Мікола Іванавіч Ермаловіч: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дадана літаратура
Радок 18: Радок 18:
}}
}}
{{Цёзкі2|Ермаловіч}}
{{Цёзкі2|Ермаловіч}}
'''Міко́ла Іва́навіч Ермало́віч''' ({{ДН|29|4|1921}}, в. [[Малыя Навасёлкі]] на Койданаўшчыне, цяпер {{МН|Дзяржынскі раён|у Дзяржынскім раёне|}}, [[Мінская вобласць]] — {{ДС|5|3|2000}}, {{МС|Мінск||}}; Псеўданімы: ''Сымон Беларус'', ''М. Ермолов'', ''Я. Мікалаеў'', ''Мікола Наваселец'', ''М. Ярмолаў'') — беларускі гісторык, [[Публіцыстыка|публіцыст]], [[крытык]] і літаратуразнаўца. Заснавальнік новай беларускай рамантычнай [[Гістарыяграфія|гістарыяграфіі]], аўтар і выдавец непадцэнзурных тэкстаў 1960—1980-х г.
'''Міко́ла Іва́навіч Ермало́віч''' ({{ДН|29|4|1921}}, в. [[Малыя Навасёлкі]] на Койданаўшчыне, цяпер {{МН|Дзяржынскі раён|у Дзяржынскім раёне|}}, [[Мінская вобласць]] — {{ДС|5|3|2000}}, {{МС|Мінск||}}; Псеўданімы: ''Сымон Беларус'', ''М. Ермолов'', ''Я. Мікалаеў'', ''Мікола Наваселец'', ''М. Ярмолаў'') — беларускі гісторык, [[Публіцыстыка|публіцыст]], [[крытык]] і літаратуразнаўца. Заснавальнік новай беларускай рамантычнай [[Гістарыяграфія|гістарыяграфіі]], аўтар і выдавец непадцэнзурных тэкстаў 1960—1980-х гадоў.


== Біяграфія ==
== Біяграфія ==
Скончыў Дзяржынскую сярэднюю школу (1938) і паступіў на беларускае аддзяленне літаратурнага факультэта [[Мінскі педінстытут|Мінскага педінстытута]], дзе да пачатку [[Другая Сусветная вайна|2-й сусветнай вайны]] скончыў 3 курсы. З-за дрэннага зроку быў вызвалены ад службы ў арміі, эвакуіраваўся і працаваў настаўнікам рускай мовы і літаратуры ў вёсцы Лабаскі [[Мардовія|Мардоўскай АССР]]. У канцы 1943 г. вярнуўся ў [[Беларусь]], працаваў інспектарам райана ў [[Гарадскі пасёлак Сураж|Суражы]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. У 1944—1946 гг. завуч сярэдняй школы ў [[Дзяржынск]]у Мінскай вобласці. З [[1946]] г. аднавіў вучобу ў педінстытуце, які скончыў у 1947 г. У [[1947]]—[[1948]] гг. вучыўся ў аспірантуры пры педінстытуце. У 1948—[[1955]] гг. выкладаў беларускую літаратуру ў [[Маладзечанскі настаўніцкі інстытут|Маладзечанскім настаўніцкім інстытуце]], а пасля яго закрыцця, у 1955—[[1957]] гг. працаваў загадчыкам метадычнага кабінета Маладзечанскага абласнога інстытута ўдасканалення настаўнікаў. У канцы 1957 г. выйшаў на пенсію з прычыны значнага пагаршэння зроку.
Скончыў Дзяржынскую сярэднюю школу (1938) і паступіў на беларускае аддзяленне літаратурнага факультэта [[Мінскі педінстытут|Мінскага педінстытута]], дзе да пачатку [[Другая Сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] скончыў 3 курсы. З-за дрэннага зроку быў вызвалены ад службы ў арміі, эвакуіраваўся і працаваў настаўнікам рускай мовы і літаратуры ў вёсцы Лабаскі [[Мардовія|Мардоўскай АССР]]. У канцы 1943 года вярнуўся ў [[Беларусь]], працаваў інспектарам райана ў [[Сураж (Віцебскі раён)|Суражы]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]]. У 1944—1946 гадах — завуч сярэдняй школы ў [[Дзяржынск]]у Мінскай вобласці. З [[1946]] года аднавіў вучобу ў педінстытуце, які скончыў у 1947 годзе. У [[1947]]—[[1948]] гадах вучыўся ў аспірантуры пры педінстытуце. У 1948—[[1955]] гадах выкладаў беларускую літаратуру ў [[Маладзечанскі настаўніцкі інстытут|Маладзечанскім настаўніцкім інстытуце]], а пасля яго закрыцця, у 1955—[[1957]] гадах працаваў загадчыкам метадычнага кабінета Маладзечанскага абласнога інстытута ўдасканалення настаўнікаў. У канцы 1957 года выйшаў на пенсію з прычыны значнага пагаршэння зроку.


