Палатно (жывапіс): Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 20:19, 21 лютага 2022

Палатно — аснова ў жывапісе ^[1], матэрыял, на які нанесены фарбавы слой. Для жывапісу (тэмпера, алейныя фарбы) выкарыстоўваюць нацягнуты на (часцей за ўсё драўляную) раму прамавугольнай ці іншай формы (пры неабходнасці) кавалак ільняной або баваўнянай тканіны, спецыяльна папярэдне падрыхтаваны (праклеены і прагрунтаваны).

Гісторыя

На тэрыторыі сучаснай Італіі палатно стала выкарыстоўвацца для жывапісу з пачатку XVI стагоддзя, на поўначы Еўропы — з пачатку XVII стагоддзя, на тэрыторыі тагачаснай Расійскай імперыі — з другой паловы XVII стагоддзя. Паступова яно амаль выцесніла аснову з дрэва. Каб палатно не ўбірала ў сябе ўвесь алей, якім разведзеныя фарбы, яго трэба прагрунтавать.

Перавагі такой асновы:

Палатно таннейшае, яго прасцей вырабіць, купіць, прасцей транспартаваць (напрыклад, згарнуць у трубачку).
Палатно можна нацягнуць на драўляны падрамнік^[2] або прыклеіць на кардон .
Палатно мае прывабную фактуру, дазваляе ў поўнай меры раскрыць патэнцыял жывапісу алейнымі фарбамі або тэмперай .

Выкарыстанне

Калі мастак не купляе ў спецыялізаванай краме гатовае на падрамніку палатно для працы, то аснову для будучай карціны ён можа зрабіць самастойна.

Для гэтага перад расцягваннем падрамніка тканіну (лепш за ўсё тонкую нефарбаваную) рэкамендуецца прамыць у цёплай вадзе. Пры мыцці тканіна дае невялікую ўсадку, а затым таксама злёгку змяняецца ад вільготнасці.

Падрамнік вырабляецца з сухой драўніны, у адваротным выпадку пры высыханні ён будзе карабаціцца, дэфармавацца і сапсуе гатовую карціну. Краі падрамніка з пярэдняга боку павінны мець на 0,5 см скос унутр, каб палатно не дакраналася да краёў падрамніка і не прыліпла да яго. Акрамя таго, бачныя рэбры рамкі падрамніка будуць выглядаць не эстэтычна.

Нацягванне і мацаванне палатна праводзіцца раўнамерна ад сярэдзіны ў абодва бакі да краёў. Замацаваўшы палатно з кароткіх бакоў, пераходзяць да доўгіх. Палатно мацуецца ад сярэдзіны да краёў. Калі палатно слаба або нераўнамерна нацягнута на падрамнік, то нанесці грунтавальную пасту аднолькавай таўшчыні вельмі складана; такі грунт па ўсёй плошчы будзе змяняцца пад уздзеяннем вільгаці і тэмпературы паветра таксама нераўнамерна, што ў выніку сапсуе карціну.

Пярэдні бок палатна змочваець з праклейваннем пульверызатара з цёплай вадой.

Змочванне палатна патрэбнае для памяншэння пранікнення клею пры праклейцы на адваротны бок палатна ^[3] .

Часам палатно перад праклейкай шліфуюць пемзай, каб ускалмаціць паверхню і адначасова запячатаць яе, але празмерная шліфоўка парушае тэкстуру тканіны.

Праклейванне

Праклейка з’яўляецца злучальным слоем паміж палатном і грунтам, яна прадухіляе прасочванне звязальных рэчываў (напрыклад, алею) з фарбаў на палатно. Для праклейвання звычайна выкарыстоўваюць 5-7 % растворы розных клеяў — рыбінага, жэлаціну, казеінавага, сталярнага, ПВА і інш.

Для праклейвання палатна і іншых гнуткіх матэрыялаў павінны выкарыстоўвацца клеі, якія даюць эластычную плёнку пры высыханні ^[4] . Лепшым клеем у гэтым плане можна лічыць полівінілавы спірт. Найбольш шчыльны слой пры аднолькавых канцэнтрацыях дае рыбін клей, ён у меншай меры схільны да гніення і пасля высыхання дае даволі эластычную плёнку.

Сталярны і малярны клеі лёгка паддаюцца гніенню ад вільгаці, а калі высахнуць, даюць далікатную плёнку.

Жэлацін добра раствараецца ў гарачай вадзе. Рыбін клей папярэдне замочваюць у халоднай вадзе на 12-20 гадзін; пасля набракання клей трэба размясіць у руках і растварыць у гарачай вадзе.

Казеін таксама спачатку замочваюць у цёплай вадзе на 3 гадзіны, затым дадаюць 2-3 % раствору аміяку або бураксу, і памешвнне пры тэмпературы 50-70 °C утварае клеявы раствор. Казеінавы клей мала адчувальны да вільгаці і загнівання.

