Трыясавы перыяд: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.6 |
→Жывёльны свет: арфаграфія |
||
Радок 47: | Радок 47: | ||
== Жывёльны свет == |
== Жывёльны свет == |
||
[[Выява:Sclerothorax DB2.jpg|thumb|справа|Склератаракс |
[[Выява:Sclerothorax DB2.jpg|thumb|справа|Склератаракс — раннетрыясавы лабірінтадонт]] |
||
З’яўляюцца новыя групы малюскаў (слімакі, вустрыцы). Найбуйнейшымі драпежнікамі становяцца водныя. |
|||
У гэты ж час, адбываецца значнае падзенне разнастайнасці пазваночных. |
У гэты ж час, адбываецца значнае падзенне разнастайнасці пазваночных. |
||
На сушы развіваюцца рэптыліі. |
На сушы развіваюцца рэптыліі. З’яўляюцца першыя цеплакроўныя — яйцакладныя [[млекакормячыя]], а таксама прамыя продкі [[Птушкі|птушак]] (протаавіс). У трыясе шырокае распаўсюджванне атрымліваюць цекадонты — сухапутныя [[Рэптылія|рэптыліі]], які хутка рухалісь, продкі [[Дыназаўры|дыназаўраў]]. |
||
=== Насякомыя === |
=== Насякомыя === |
||
Радок 64: | Радок 64: | ||
У раннім трыясе не было наземных [[Жукі|жукоў]], хоць у пермі яны былі шырока распаўсюджаныя. |
У раннім трыясе не было наземных [[Жукі|жукоў]], хоць у пермі яны былі шырока распаўсюджаныя. |
||
У сярэднім трыясе расквітаюць паўцвердакрылыя, цвёрдакрылыя (як мяркуецца, большасць |
У сярэднім трыясе расквітаюць паўцвердакрылыя, цвёрдакрылыя (як мяркуецца, большасць — водныя формы), [[стракозы]] і [[аўсянік]]і. |
||
У познім трыясе |
У познім трыясе з’яўляецца адзін з апошніх вялікіх атрадаў насякомых — [[двухкрылыя]], а таксама [[перапончатакрылыя]](адзінае сямейства [[Xyelidae]], многія віды якога выміраюць у ранні ці сярэдні [[юрскі перыяд]]). Найбольш распаўсюджанымі становяцца мезазойскія сямействы [[Panorpidae]], [[Orthophlebiinae]]. Разам з імі яшчэ даволі шматлікія былі [[Permochoristidae]], якія вымерлі да нашага цела. |
||
Дакладна вядома, што ў канцы трыяса існавалі прамакрылыя; у самцоў некаторых відаў меўся гукавы апарат на пярэдніх крылах для прыцягнення самак. У канцы трыяс вымерла адно з васьмі сямействаў [[Стракозы|стракоз]]. |
Дакладна вядома, што ў канцы трыяса існавалі прамакрылыя; у самцоў некаторых відаў меўся гукавы апарат на пярэдніх крылах для прыцягнення самак. У канцы трыяс вымерла адно з васьмі сямействаў [[Стракозы|стракоз]]. |
Версія ад 14:49, 22 жніўня 2022
Трыясавы перыяд, або трыяс — першы геалагічны перыяд мезазойскай эры. Наступны пасля пермскага перыяду, папярэднічае юрскаму. Пачаўся 252,17 ± 0,06 гадоў таму, скончыўся 201,3 ± 0,2 млн гадоў таму.[1] Працягваўся, такім чынам, каля 51 млн гадоў.
Уведзены Фрыдрыхам Альберці ў 1834 годзе, названы па наяўнасці трох слаёў у кантынентальных адкладах гэтага часу ў Заходняй Еўропе: пярэстага пясчаніку, ракавіннага вапняка і кейперу.
