Герб Літвы

Герб Літвы з 1992 г. Аўтар праекта — мастак Арунас Каждайліс
Версіі
Герб Літоўскай Рэспублікі на штандары прэзідэнта Літвы
Дэталі
Заснаванне	1 студзеня 1382
Выкарыстанне	Часовы герб Літоўскай Рэспублікі 1990-1992 Аўтар праекта — скульптар Юозас Зікарас

Віціс (літ.: Vytis — вершнік) — дзяржаўны герб Літвы.

У 1919 годзе незалежная Літоўская дзяржава ўзяла сабе герб былога Вялікага Княства Літоўскага — «Пагоню», пад назвай «Віціс». У 1940 годзе, калі Літва ўвайшла ў склад СССР, «Віціс» быў забаронены для ўжытку.

Напярэдадні распаду СССР, «Віціс» разам з іншымі гістарычнымі сімваламі стаў сімвалам нацыянальнага адраджэння Літвы. У 1988 годзе атрымаў статус нацыянальнага сімвала ў Літоўскай ССР, з 11 сакавіка 1990 года стаў яе дзяржаўным сімвалам, 10 красавіка 1990 года атрымаў афіцыйны статус герба зацверджаны Вярхоўным Саветам Літоўскай ССР.

Гісторыя назвы

Пошук літоўскага слова для азначэння герба ВКЛ «Пагоні» пачаўся ўжо ў XVII ст. Тым часам Канстанцін Шырвід прапаноўваў два словы — waykitoias (прыблізны пераклад з літ.: «чалавек, які ганяе каго-небудзь») і waykimas (прыблізны пераклад з літ.: «праследаванне»).

У літоўскамоўнай літаратуры канца XVIII — пачатку XIX ст. «Пагоню» звычайна звалі Vaikymas (Праследаванне). У сярэдзіне XIX ст. Сіманас Даўкантас прапанаваў свой неалагізм výtis (з малой літары і з націскам на першым складзе), але не для азначэння «Пагоні» цалкам, а толькі для яе вершніка — рыцара. Для азначэння ж «Пагоні» цалкам слова «Vytís» (з вялікай літары і з націскам на другім складзе) упершыню ўжыў Мікалоюс Акелаіціс (Mikalojus Akelaitis) у 1884 годзе.

Да канца XIX ст. слова «Vytis» стала агульнапрынятым у Літве для азначэння «Пагоні». Аднак, яшчэ працяглы час трывалі спрэчкі пра націскны склад — першы або другі. Толькі ў 1930-я гады з гэтым вызначыліся — спыніліся на «Výtis».

• 
  Герб, які выкарыстоўваўся на банкнотах і плакатах ў 1920—1930-я гады
• 
  Малюнак герба Ю. Зікараса (1925 г.), які выкарыстоўваўся на манетах Літвы да 1940 г.
• 
  Герб, які выкарыстоўваўся на марках і ў чыгуначным ведамстве ў 1930-я гады
• Праект герба Літвы з мантыяй і княжацкай мітрай. 1930—1934
  Праект герба Літвы з мантыяй і княжацкай мітрай. 1930—1934
• 
  Герб з паспарта Літоўскай Рэспублікі 1940 года
• 
  Герб Літоўскай ССР
• 
  Герб Літоўскай рэспублікі ў 1990—1991 гадах
• 
  Літоўская марка 1991 гады з дзяржаўным гербам

Гл. таксама

• Сцяг Літвы

Літаратура

• Rimša E. Heraldika. Iš praeities į dabartį. — Vilnius: Versus Aureus, 2004. — 192 p.: iliustr. tekste.

Спасылкі

• Дзяржаўны герб Літвы
• The Coat of Arms of Lithuania
• Seimo puslapis apie Lietuvos valstybės herbą
• Lietuvos Republikos įstatymas Dėl Lietuvos valstybės herbo