Сталярны клей спачатку размочваюць у халоднай вадзе, а затым пры награванні ён лёгка раствараецца ў ёй.

Сучасны мастак можа купіць гатовыя клей і грунт для сваіх карцін у спецыялізаваным аддзеле.

Зноскі

↑ У якасці асновы для жывапісу могуць быць выкарыстаны: дрэва, палатно (часцей ільняное, хоць бывае і баваўнянае), фанера, кардон, папера, пап'е-машэ , пергамент, слановая косць, перламутр, натуральны камень, шкло, вапнавая тынкоўка, лінолеўм і іншыя матэрыялы.
↑ Гэта дае роўную плоскасць без зморшчын і перакосаў
↑ Паколькі з-за набракання валокнаў тканіна ўшчыльняецца і трохі прадухіляе выцяканне клею
↑ Каб пры згінанні карціны паверхня не лопалася, а згортвалася, як папера

Крыніцы

А. М. Лентовский. Технология живописных материалов. — Л.: Государственное издательство «Искусство», 1949

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Палатно (жывапіс)
І. М. Лентоўскі. Тэхналогія малярных матэрыялаў (руск.)
Карціны алеем: як гэта робіцца? Падрыхтоўка палатна (руск.)

[1] У якасці асновы для жывапісу могуць быць выкарыстаны: дрэва, палатно (часцей ільняное, хоць бывае і баваўнянае), фанера, кардон, папера, пап'е-машэ , пергамент, слановая косць, перламутр, натуральны камень, шкло, вапнавая тынкоўка, лінолеўм і іншыя матэрыялы.

[2] Гэта дае роўную плоскасць без зморшчын і перакосаў

[3] Паколькі з-за набракання валокнаў тканіна ўшчыльняецца і трохі прадухіляе выцяканне клею

