <ref name="stv">{{Cite web|url=http://www.ctv.by/node/31309|title=На карте мира. Фильм десятый|author=Карафа-Корбут, Елена (автор сценария); Лескин, Андрей (режиссёр)|date=21.12.2009|work=С чего начинается родина|publisher=[[СТВ (телеканал, Белоруссия){{!}}СТВ]]|format=документальный фильм|accessdate=2014-10-05}} [http://my.mail.ru/mail/gagosova55/video/75551/76067.html онлайн-запись фильма на сайте mail.ru]</ref> .
Яшчэ раней, ў 1944 годзе праходзіла Канферэнцыя ў Думбартан-Окс, на якой былі выпрацаваны асноўныя палажэнні для будучага Статута ААН. Фрол Шмыгаў некалькі месяцаў, са жніўня па кастрычнік 1944 года, правёў у амерыканскім горадзе [[Думбартан-Окс]], вывяраючы тэксты будучага статута. Гэта была карпатлівая праца, так як былі варыянты тэксту на розных мовах. Нельга было дапусціць рознагалоссяў і розначытанняў <ref name="stv">{{Cite web|url=http://www.ctv.by/node/31309|title=На карте мира. Фильм десятый|author=Карафа-Корбут, Елена (автор сценария); Лескин, Андрей (режиссёр)|date=21.12.2009|work=С чего начинается родина|publisher=[[СТВ (телеканал, Белоруссия){{!}}СТВ]]|format=документальный фильм|accessdate=2014-10-05}} [http://my.mail.ru/mail/gagosova55/video/75551/76067.html онлайн-запись фильма на сайте mail.ru]</ref> .
Радок 28: Радок 28:


== Сям’я і дзеці ==
== Сям’я і дзеці ==
Жонка Фрола Шмыгава — Антаніна Апанасаўна. У сям’і быў сын Ігар і дачка Ірына. Першая жонка Фрала Шмыгава — Лізавета Мікалаеўна. У іх у сям’і было двое дзяцей: Георгій Шмыгаў і дачка Наталля. Нашчадкі Шмыгава пайшлі па слядах бацькі, стаўшы патомнымі дыпламатамі. Ігар Шмыгаў працаваў на пасадзе саветніка, часовага паверанага ў справах у Пасольстве Рэспублікі Беларусь у ЗША, саветніка-пасланніка Пасольства Рэспублікі Беларусь у Літве<ref name="wtimes">{{Артыкул|год=2002|выпуск=Wednesday, June 19}}</ref>. Георгій Шмыгаў знаходзіўся ў ЗША з дыпламатычнай місіяй, а таксама працаваў у Маскве. Унук Антон Ігаравіч Шмыгаў працаваў першым сакратаром аддзела АБСЕ і Савета Еўропы ўпраўлення агульнаеўрапейскага супрацоўніцтва Міністэрства замежных спраў Рэспублікі Беларусь, першым сакратаром Пасольства Рэспублікі Беларусь у Аўстрыі.
Жонка Фрола Шмыгава — Антаніна Апанасаўна. У сям’і быў сын Ігар і дачка Ірына. Першая жонка Фрала Шмыгава — Лізавета Мікалаеўна. У іх у сям’і было двое дзяцей: Георгій Шмыгаў і дачка Наталля. Нашчадкі Шмыгава пайшлі па слядах бацькі, стаўшы патомнымі дыпламатамі. Ігар Шмыгаў працаваў на пасадзе саветніка, часовага паверанага ў справах у Пасольстве Рэспублікі Беларусь у ЗША, саветніка-пасланніка Пасольства Рэспублікі Беларусь у Літве<ref name="wtimes">{{Артыкул|спасылка=https://www.washingtontimes.com/news/2002/jun/19/20020619-032023-7204r/|загаловак=Embassy Row|год=2002|выпуск=Wednesday, June 19}}</ref>. Георгій Шмыгаў знаходзіўся ў ЗША з дыпламатычнай місіяй, а таксама працаваў у Маскве. Унук Антон Ігаравіч Шмыгаў працаваў першым сакратаром аддзела АБСЕ і Савета Еўропы ўпраўлення агульнаеўрапейскага супрацоўніцтва Міністэрства замежных спраў Рэспублікі Беларусь, першым сакратаром Пасольства Рэспублікі Беларусь у Аўстрыі.