Падраздзяленне трыясавай сістэмы
Сістэма | Аддзел | Ярус | Узрост, млн гадоў таму |
---|---|---|---|
Юра | Ніжні | Гэтангскі | менш |
Трыяс | Верхні | Рэцкі | 201,3-208,5 |
Нарыйскі | 208,5-227 | ||
Карнійскі | 227-237 | ||
Сярэдні | Ладзінскі | 237-242 | |
Анізійскі | 242-247,2 | ||
Ніжні | Аленёкскі | 247,2-251,2 | |
Індскі | 251,2-252,2 | ||
Перм | Лапінскі | Чансінскі | больш |
Геалагічныя падзеі
Да надыходу трыяса ўсе мацерыкі існавалі ў выглядзе адзінага гіганцкага суперкантынента — Пангеі. З надыходам трыяса Пангея пачала паступова расколвацца. У трыясе моцна скарачаюцца плошчы нутракантынентальных вадаёмаў, развіваюцца пустынныя ландшафты. Да гэтага перыяду адносіцца пачатак адкладаў парод таўрычаскай серыі, шырока распаўсюджанай у Крыму (нерасчлененные верхні трыяс і ніжняя юра). Гэтыя пароды складаюць ніжнюю частку Крымскіх гор.[2]
Клімат
Пацяпленне клімату выклікае высыханне многіх унутраных мораў. У пакінутых морах расце ўзровень салёнасці. Адбываецца паслабленне кліматычнай занальнасці і згладжванне тэмпературных адрозненняў.
Расліннасць
Выміранне насенных папарацей. У наземнай расліннасці пачалі пераважаць голанасенныя, цыкадавыя, гінкго і хвойныя.
Жывёльны свет
З’яўляюцца новыя групы малюскаў (слімакі, вустрыцы). Найбуйнейшымі драпежнікамі становяцца водныя.
У гэты ж час, адбываецца значнае падзенне разнастайнасці пазваночных.
На сушы развіваюцца рэптыліі. З’яўляюцца першыя цеплакроўныя — яйцакладныя млекакормячыя, а таксама прамыя продкі птушак (протаавіс). У трыясе шырокае распаўсюджванне атрымліваюць цекадонты — сухапутныя рэптыліі, які хутка рухалісь, продкі дыназаўраў.
Насякомыя
У трыясе ў розных групах насякомых асноўныя змены адбываюцца ў розны час.
Сеткакрылыя на працягу ўсяго перыяду павялічвалі відавую разнастайнасць.
У раннім трыясе не было наземных жукоў, хоць у пермі яны былі шырока распаўсюджаныя.
У сярэднім трыясе расквітаюць паўцвердакрылыя, цвёрдакрылыя (як мяркуецца, большасць — водныя формы), стракозы і аўсянікі.
У познім трыясе з’яўляецца адзін з апошніх вялікіх атрадаў насякомых — двухкрылыя, а таксама перапончатакрылыя(адзінае сямейства Xyelidae, многія віды якога выміраюць у ранні ці сярэдні юрскі перыяд). Найбольш распаўсюджанымі становяцца мезазойскія сямействы Panorpidae, Orthophlebiinae. Разам з імі яшчэ даволі шматлікія былі Permochoristidae, якія вымерлі да нашага цела.
Дакладна вядома, што ў канцы трыяса існавалі прамакрылыя; у самцоў некаторых відаў меўся гукавы апарат на пярэдніх крылах для прыцягнення самак. У канцы трыяс вымерла адно з васьмі сямействаў стракоз.
На мяжы трыяса і юры, сінхронна з вялікім марскім выміраннем, адбываецца і падзенне разнастайнасці насякомых, хоць асноўныя змены іх складу адбыліся раней, яшчэ ў познім трыясе.
Літаратура
- Иорданский Н. Н. Развитие жизни на земле. — М.: Просвещение, 1981.
- Короновский Н.В., Хаин В.Е., Ясаманов Н.А. Историческая геология : Учебник. — М.: Академия, 2006.
- Ушаков С.А., Ясаманов Н.А. Дрейф материков и климаты Земли. — М.: Мысль, 1984.
- Ясаманов Н.А. Древние климаты Земли. — Л.: Гидрометеоиздат, 1985.
- Ясаманов Н.А. Популярная палеогеография. — М.: Мысль, 1985.
- Монин А. С. Популярная история Земли. — 2-е изд. — М.: Наука, 1980. — 224 с.
- Пономаренко, А. Г. и Сукачева, И. Д. 2001. Насекомые конца триаса-начала юры.
Зноскі
- ↑ Международная стратиграфическая шкала (версия за январь 2013) на сайте Международной комиссии по стратиграфии
- ↑ Н. В. Короновский, А. Ф. Якушова Основы геологии Архівавана 6 ліпеня 2020. 22.5. ПОДВИЖНЫЕ ПОЯСА (ПЕРЕХОДНЫЕ ЗОНЫ И ОКЕАНЫ