Жыў у [[Маладзечна]], у апошнія гады — ў Мінску.
Жыў у [[Маладзечна]], у апошнія гады — у Мінску.


5 сакавіка 2000 года трагічна загінуў — амаль невідушчы 78-гадовы навукоўца трапіў пад колы аўтамабіля ў Мінску.
5 сакавіка 2000 года трагічна загінуў — амаль невідушчы 78-гадовы навукоўца трапіў пад колы аўтамабіля ў Мінску.
Радок 39: Радок 39:
З’яўляўся заснавальнікам новай беларускай рамантычнай гістарыяграфіі, якая супярэчыла афіцыйным савецкім канцэпцыям гісторыі Беларусі. У прыватнасці, ён даказваў, што [[Літва]] ніколі не заваёўвала Беларусь, а [[ВКЛ]] з’яўлялася беларускай дзяржавай. Гэтыя погляды былі выкладзены ў кнізе «Па слядах аднаго міфа» ([[1968]]).
З’яўляўся заснавальнікам новай беларускай рамантычнай гістарыяграфіі, якая супярэчыла афіцыйным савецкім канцэпцыям гісторыі Беларусі. У прыватнасці, ён даказваў, што [[Літва]] ніколі не заваёўвала Беларусь, а [[ВКЛ]] з’яўлялася беларускай дзяржавай. Гэтыя погляды былі выкладзены ў кнізе «Па слядах аднаго міфа» ([[1968]]).


Альтэрнатыўнае бачанне гісторыі Беларусі выклікала раздражненне ўлады, некалькі разоў на кватэру да Ермаловіча супрацоўнікі КДБ прыносілі позвы з патрабаваннем з’явіцца і разабрацца з «извечной самостоятельностью белорусов». Гістарычныя творы Ермаловіча ляжалі неапублікаванымі ў рэдакцыях часопісаў, нягледзячы на тое, што гэтыя працы былі вельмі папулярныя і ў вялікай колькасці пашыраліся самвыдатам. Напрыклад, кніга «Па слядах аднаго міфа» была афіцыйна выдадзена толькі ў [[1989]].
Альтэрнатыўнае бачанне гісторыі Беларусі выклікала раздражненне ўлады, некалькі разоў на кватэру да Ермаловіча супрацоўнікі КДБ прыносілі позвы з патрабаваннем з’явіцца і разабрацца з «извечной самостоятельностью белорусов». Гістарычныя творы Ермаловіча ляжалі неапублікаванымі ў рэдакцыях часопісаў, нягледзячы на тое, што гэтыя працы былі вельмі папулярныя і ў вялікай колькасці пашыраліся самвыдатам. Напрыклад, кніга «Па слядах аднаго міфа» была афіцыйна выдадзена толькі ў [[1989]] годзе.


