Май: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
др →‎top: стыль
Тэгі: Праўка з маб. прылады Праўка праз маб. дадатак Праўка праз дадатак Android
Радок 3: Радок 3:
'''Май''', '''тра́вень''' — пяты месяц [[Грыгарыянскі каляндар|грыгарыянскага]] і [[Юліянскі каляндар|юліянскага]] календароў. Складаецца з 31 дня.
'''Май''', '''тра́вень''' — пяты месяц [[Грыгарыянскі каляндар|грыгарыянскага]] і [[Юліянскі каляндар|юліянскага]] календароў. Складаецца з 31 дня.


Назва ''май'' падаецца ў выданнях [[Ф. Скарына|Ф. Скарыны]]<ref name="СкТв">Скарына Ф. Творы:…</ref>, у [[«Храналогія», Андрэй Рымша|«Храналогіі»]] [[Андрэй Рымша|А. Рымшы]] (1581) згадваецца як ''маи''<ref>Андрей Рымша. [Хронология]…</ref>:
Назва ''май'' ужываецца ў выданнях [[Ф. Скарына|Ф. Скарыны]]<ref name="СкТв">Скарына Ф. Творы:…</ref>, у [[«Храналогія», Андрэй Рымша|«Храналогіі»]] [[Андрэй Рымша|А. Рымшы]] (1581) ўжыта як ''маи''<ref>Андрей Рымша. [Хронология]…</ref>:


<blockquote>'''М(е)с(е)ца мая, погебреиску ія’ръ, / просто ма’и. /'''<br />
<blockquote>'''М(е)с(е)ца мая, погебреиску ія’ръ, / просто ма’и. /'''<br />
Радок 10: Радок 10:
Мая 10 дня. /</blockquote>
Мая 10 дня. /</blockquote>


Праславянскае слова ''травень'' выяўлена ў творах старабеларускай мовы двойчы: у [[Полацкае Евангелле|Полацкім Евангеллі]] [[13 стагоддзе|ХІІІ стагоддзя]] і [[Лексікон Памвы Бярынды|слоўніку]] ([[1627]]) [[Памва Бярында|Памвы Бярынды]]<ref name="travień">{{Спасылка | аўтар = [[Уладзімір Куліковіч]]| прозвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 3 мая 2014| url = http://minsknews.by/blog/2014/05/03/belaruskae-slouka-may-i-traven/| копія = | дата копіі = | загаловак = Беларускае слоўка. Май і травень| фармат = | назва праекту = | выдавец = Минск-Новости| дата доступу = 9 снежня 2014 | мова = | каментарый = }}</ref>.
Праславянская назва ''травень'' выяўлена ў помніках старабеларускага пісьменства, напрыклад у [[Полацкае Евангелле|Полацкім Евангеллі]] (ХІІІ ст.) і [[Лексікон Памвы Бярынды|Лексіконе]] (1627) [[Памва Бярында|Памвы Бярынды]]<ref name="travień">{{Спасылка | аўтар = [[Уладзімір Куліковіч]]| прозвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 3 мая 2014| url = http://minsknews.by/blog/2014/05/03/belaruskae-slouka-may-i-traven/| копія = | дата копіі = | загаловак = Беларускае слоўка. Май і травень| фармат = | назва праекту = | выдавец = Минск-Новости| дата доступу = 9 снежня 2014 | мова = | каментарый = }}</ref>.