{{Зноскі}}
{{Зноскі}}

Версія ад 14:41, 4 чэрвеня 2021

Фрол Парфіравіч Шмыгаў
Нараджэнне 16 жніўня 1913(1913-08-16)
Смерць 15 кастрычніка 1993(1993-10-15) (80 гадоў)
Партыя
Дзейнасць дыпламат, гісторык, палітык
Месца працы
Узнагароды
Ордэн «Знак Пашаны»

Фрол Парфіравіч Шмыгаў (29 жніўня, 1913, в. Петухі, Томская губерня, Расійская імперыя[1]{{ref+|В Белорусской Советской Энциклопедии в качестве места рождения указано «село Петухи Славгородского уезда Томской губернии» (бел.: с. Петухі Слаўгарадскага пав. Томскай губ.)[1]15 кастрычніка 1993, Мінск, Рэспубліка Беларусь) — беларускі савецкі гісторык, дыпламат, кандыдат гістарычных навук, заслужаны работнік вышэйшай школы БССР, рэктар двух ВНУ БССР, дэпутат Вярхоўнага Савета БССР 8-га склікання, старшыня Пастаяннай камісіі Вярхоўнага Савета БССР па замежных справах. У складзе дэлегацыі Беларускай ССР удзельнічаў у рабоце Сан-Францыскай канферэнцыі 1945 года, на якой быў прыняты Статут ААН[2] .

Біяграфія

Надмагільны помнік Фрола Шмыгава на Усходніх могілках Мінска

Фрол Парфіравіч Шмыгаў нарадзіўся 29 жніўня 1913 года[2] (16 жніўня 1913 па старым стылі) у сялянскай сям’і ў вёсцы Петухі, Томская губерня, Расійская імперыя (цяпер Ключэўскі раён, Алтайскі край, Расія) [3].

У 1935 годзе Фрол Шмыгаў скончыў Пермскі педагагічны інстытут (цяпер Пермскі дзяржаўны педагагічны універсітэт). З 1938 года — выкладчык кафедры Пермскага педінстытута. З 1941 — загадчык кафедры і член КПСС.

З 1944 года Фрол Шмыгаў працаваў загадчыкам аддзела Міністэрства замежных спраў БССР. У 1945 быў у складзе дэлегацыі БССР, якая прымала ўдзел у Сан-Францыскай канферэнцыі 1945 года. У 1949 з-за абвастрэння адносін з міністрам замежных спраў Кісялёвым сышоў з Міністэрства і працягнуў кар’еру ў сферы вышэйшай адукацыі[1][4].

З 1949 па 1952 гады Фрол Шмыгаў працаваў намеснікам дырэктара і загадчыкам кафедры Мінскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута замежных моў (цяпер — Мінскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт). З 1952 — прарэктар БДУ, у 1956 — загадчык кафедры БДУ. З 1957 — дэкан гістарычнага факультэта Мінскага педагагічнага інстытута імя М. Горкага (верагодна па сумяшчальніцтву). З 1961 па 1970 — рэктар Мінскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута замежных моў. З 1970 — рэктар Мінскага педагагічнага інстытута імя М. Горкага (цяпер Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт).[4][5][6].

Фрол Шмыгаў памёр 15 кастрычніка 1993 года. Пахаваны на Усходніх могілках у Мінску.

Сан-Францыская канферэнцыя

З 25 красавіка па 26 чэрвеня 1945 года ў Сан-Францыска праходзіла міжнародная канферэнцыя з удзелам 50 дзяржаў, на якой быў падпісаны Статут ААН, які ўступіў у дзеянне 24 кастрычніка 1945 года. З боку БССР на канферэнцыю была адпраўлена дэлегацыя, у якую ўваходзілі наркам замежных спраў Кузьма Венедыктавіч Кісялёў (кіраўнік дэлегацыі), А. Жебрак, У. Перцаў, Г. Байдакоў, Ф. Шмыгаў, М. Лынькоў і В. Фармашаў [7] (паводле іншай крыніцы, Фрол Шмыгаў быў генеральным сакратаром дэлегацыі БССР ). Фрол Шмыгаў быў адным з тых, хто паставіў свой подпіс пры прыняцці Статута ААН.

Яшчэ раней, ў 1944 годзе праходзіла Канферэнцыя ў Думбартан-Окс, на якой былі выпрацаваны асноўныя палажэнні для будучага Статута ААН. Фрол Шмыгаў некалькі месяцаў, са жніўня па кастрычнік 1944 года, правёў у амерыканскім горадзе Думбартан-Окс, вывяраючы тэксты будучага статута. Гэта была карпатлівая праца, так як былі варыянты тэксту на розных мовах. Нельга было дапусціць рознагалоссяў і розначытанняў [8] .