Таму рукапісы Ермаловіча ў 1970—1980-х абарачаліся ў непадцэнзурным друку. Самвыдавецкі памнажалася праца «Па слядах аднаго міфа», а таксама працы, апублікаваныя і ў афіцыйным друку. Так, да прыкладу, рабіліся фотакопіі з працы «Балцкія плямёны» (газета «Голас Радзімы», 05.11.1981). У машынапісным выглядзе пашыралася праца «У духу застойнага часу». Гэты артыкул Ермаловіча напісаў у адказ на артыкул [[Васіль Мялешка|В. Мялешкі]] і [[Зіновій Юльевіч Капыскі|З. Капыскага]] «Фактам вопреки» («[[Советская Белоруссия]]», 28.07.1987). Пасля таго, як рэдакцыя «Советской Белоруссии» адмовілася друкаваць яго, артыкул распаўсюджваўся ў машынапісных копіях. Пазней быў апублікаваны ў «Студэнцкай думцы» № 3 за 1989 год.
Таму рукапісы Ермаловіча ў 1970—1980-х гадах абарачаліся ў непадцэнзурным друку. Самвыдавецкі памнажалася праца «Па слядах аднаго міфа», а таксама працы, апублікаваныя і ў афіцыйным друку. Так, да прыкладу, рабіліся фотакопіі з працы «Балцкія плямёны» (газета «Голас Радзімы», 05.11.1981). У машынапісным выглядзе пашыралася праца «У духу застойнага часу». Гэты артыкул Ермаловіча напісаў у адказ на артыкул [[Васіль Мялешка|В. Мялешкі]] і [[Зіновій Юльевіч Капыскі|З. Капыскага]] «Фактам вопреки» («[[Советская Белоруссия]]», 28.07.1987). Пасля таго, як рэдакцыя «Советской Белоруссии» адмовілася друкаваць яго, артыкул распаўсюджваўся ў машынапісных копіях. Пазней быў апублікаваны ў «Студэнцкай думцы» № 3 за 1989 год.


=== Удзел у самвыдаце ===
=== Удзел у самвыдаце ===
У [[1963]] г. распачынае выдаваць рукапісны самвыдавецкі часопіс «Падснежнік», чатыры выпускі якога выйшлі да [[1964]] года. У [[1975]] годзе ўзнаўляе выпуск «Падснежніка», але пад новай назвай «Гутаркі», да 1976 г. выйшла каля 50 выпускаў. «Гутаркі» шматразова перадрукоўваліся, перапісваліся, распаўсюджваліся сярод беларускай інтэлігенцыі. «Гутаркі» выдаваліся Ермаловічам пад псеўданімам Сымон Беларус. Назву «Гутарка» аўтар абраў таму, што ў 19 ст. «гутаркі» былі найбольш пашыраным жанрам нелегальнага друку. У сваім выданні змяшчаў творы, якія не маглі быць апублікаваныя ў афіцыйным друку з-за сваёй сацыяльнай і палітычнай накіраванасці. Аўтар рыхтаваў матэрыялы ў Мінску (у Дзяржаўнай бібліятэцы БССР), друкаваў у Маладзечне на друкарцы, а потым перадаваў [[Яўген Кулік|Яўгену Куліку]] для памнажэння. Нумар выходзіў прыкладна раз на тыдзень.
У [[1963]] годзе распачынае выдаваць рукапісны самвыдавецкі часопіс «Падснежнік», чатыры выпускі якога выйшлі да [[1964]] года<ref>[http://www.slounik.org/153828.html «Падснежнік»] // Дэмакратычная апазыцыя Беларусі: 1956—1991. Пэрсанажы і кантэкст. — Менск: Архіў Найноўшае Гісторыі, 1999.</ref>. У [[1975]] годзе ўзнаўляе выпуск «Падснежніка», але пад новай назвай «[[Гутарка (часопіс)|Гутаркі]]», да 1976 года выйшла каля 50 выпускаў. «Гутаркі» шматразова перадрукоўваліся, перапісваліся, распаўсюджваліся сярод беларускай інтэлігенцыі. «Гутаркі» выдаваліся Ермаловічам пад псеўданімам Сымон Беларус. Назву «Гутарка» аўтар абраў таму, што ў XIX стагоддзі «гутаркі» былі найбольш пашыраным жанрам нелегальнага друку. У сваім выданні змяшчаў творы, якія не маглі быць апублікаваныя ў афіцыйным друку з-за сваёй сацыяльнай і палітычнай накіраванасці. Аўтар рыхтаваў матэрыялы ў Мінску (у Дзяржаўнай бібліятэцы БССР), друкаваў у Маладзечне на друкарцы, а потым перадаваў [[Яўген Кулік|Яўгену Куліку]] для памнажэння. Нумар выходзіў прыкладна раз на тыдзень.