[4] Каб пры згінанні карціны паверхня не лопалася, а згортвалася, як папера

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
 [[Файл:Campos_sur_les_Bords_du_Rio_das_Velhas,_Juan_Araujo,_parte_trasera.JPG|міні| Палатно на падрамніку]]
-{{Іншыя значэнні}}'''Палатно'''&nbsp;- аснова ў жывапісе <ref>Як основа для живопису можуть бути використані: [[дерево]], полотно (як правило, лляне, хоча можна і бавовняне), [[фанера]], [[картон]], [[папір]], [[пап'є-маше]], [[пергамент]], [[слонова кістка]], [[перламутр]], [[природний камінь]], [[скло]], [[вапняна штукатурка]], [[лінолеум]] та інші матеріали.</ref>, матэрыял, на які нанесены фарбавы слой. Для жывапісу ([[тэмпера]], [[алейныя фарбы]]) выкарыстоўваюць нацягнуты на (часцей за ўсё драўляную) раму прамавугольнай ці іншай формы (пры неабходнасці) кавалак [[Лён|ільняной]] або [[Бавоўна|баваўнянай]] [[Тканіна|тканіны]], спецыяльна папярэдне падрыхтаваны ( [[Клей|праклеены]] і прагрунтаваны ).
+{{Іншыя значэнні}}'''Палатно''' — аснова ў жывапісе <ref>У якасці асновы для жывапісу могуць быць выкарыстаны: [[Драўніна|дрэва]], палатно (часцей ільняное, хоць бывае і баваўнянае), [[фанера]], [[кардон]], [[папера]], [[пап'е-машэ]] , [[пергамент]], [[слановая косць]], [[перламутр]], [[натуральны камень]], [[шкло]], [[вапнавая тынкоўка]], [[лінолеўм]] і іншыя матэрыялы.</ref>, матэрыял, на які нанесены фарбавы слой. Для жывапісу ([[тэмпера]], [[алейныя фарбы]]) выкарыстоўваюць нацягнуты на (часцей за ўсё драўляную) раму прамавугольнай ці іншай формы (пры неабходнасці) кавалак [[Лён|ільняной]] або [[Бавоўна|баваўнянай]] [[Тканіна|тканіны]], спецыяльна папярэдне падрыхтаваны ([[Клей|праклеены]] і прагрунтаваны).
 == Гісторыя ==
-На тэрыторыі сучаснай [[Італія|Італіі]] палатно стала выкарыстоўвацца для [[Жывапіс|жывапісу]] з пачатку XVI стагоддзя, на [[Паўночная Еўропа|поўначы Еўропы]]&nbsp;- з пачатку XVII стагоддзя, на тэрыторыі тагачаснай [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]&nbsp;- з другой паловы XVII стагоддзя. Паступова яно амаль выцесніла аснову з дрэва. Каб палатно не ўбірала ў сябе ўвесь алей, якім разведзеныя фарбы, яго трэба прагрунтавать.
+На тэрыторыі сучаснай [[Італія|Італіі]] палатно стала выкарыстоўвацца для [[Жывапіс|жывапісу]] з пачатку XVI стагоддзя, на [[Паўночная Еўропа|поўначы Еўропы]] — з пачатку XVII стагоддзя, на тэрыторыі тагачаснай [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]] — з другой паловы XVII стагоддзя. Паступова яно амаль выцесніла аснову з дрэва. Каб палатно не ўбірала ў сябе ўвесь алей, якім разведзеныя фарбы, яго трэба прагрунтавать.
 ; <nowiki>Перавагі такой асновы:</nowiki>
-:
 * Палатно таннейшае, яго прасцей вырабіць, купіць, прасцей транспартаваць (напрыклад, згарнуць у трубачку).
-* Палатно можна нацягнуць на драўляны падрамнік<ref>Що дасть рівну площину без зморшок і перекосів</ref> або прыклеіць на [[кардон]] .
+* Палатно можна нацягнуць на драўляны падрамнік<ref>Гэта дае роўную плоскасць без зморшчын і перакосаў</ref> або прыклеіць на [[кардон]] .
 * Палатно мае прывабную [[Фактура|фактуру]], дазваляе ў поўнай меры раскрыць патэнцыял жывапісу [[Алейныя фарбы|алейнымі фарбамі]] або [[Тэмпера|тэмперай]] .
@@ Радок 15: / Радок 13: @@
 Калі мастак не купляе ў спецыялізаванай краме гатовае на падрамніку палатно для працы, то аснову для будучай карціны ён можа зрабіць самастойна.
-Для гэтага перад расцягваннем падрамніка тканіну <ref>Найкраще тонке лляне нефарбоване</ref> рэкамендуецца прамыць у цёплай вадзе. Пры мыцці тканіна дае невялікую ўсадку, а затым таксама злёгку змяняецца ад вільготнасці.
+Для гэтага перад расцягваннем падрамніка тканіну (лепш за ўсё тонкую нефарбаваную) рэкамендуецца прамыць у цёплай вадзе. Пры мыцці тканіна дае невялікую ўсадку, а затым таксама злёгку змяняецца ад вільготнасці.
-Падрамнік вырабляецца з сухой драўніны, у адваротным выпадку пры высыханні ён будзе карабаціцца, дэфармавацца і сапсуе гатовую карціну. Краі падрамніка з пярэдняга боку павінны мець на 0,5 см скос унутр, каб палатно не дакраналася да краёў падрамніка і не прыліпла да яго. Акрамя таго, бачныя рэбры рамкі падрамніка будуць выглядаць не эстэтычна.
+Падрамнік вырабляецца з сухой драўніны, у адваротным выпадку пры высыханні ён будзе карабаціцца, дэфармавацца і сапсуе гатовую карціну. Краі падрамніка з пярэдняга боку павінны мець на 0,5 см скос унутр, каб палатно не дакраналася да краёў падрамніка і не прыліпла да яго. Акрамя таго, бачныя рэбры рамкі падрамніка будуць выглядаць не эстэтычна.