Сучаснікі аб Фралоў Шмыгаве

Пётр Садоўскі беларускі мовазнавец, палітык і дыпламат, напісаў аб Шмыгаве ў сваёй аўтабіяграфіі[9]:

Тадышні рэктар ін’язу прафэсар Шмыгаў быў, канечне, як усе кіраўнікі ВНУ, ідэалягічна чалавекам артадаксальным, аднак быў даволі лібэральны і прагрэсіўны ў адносінах да навуковых лінгвістычных дасьледаваньняў.

Дзмітрый Быкаў расійскі пісьменнік, паэт і публіцыст, літаратурны крытык, радыё- і тэлевядучы, журналіст, напісаў аб Шмыгаве в часопісе «Собеседник»[10]:

Рэктарам Мінскага ін’яза быў Ф.П.Шмыгаў. Сустракаючыся са студэнтамі, ён здымаў капялюш. ВНУ грымеў на ўсю рэспубліку, самадзейны тэатр ставіў спектаклі, носьбіты мовы чыталі лекцыі...

Сям’я і дзеці

Жонка Фрола Шмыгава — Антаніна Апанасаўна. У сям’і быў сын Ігар і дачка Ірына. Першая жонка Фрала Шмыгава — Лізавета Мікалаеўна. У іх у сям’і было двое дзяцей: Георгій Шмыгаў і дачка Наталля. Нашчадкі Шмыгава пайшлі па слядах бацькі, стаўшы патомнымі дыпламатамі. Ігар Шмыгаў працаваў на пасадзе саветніка, часовага паверанага ў справах у Пасольстве Рэспублікі Беларусь у ЗША, саветніка-пасланніка Пасольства Рэспублікі Беларусь у Літве[11]. Георгій Шмыгаў знаходзіўся ў ЗША з дыпламатычнай місіяй, а таксама працаваў у Маскве. Унук Антон Ігаравіч Шмыгаў працаваў першым сакратаром аддзела АБСЕ і Савета Еўропы ўпраўлення агульнаеўрапейскага супрацоўніцтва Міністэрства замежных спраў Рэспублікі Беларусь, першым сакратаром Пасольства Рэспублікі Беларусь у Аўстрыі.

Зноскі

  1. а б в БСЭ 1974, с. ?.
  2. а б "Этот день в истории 29 августа". Советская Белоруссия. 29 августа 2013. Праверана 2014-10-05. {{cite news}}: Праверце значэнне даты ў: |date= (даведка)
  3. БСЭ 1974.
  4. а б Дергач Ірына Последний из пяти первых. — 1990. — В. 30 кастрычніка — 6 лістапада. — № 5.
  5. История факультета(недаступная спасылка). Официальный сайт Исторического факультета Белорусского государственного педагогического университета имени М. Танка. Архівавана з першакрыніцы 6 кастрычніка 2014. Праверана 5 кастрычніка 2014.
  6. Пётр Кухарчык: «Юбілей яшчэ наперадзе» // Настаўнік. — Мн.: РУП «Выдавецкі цэнтр БДУ», 2009. — В. 26 ллістапада. — № 16 (1065). — С. 2.
  7. Вайткун, Алексей (24 сакавіка 2010). "Это мы: Белорусы в ООН". TUT.BY. Праверана 2014-10-05.
  8. Карафа-Корбут, Елена (автор сценария); Лескин, Андрей (режиссёр). На карте мира. Фильм десятый (документальный фильм). С чего начинается родина. СТВ (21 снежня 2009). Праверана 5 кастрычніка 2014. онлайн-запись фильма на сайте mail.ru
  9. Садоўскі, Пётра. Мой шыбалет. Аўтабіяграфічныя шыбалескі (бел.). — Радыё Свабодная Эўропа/Радыё Свабода, 2008. — 426 с. — ISBN 978-0-929849-26-3. (бел.)
  10. https://ru-bykov.livejournal.com/3009745.html
  11. Embassy Row. — 2002. — В. Wednesday, June 19.

Літаратура

  • Беларуская Савецкая Энцыклапедыя / гал. рэд. У. П. Броўка. — Мн.: Паліграфічны камбінат імя Якуба Коласа, 1974. — Т. 11. Футбол — Яя. — 656 с. — 25 000 экз. (бел.)