=== Навуковая дзейнасць у незалежнай Беларусі ===
=== Навуковая дзейнасць у незалежнай Беларусі ===
У савецкія часы была выдадзена толькі адна кніга Ермаловіча «Дарагое беларусам імя» (1970). Магчымасць друкавацца з’явілася толькі ў часы перабудовы і пасля абвяшчэння незалежнасці. У 1990 г. — даследаванне «Старажытная Беларусь: Полацкі і Новагародскі перыяды», у 1994 годзе — «Старажытная Беларусь: Віленскі перыяд», у 2000 — «Беларуская дзяржава Вялікае Княства Літоўскае».
У савецкія часы была выдадзена толькі адна кніга Ермаловіча «Дарагое беларусам імя» (1970). Магчымасць друкавацца з’явілася толькі ў часы перабудовы і пасля абвяшчэння незалежнасці. У 1990 годзе — даследаванне «Старажытная Беларусь: Полацкі і Новагародскі перыяды», у 1994 годзе — «Старажытная Беларусь: Віленскі перыяд», у 2000 — «Беларуская дзяржава Вялікае Княства Літоўскае».


Працы Ермаловіча ў значнай ступені паўплывалі на фармаванне сучаснай грамадскай думкі і гістарыяграфіі Беларусі.
Працы Ермаловіча ў значнай ступені паўплывалі на фармаванне сучаснай грамадскай думкі і гістарыяграфіі Беларусі.
Радок 55: Радок 55:
* [[Медаль Францыска Скарыны]] (1990)
* [[Медаль Францыска Скарыны]] (1990)
* [[Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь]] у галіне літаратуры, мастацтва і архітэктуры за кнігу «Старажытная Беларусь» (1992)
* [[Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь]] у галіне літаратуры, мастацтва і архітэктуры за кнігу «Старажытная Беларусь» (1992)
* Прэмія імя У. Караткевіча
* Прэмія імя Уладзіміра Караткевіча


== Ушанаванне памяці ==
== Ушанаванне памяці ==
* 28 лістапада [[2003]] г. ў [[Маладзечна]] быў урачыста адкрыты памятны знак ганароваму грамадзяніну горада Міколу Ермаловічу. Урачыстасць ладзілася гарадскімі ўладамі пры ўдзеле грамадскасці<ref name="РГ_2003">Памяць пра Ермаловіча // «[[Рэгіянальная газета]]», 5 снежня 2003 г., № 49 (450)</ref>.
* 28 лістапада [[2003]] года ў [[Маладзечна]] быў урачыста адкрыты памятны знак ганароваму грамадзяніну горада Міколу Ермаловічу. Урачыстасць ладзілася гарадскімі ўладамі пры ўдзеле грамадскасці<ref name="РГ_2003">Памяць пра Ермаловіча // «[[Рэгіянальная газета]]», 5 снежня 2003 г., № 49 (450)</ref>.
* У год 90-гадовага юбілею Міколы Ермаловіча, 19 мая 2011 года, знамянальную дату адзначалі ў Маладзечне<ref name="РГ_2011">[http://www.rh.by/by/120/20/3094/ Вечарына памяці Міколы Ермаловіча] // «[[Рэгіянальная газета]]»</ref>.
* У год 90-гадовага юбілею Міколы Ермаловіча, 19 мая 2011 года, знамянальную дату адзначалі ў Маладзечне<ref name="РГ_2011">[http://www.rh.by/by/120/20/3094/ Вечарына памяці Міколы Ермаловіча] // «[[Рэгіянальная газета]]»</ref>.