Назва, ужываная ў сучаснай беларускай літаратурнай мове, амаль ад пачатку існавала ў форме «''май''». У газеце «[[Наша ніва (1906)|Наша ніва]]» з [[1907]] года ўжывалася менавіта яна, з выняткам перыяду [[1910]]—[[1912]] гадоў, калі існавала практыка ўжывання ў форме ''травень (май)''<ref>Гісторыя беларускай літаратурнай мовы, Т.2.</ref>. Больш шырокае ўжыванне слова травень займела за часам [[беларусізацыя|беларусізацыі]] (1920—1930-я гг.), пасля чаго прызнаецца састарэлым. У афіцыйным ужытку аднавілася ўжыванне слова травень у 1990-я гады<ref name="travień"/>.
Назва, ужываная ў сучаснай беларускай літаратурнай мове, амаль ад пачатку існавала ў форме «''май''». У газеце «[[Наша ніва (1906)|Наша ніва]]» з 1907 года ўжывалася менавіта яна, за выняткам перыяду 1910—1912 гадоў, калі была практыка ўжывання ў форме ''травень (май)''<ref>Гісторыя беларускай літаратурнай мовы, Т.2.</ref>. Больш шырокае ўжыванне слова травень займела за часам [[беларусізацыя|беларусізацыі]] (1920—1930-я гг.), пасля чаго прызнана састарэлым. У афіцыйным ужытку аднавілася ў 1990-я гады<ref name="travień"/>.


Слова «май» з’яўляецца адзіным [[лацінізм]]ам з 12 назваў месяцаў, якія ўжываюцца ў афіцыйнай беларускай мове.
Назва «май» адзіны [[лацінізм]]ам з 12 назваў месяцаў, якія ўжываюцца ў літаратурнай беларускай мове.


{{зноскі}}
{{зноскі}}

Версія ад 11:25, 27 чэрвеня 2021

Май у Фінляндыі
Май, ілюстрацыя Аляксандра Тарасевіча з кнігі «Rosarium et Officium B. Mariae Virginis…»

Май, тра́вень — пяты месяц грыгарыянскага і юліянскага календароў. Складаецца з 31 дня.

Назва май ужываецца ў выданнях Ф. Скарыны[1], у «Храналогіі» А. Рымшы (1581) ўжыта як маи[2]:

М(е)с(е)ца мая, погебреиску ія’ръ, / просто ма’и. /

Но’и а’рху готуетъ божимъ повеле’нїемъ, /
абы въ пото’пъ не зги’нулъ зъ своим поколеньемъ. /

Мая 10 дня. /

Праславянская назва травень выяўлена ў помніках старабеларускага пісьменства, напрыклад у Полацкім Евангеллі (ХІІІ ст.) і Лексіконе (1627) Памвы Бярынды[3].

Назва, ужываная ў сучаснай беларускай літаратурнай мове, амаль ад пачатку існавала ў форме «май». У газеце «Наша ніва» з 1907 года ўжывалася менавіта яна, за выняткам перыяду 1910—1912 гадоў, калі была практыка ўжывання ў форме травень (май)[4]. Больш шырокае ўжыванне слова травень займела за часам беларусізацыі (1920—1930-я гг.), пасля чаго прызнана састарэлым. У афіцыйным ужытку аднавілася ў 1990-я гады[3].

Назва «май» адзіны лацінізмам з 12 назваў месяцаў, якія ўжываюцца ў літаратурнай беларускай мове.

Зноскі

  1. Скарына Ф. Творы:…
  2. Андрей Рымша. [Хронология]…
  3. а б Уладзімір Куліковіч. Беларускае слоўка. Май і травень. Минск-Новости (3 мая 2014). Праверана 9 снежня 2014.
  4. Гісторыя беларускай літаратурнай мовы, Т.2.

Літаратура

  • Андрей Рымша. [Хронология] (1581) // Транслитерация О.Лицкевича по факсимиле в изд.: Запаско Я. П. Мистецька спадщина Iвана Федорова. Львів, 1974. С.33, 36. — Эл.рэсурс starbel.narod.ru
  • Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. У 2 т. Т. 2. — Мн., 1967. С.138,139
  • Скарына Ф. Творы: Прадмовы, сказанні, пасляслоўі, акафісты, пасхалія / Уступ. арт., падрыхт. тэкстаў, камент., слоўнік А. Ф. Коршунава, паказальнікі А. Ф. Коршунава, В. А. Чамярыцкага. — Мн.: Навука і тэхніка, 1990. — С. . — 207 с.: іл. ISBN 5-343-00151-3.