 Нацягванне і мацаванне палатна праводзіцца раўнамерна ад сярэдзіны ў абодва бакі да краёў. Замацаваўшы палатно з кароткіх бакоў, пераходзяць да доўгіх. Палатно мацуецца ад сярэдзіны да краёў. Калі палатно слаба або нераўнамерна нацягнута на падрамнік, то нанесці грунтавальную пасту аднолькавай таўшчыні вельмі складана; такі грунт па ўсёй плошчы будзе змяняцца пад уздзеяннем вільгаці і тэмпературы паветра таксама нераўнамерна, што ў выніку сапсуе карціну.
@@ Радок 23: / Радок 21: @@
 Пярэдні бок палатна змочваець з праклейваннем [[Пульверызатар|пульверызатара]] з цёплай вадой.
-Змочванне палатна патрэбнае для памяншэння пранікнення клею пры праклейцы на адваротны бок палатна <ref>Оскільки внаслідок набухання волокон тканина ущільнюється і дещо перешкоджає просочуванню клею</ref> .
+Змочванне палатна патрэбнае для памяншэння пранікнення клею пры праклейцы на адваротны бок палатна <ref>Паколькі з-за набракання валокнаў тканіна ўшчыльняецца і трохі прадухіляе выцяканне клею</ref> .
 Часам палатно перад праклейкай шліфуюць [[Пемза|пемзай]], каб ускалмаціць паверхню і адначасова запячатаць яе, але празмерная шліфоўка парушае тэкстуру тканіны.
 === Праклейванне ===
-Праклейка з'яўляецца злучальным слоем паміж палатном і грунтам, яна прадухіляе прасочванне звязальных рэчываў (напрыклад, алею) з фарбаў на палатно. Для праклейвання звычайна выкарыстоўваюць 5-7&nbsp;% растворы розных клеяў&nbsp;- [[Рыбін клей|рыбінага]], [[Жэлацін|жэлаціну]], [[Казеінавы клей|казеінавага]], [[Сталярны клей|сталярнага]], [[клей ПВА|ПВА]] і інш.
+Праклейка з’яўляецца злучальным слоем паміж палатном і грунтам, яна прадухіляе прасочванне звязальных рэчываў (напрыклад, алею) з фарбаў на палатно. Для праклейвання звычайна выкарыстоўваюць 5-7 % растворы розных клеяў — [[Рыбін клей|рыбінага]], [[Жэлацін|жэлаціну]], [[Казеінавы клей|казеінавага]], [[Сталярны клей|сталярнага]], [[клей ПВА|ПВА]] і інш.
-Для праклейвання палатна і іншых гнуткіх матэрыялаў павінны выкарыстоўвацца клеі, якія даюць эластычную плёнку пры высыханні <ref>Щоб при згинанні картини поверхня не лопала, а загорталася, як папір</ref> . Лепшым клеем у гэтым плане можна лічыць полівінілавы спірт. Найбольш шчыльны слой пры аднолькавых канцэнтрацыях дае рыбін клей, ён у меншай меры схільны да гніення і пасля высыхання дае даволі эластычную плёнку.
+Для праклейвання палатна і іншых гнуткіх матэрыялаў павінны выкарыстоўвацца клеі, якія даюць эластычную плёнку пры высыханні <ref>Каб пры згінанні карціны паверхня не лопалася, а згортвалася, як папера</ref> . Лепшым клеем у гэтым плане можна лічыць полівінілавы спірт. Найбольш шчыльны слой пры аднолькавых канцэнтрацыях дае рыбін клей, ён у меншай меры схільны да гніення і пасля высыхання дае даволі эластычную плёнку.
 Сталярны і малярны клеі лёгка паддаюцца гніенню ад вільгаці, а калі высахнуць, даюць далікатную плёнку.
@@ Радок 36: / Радок 34: @@
 Жэлацін добра раствараецца ў гарачай вадзе. Рыбін клей папярэдне замочваюць у халоднай вадзе на 12-20 гадзін; пасля набракання клей трэба размясіць у руках і растварыць у гарачай вадзе.
-Казеін таксама спачатку замочваюць у цёплай вадзе на 3 гадзіны, затым дадаюць 2-3&nbsp;% раствору [[Аміяк|аміяку]] або [[Буракс|бураксу]], і памешвнне пры тэмпературы 50-70 °С утварае клеявы раствор. Казеінавы клей мала адчувальны да вільгаці і загнівання.
+Казеін таксама спачатку замочваюць у цёплай вадзе на 3 гадзіны, затым дадаюць 2-3 % раствору [[аміяк]]у або [[буракс]]у, і памешвнне пры тэмпературы 50-70 °C утварае клеявы раствор. Казеінавы клей мала адчувальны да вільгаці і загнівання.
 Сталярны клей спачатку размочваюць у халоднай вадзе, а затым пры награванні ён лёгка раствараецца ў ёй.
 Сучасны мастак можа купіць гатовыя клей і грунт для сваіх карцін у спецыялізаваным аддзеле.
+{{зноскі}}
-== Гл. таксама ==
-*
-== Нататкі ==
-{{Reflist}}
 == Крыніцы ==
+* ''А. М. Лентовский.'' Технология живописных материалов. — [[:uk:Ленінград|Л.]]: Государственное издательство «Искусство», [[1949]]
-* ''А.&nbsp;М.&nbsp;Лентовский.'' Технология живописных материалов.&nbsp;— [[:uk:Ленінград|Л.]]: Государственное издательство «Искусство», [[:uk:1949|1949]]
 == Спасылкі ==
+{{Commons|Category:}}
+* [http://bibliograph.com.ua/slovarZhivopis/53.htm І. М. Лентоўскі. Тэхналогія малярных матэрыялаў] {{Ref-ru}}
+* [http://arhiv-statey.pp.ua/index.php?newsid=15690 Карціны алеем: як гэта робіцца? Падрыхтоўка палатна] {{Ref-ru}}
+{{Бібліяінфармацыя}}
-* [http://bibliograph.com.ua/slovarZhivopis/53.htm І.&nbsp;М.&nbsp;Лентоўскі. Тэхналогія малярных матэрыялаў] {{Ref-ru}}
-* [http://arhiv-statey.pp.ua/index.php?newsid=15690 Карціны алеем: як гэта робіцца? Падрыхтоўка палатна] {{Ref-ru}}
 [[Катэгорыя:Жывапісныя тэхнікі]]