== Выбраная бібліяграфія ==
== Выбраная бібліяграфія ==
* Дарагое беларусам імя (1970)
* Дарагое беларусам імя (1970)
* Па слядах аднаго міфа (1989), 1-е выд.: ISBN 5-343-00016-9; 2-е выд.: ISBN 5-343-00876-3
* Па слядах аднаго міфа (1989), 1-е выд.: ISBN 5-343-00016-9; 2-е выд.: ISBN 5-343-00876-3.
* Старажытная Беларусь: Полацкі і Новагародскі перыяды (1990), 2-е выд.: ISBN 985-02-0503-2
* Старажытная Беларусь: Полацкі і Новагародскі перыяды (1990), 2-е выд.: ISBN 985-02-0503-2.
* Старажытная Беларусь: Віленскі перыяд (1994), ISBN 985-6026-01-6
* Старажытная Беларусь: Віленскі перыяд (1994), ISBN 985-6026-01-6.
* Беларуская дзяржава Вялікае Княства Літоўскае (2000), ISBN 985-6576-08-3
* Беларуская дзяржава Вялікае Княства Літоўскае (2000), ISBN 985-6576-08-3.
* Выбранае. Укладанне, каментар К. Цвіркі; прадмова А. Грыцкевіча. — Мн.: Кнігазбор, 2010. — 640 с.: [8] с. іл. — («Беларускі кнігазбор»: Серыя 2. Гісторыка-літаратурныя помнікі). ISBN 978-985-6976-36-3
* Выбранае. Укладанне, каментар К. Цвіркі; прадмова А. Грыцкевіча. — Мн.: Кнігазбор, 2010. — 640 с.: [8] с. іл. — («Беларускі кнігазбор»: Серыя 2. Гісторыка-літаратурныя помнікі). ISBN 978-985-6976-36-3.


{{Зноскі}}
{{Зноскі}}


== Літаратура ==
== Літаратура ==
* {{Крыніцы/ЭГБ|3к}} — С. 355.
* {{Крыніцы/БелЭн|6|Ермаловіч Мікалай Іванавіч|[[Г. В. Штыхаў]]|394}}
* ''Георгій Штыхаў''. Ермаловіч Мікалай Іванавіч // {{Крыніцы/ЭГБ|3к}} — С. 355—356.
* Андросік Л. Ермаловіч Мікола // Дэмакратычная апазыцыя Беларусі: 1956—1991. Пэрсанажы і кантэкст. — Мн.: Архіў Найноўшае Гісторыі, 1999. ISBN 985-6374-08-1
* ''Ларыса Андросік''. [http://www.slounik.org/153680.html Ермаловіч Мікола] // Дэмакратычная апазыцыя Беларусі: 1956—1991. Пэрсанажы і кантэкст. — Мн.: Архіў Найноўшае Гісторыі, 1999. ISBN 985-6374-08-1.
* {{крыніцы/БП 1917-90|Ермаловіч Мікола}}
* {{крыніцы/БП (1992-95)||Мікола Ермаловіч}} — Т. 2. — С. 425.
* {{крыніцы/БП 1917-90|Мікола Ермаловіч}} — С. 197—198.
* {{крыніцы/БП (1992-95)||Ермаловіч Мікалай}} — Т. 2. — С. 425—427.
* Яго чакала Беларусь чатыры стагоддзі. Зборнік дакументаў i матэрыялаў да 85-годдзя з дня нараджэння Міколы Ермаловіча. Успаміны, творы, фотаматэрыялы. — Мн., 2007. — 360 с. [http://pawet.net/library/history/bel_history/_books/ermalovich/Мікола_Ермаловіч._Успаміны,_творы,_фотаматэрыялы.html]
* [http://pawet.net/library/history/bel_history/_books/ermalovich/Мікола_Ермаловіч._Успаміны,_творы,_фотаматэрыялы.html Яго чакала Беларусь чатыры стагоддзі. Зборнік дакументаў i матэрыялаў да 85-годдзя з дня нараджэння Міколы Ермаловіча. Успаміны, творы, фотаматэрыялы]. — Мн., 2007. — 360 с.


== Спасылкі ==
== Спасылкі ==
Радок 86: Радок 87:
* [https://www.svaboda.org/a/30468047.html «Разьбiваць шматвяковую хлусьню нялёгка, але трэба». Правілы жыцьця Міколы Ермаловіча] {{ref-be-x-old}} // svaboda.org 5 сакавіка 2020
* [https://www.svaboda.org/a/30468047.html «Разьбiваць шматвяковую хлусьню нялёгка, але трэба». Правілы жыцьця Міколы Ермаловіча] {{ref-be-x-old}} // svaboda.org 5 сакавіка 2020
* [https://svabod1.azureedge.net/a/27705077.html 20 нечаканых фактаў пра Міколу Ермаловіча] // svaboda.org 29 красавіка 2016
* [https://svabod1.azureedge.net/a/27705077.html 20 нечаканых фактаў пра Міколу Ермаловіча] // svaboda.org 29 красавіка 2016

* [http://pawet.net/library/history/bel_history/_books/ermalovich/%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0_%D0%95%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87._%D0%A3%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%8B,_%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%80%D1%8B,_%D1%84%D0%BE%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8D%D1%80%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%8B.html Яго чакала Беларусь чатыры стагоддзі. Зборнік дакументаў i матэрыялаў да 85-годдзя з дня нараджэння Міколы Ермаловіча. Успаміны, творы, фотаматэрыялы. — Мн., 2007. — 360 с.]
{{Вонкавыя спасылкі}}
{{Вонкавыя спасылкі}}



Версія ад 17:53, 16 жніўня 2021

Мікола Іванавіч Ермаловіч
Асабістыя звесткі
Псеўданімы Наваселец Мікола, Ярмолаў М., Мікалаеў Я., Ермолов М. і Сымон Беларус
Дата нараджэння 29 красавіка 1921(1921-04-29)
Месца нараджэння
Дата смерці 5 сакавіка 2000(2000-03-05) (78 гадоў)
Месца смерці
Пахаванне
Грамадзянства
Альма-матар
Месца працы
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці публіцыст, літаратуразнавец, пісьменнік, гісторык
Мова твораў беларуская
Прэміі
Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь
Узнагароды
медаль Францыска Скарыны

Міко́ла Іва́навіч Ермало́віч (29 красавіка 1921, в. Малыя Навасёлкі на Койданаўшчыне, цяпер Дзяржынскі раён, Мінская вобласць — 5 сакавіка 2000, Мінск; Псеўданімы: Сымон Беларус, М. Ермолов, Я. Мікалаеў, Мікола Наваселец, М. Ярмолаў) — беларускі гісторык, публіцыст, крытык і літаратуразнаўца. Заснавальнік новай беларускай рамантычнай гістарыяграфіі, аўтар і выдавец непадцэнзурных тэкстаў 1960—1980-х гадоў.

Біяграфія

Скончыў Дзяржынскую сярэднюю школу (1938) і паступіў на беларускае аддзяленне літаратурнага факультэта Мінскага педінстытута, дзе да пачатку Другой сусветнай вайны скончыў 3 курсы. З-за дрэннага зроку быў вызвалены ад службы ў арміі, эвакуіраваўся і працаваў настаўнікам рускай мовы і літаратуры ў вёсцы Лабаскі Мардоўскай АССР. У канцы 1943 года вярнуўся ў Беларусь, працаваў інспектарам райана ў Суражы Віцебскай вобласці. У 1944—1946 гадах — завуч сярэдняй школы ў Дзяржынску Мінскай вобласці. З 1946 года аднавіў вучобу ў педінстытуце, які скончыў у 1947 годзе. У 19471948 гадах вучыўся ў аспірантуры пры педінстытуце. У 1948—1955 гадах выкладаў беларускую літаратуру ў Маладзечанскім настаўніцкім інстытуце, а пасля яго закрыцця, у 1955—1957 гадах працаваў загадчыкам метадычнага кабінета Маладзечанскага абласнога інстытута ўдасканалення настаўнікаў. У канцы 1957 года выйшаў на пенсію з прычыны значнага пагаршэння зроку.

Жыў у Маладзечна, у апошнія гады — у Мінску.

5 сакавіка 2000 года трагічна загінуў — амаль невідушчы 78-гадовы навукоўца трапіў пад колы аўтамабіля ў Мінску.

Магіла Мікалая Ермаловіча

Пахаваны ў Маладзечне на Старых могілках, побач з жонкай.

Браты Міколы Ермаловіча: Валянцін (1925—2004) — акцёр, заслужаны работнік культуры БССР, і Лявон (1923—2004) — партызан, узнагароджаны ордэнам Чырвонай Зоркі, медалём «Партызану Айчыннай вайны» 1-й ступені і іншымі, пасля вайны працаваў настаўнікам беларускай мовы і літаратуры.

Творчасць

Актыўную літаратурную дзейнасць пачаў у 1948 годзе. Выступаў у друку з крытычнымі і літаратуразнаўчымі артыкуламі, гістарычнымі нарысамі. Друкаваўся ў маладзечанскай раённай газеце, альманаху «Нарач», газетах «Звязда», «Літаратура і мастацтва», «Голас Радзімы», часопісах «Полымя», «Нёман», «Маладосць», навуковых зборніках.

Навуковая дзейнасць у савецкія часы

Межы старажытнай Літвы паводле М. Ермаловіча

З’яўляўся заснавальнікам новай беларускай рамантычнай гістарыяграфіі, якая супярэчыла афіцыйным савецкім канцэпцыям гісторыі Беларусі. У прыватнасці, ён даказваў, што Літва ніколі не заваёўвала Беларусь, а ВКЛ з’яўлялася беларускай дзяржавай. Гэтыя погляды былі выкладзены ў кнізе «Па слядах аднаго міфа» (1968).

Альтэрнатыўнае бачанне гісторыі Беларусі выклікала раздражненне ўлады, некалькі разоў на кватэру да Ермаловіча супрацоўнікі КДБ прыносілі позвы з патрабаваннем з’явіцца і разабрацца з «извечной самостоятельностью белорусов». Гістарычныя творы Ермаловіча ляжалі неапублікаванымі ў рэдакцыях часопісаў, нягледзячы на тое, што гэтыя працы былі вельмі папулярныя і ў вялікай колькасці пашыраліся самвыдатам. Напрыклад, кніга «Па слядах аднаго міфа» была афіцыйна выдадзена толькі ў 1989 годзе.

Таму рукапісы Ермаловіча ў 1970—1980-х гадах абарачаліся ў непадцэнзурным друку. Самвыдавецкі памнажалася праца «Па слядах аднаго міфа», а таксама працы, апублікаваныя і ў афіцыйным друку. Так, да прыкладу, рабіліся фотакопіі з працы «Балцкія плямёны» (газета «Голас Радзімы», 05.11.1981). У машынапісным выглядзе пашыралася праца «У духу застойнага часу». Гэты артыкул Ермаловіча напісаў у адказ на артыкул В. Мялешкі і З. Капыскага «Фактам вопреки» («Советская Белоруссия», 28.07.1987). Пасля таго, як рэдакцыя «Советской Белоруссии» адмовілася друкаваць яго, артыкул распаўсюджваўся ў машынапісных копіях. Пазней быў апублікаваны ў «Студэнцкай думцы» № 3 за 1989 год.

Удзел у самвыдаце

У 1963 годзе распачынае выдаваць рукапісны самвыдавецкі часопіс «Падснежнік», чатыры выпускі якога выйшлі да 1964 года[2]. У 1975 годзе ўзнаўляе выпуск «Падснежніка», але пад новай назвай «Гутаркі», да 1976 года выйшла каля 50 выпускаў. «Гутаркі» шматразова перадрукоўваліся, перапісваліся, распаўсюджваліся сярод беларускай інтэлігенцыі. «Гутаркі» выдаваліся Ермаловічам пад псеўданімам Сымон Беларус. Назву «Гутарка» аўтар абраў таму, што ў XIX стагоддзі «гутаркі» былі найбольш пашыраным жанрам нелегальнага друку. У сваім выданні змяшчаў творы, якія не маглі быць апублікаваныя ў афіцыйным друку з-за сваёй сацыяльнай і палітычнай накіраванасці. Аўтар рыхтаваў матэрыялы ў Мінску (у Дзяржаўнай бібліятэцы БССР), друкаваў у Маладзечне на друкарцы, а потым перадаваў Яўгену Куліку для памнажэння. Нумар выходзіў прыкладна раз на тыдзень.

Навуковая дзейнасць у незалежнай Беларусі

У савецкія часы была выдадзена толькі адна кніга Ермаловіча «Дарагое беларусам імя» (1970). Магчымасць друкавацца з’явілася толькі ў часы перабудовы і пасля абвяшчэння незалежнасці. У 1990 годзе — даследаванне «Старажытная Беларусь: Полацкі і Новагародскі перыяды», у 1994 годзе — «Старажытная Беларусь: Віленскі перыяд», у 2000 — «Беларуская дзяржава Вялікае Княства Літоўскае».

Працы Ермаловіча ў значнай ступені паўплывалі на фармаванне сучаснай грамадскай думкі і гістарыяграфіі Беларусі.

Прызнанне

Ушанаванне памяці

  • 28 лістапада 2003 года ў Маладзечна быў урачыста адкрыты памятны знак ганароваму грамадзяніну горада Міколу Ермаловічу. Урачыстасць ладзілася гарадскімі ўладамі пры ўдзеле грамадскасці[3].
  • У год 90-гадовага юбілею Міколы Ермаловіча, 19 мая 2011 года, знамянальную дату адзначалі ў Маладзечне[4].

Выбраная бібліяграфія

  • Дарагое беларусам імя (1970)
  • Па слядах аднаго міфа (1989), 1-е выд.: ISBN 5-343-00016-9; 2-е выд.: ISBN 5-343-00876-3.
  • Старажытная Беларусь: Полацкі і Новагародскі перыяды (1990), 2-е выд.: ISBN 985-02-0503-2.
  • Старажытная Беларусь: Віленскі перыяд (1994), ISBN 985-6026-01-6.
  • Беларуская дзяржава Вялікае Княства Літоўскае (2000), ISBN 985-6576-08-3.
  • Выбранае. Укладанне, каментар К. Цвіркі; прадмова А. Грыцкевіча. — Мн.: Кнігазбор, 2010. — 640 с.: [8] с. іл. — («Беларускі кнігазбор»: Серыя 2. Гісторыка-літаратурныя помнікі). ISBN 978-985-6976-36-3.

Зноскі

  1. http://jivebelarus.net/at_this_day/birth-of-mikola-yermalovich.html
  2. «Падснежнік» // Дэмакратычная апазыцыя Беларусі: 1956—1991. Пэрсанажы і кантэкст. — Менск: Архіў Найноўшае Гісторыі, 1999.
  3. Памяць пра Ермаловіча // «Рэгіянальная газета», 5 снежня 2003 г., № 49 (450)
  4. Вечарына памяці Міколы Ермаловіча // «Рэгіянальная газета»

Літаратура

Спасылкі