Люцыян Жалігоўскі: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Радок 76: | Радок 76: | ||
== Літаратура == |
== Літаратура == |
||
* [http://pawet.net/library/history/bel_history/_memoirs/030ca/Жалігоўскі_Люцыян._Успаміны_і_разважанні.html Наша слова.pdf № 18, 4 траўня 2022.; - № 39, 28 верасня 2022] // на [[pawet.net]] |
|||
{{Бібліяінфармацыя}} |
{{Бібліяінфармацыя}} |
Версія ад 21:24, 30 верасня 2022
Люцыян Жалігоўскі | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Lucjan Żeligowski | |||||||
| |||||||
|
|||||||
Папярэднік | Стэфан Маеўскі | ||||||
Пераемнік | Юліюш-Тадэвуш Тарнава-Мальчэўскі | ||||||
|
|||||||
Нараджэнне |
17 кастрычніка 1865 |
||||||
Смерць |
9 ліпеня 1947 (81 год) |
||||||
Месца пахавання | |||||||
Партыя | |||||||
Дзейнасць | афіцэр, палітык | ||||||
Ваенная служба | |||||||
Гады службы | 1885 - 1927 | ||||||
Прыналежнасць |
Расійская імперыя, Польшча |
||||||
Званне |
генерал брані |
||||||
Бітвы | |||||||
Узнагароды | |||||||
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Люцыян Жалігоўскі (польск.: Lucjan Żeligowski; 17 кастрычніка 1865 — 9 ліпеня 1947) — генерал, дзяржаўны і ваенны дзеяч Сярэдняй Літвы і Польшчы.
Біяграфія
Люцыян Жалігоўскі нарадзіўся ў горадзе Ашмяны.
З 1885 служыў у расійскай арміі, удзельнік руска-японскай вайны 1904-05, камандзір палка ў Першую сусветную вайну. З ліпеня 1917 у 1-м польскім корпусе генерала Ю. Доўбар-Мусніцкага. З лютага 1918 камандзір 1-й стралковай дывізіі, якая вяла баявыя дзеянні супраць бальшавікоў у раёне Рагачова. З 1918 камандзір польскай стралковай дывізіі (т. зв. дывізіі Жалігоўскага), якая пасля баёў з Чырвонай Арміяй на Кубані перайшла праз Адэсу на Заходнюю Украіну і ўлілася ў 1919 ў Войска Польскае, дзе атрымала найменне 10-й дывізіі пяхоты. З верасня 1919 камандзір польскай аператыўнай групы, якая наступала ў раёне Мінска, камандзір 1-й літоўска-беларускай дывізіі. 8 кастрычніка 1920 па папярэдняй дамоўленасці з Ю. Пілсудскім інсцэніраваў выхад з падарадкавання польскаму камандаванню, пачаў дзеянні супраць перадачы Вільні і Віленскага Краю Літве і заняў Вільню. 12 кастрычніка абвясціў аб стварэнні Сярэдняй Літвы.
У 1925-26 быў міністрам вайсковых спраў Польшчы. У 1926-27 інспектар арміі. З 1927 па 1939 з’яўляўся дэпутатам польскага сейма. У 1939 эміграваў у Вялікабрытанію. У 1942-44 член Нацыянальнай рады пры эмігранцкім польскім урадзе.
Аўтар успамінаў.[1]
Успаміны
Пасля «Цуду на Вісле» — ключавога бітвы савецка-польскай вайны 1920-га, — ён пісаў:
Узнікла парадаксальная сітуацыя .. калі Варшава была абаронена і вайна выйграная, то мы, грамадзяне нашай радзімы - Літвы, нават не маглі вярнуцца да дому, у якім асёл народ жмудзінскі, пратэжэ немцаў ... Пазбавіўшыся Літвы - Польшча страціла вялікае ўтрыманне сваёй дзяржаўнасці . То не разумелі таго польскія палітыкі, толькі разумеў кожны жаўнер, нават абывацель літоўскі. Успаміны Люцыяна Жалігоўскага |
9 кастрычніка 1920 г… заняў Вільню не польскі генэрал Жалігоўскі, а літвін Жалігоўскі. Мараю гэтага апошняга было жыць сярод суайчыньнікаў на літоўскай зямлі. Я не вылучаў сярод іх ні палякаў, ні русінаў, ні жмудзінаў. Будучы літвінам, я ніколі не пераставаў быць палякам. Два гэтыя паняцьці зьвязаныя між сабою. Яны ўзаемна дапаўняюць адно другое. Успаміны Люцыяна Жалігоўскага |
Люцыян Жалігоўскі пазней у сваіх мемуарах асудзіў палітыку анэксіі, палітыку закрыцця беларускіх школаў ды адмаўлення польскім «хаўруснікам» ад канфедэратыўных планаў маршалка Пілсудскага.
Рыжскі пакт быў канчатковым расколам гістарычнай Літвы, забыццём вялікіх ідэй і Ягелонаў, і Міцкевіча, і нараджэннем новай, шкоднай тэрміналогіі: "kresow wschodnich" альбо "паўночна-усходніх земляў" Успаміны Люцыяна Жалігоўскага |
Генерал захапляўся ідэямі пан-славізму:
Але не толькі геаграфічна Літва была сэрцам славянства. Была ім маральна. Яна, адна з усіх славянскіх народаў, магла лёгка пагаварыць з усімі. Як з Польшчай, так з Расіяй, так з Украінай. Ўклад псіхічны літоўскіх народаў быў як бы створаны каб прымірыць усіх. У яго ніколі не было варожасці, ні нацыянальнай, ні рэлігійнай, ні культурнай. Успаміны Люцыяна Жалігоўскага |
Зноскі
- ↑ Żeligowski, Lucjan (1943). Zapomniane prawdy (PDF) [польская]. F. Mildner & Sons.
Літаратура
- Нарадзіліся 17 кастрычніка
- Нарадзіліся ў 1865 годзе
- Нарадзіліся ў Ашмянах
- Памерлі 9 ліпеня
- Памерлі ў 1947 годзе
- Памерлі ў Лондане
- Пахаваныя на Вайсковых Павонзках
- Кавалеры ордэна Святога Георгія IV класа
- Кавалеры ордэна Святога Уладзіміра 4 ступені
- Кавалеры ордэна Святога Станіслава 2 ступені
- Кавалеры ордэна Святой Ганны 3 ступені
- Кавалеры ордэна Святой Ганны 2 ступені
- Асобы
- Кавалеры камандорскага крыжа ордэна Virtuti Militari
- Кавалеры ордэна Virtuti Militari
- Кавалеры Вялікага крыжа ордэна Адраджэння Польшчы
- Кавалеры крыжа Храбрых
- Кавалеры Крыжа Незалежнасці
- Кавалеры Крыжа Заслугі войскаў Сярэдняй Літвы
- Узнагароджаныя медалём «Удзельніку вайны. 1918—1921»
- Камандоры ордэна Ганаровага легіёна
- Узнагароджаныя французскім Ваенным крыжом 1939—1945
- Кавалеры ордэна Кароны Румыніі 1 ступені
- Удзельнікі Першай сусветнай вайны
- Палітыкі Польшчы
- Генералы Польскай Рэспублікі (1918—1939)
- Міністры абароны Польшчы
- Дэпутаты Сейма Польскай Рэспублікі (1918—1939) 4 склікання
- Дэпутаты Сейма Польскай Рэспублікі (1918—1939) 5 склікання
- Антыкамуністы
- Генералы Расійскай імперыі
- Удзельнікі руска-японскай вайны
- Палітыкі Сярэдняй Літвы
- Ганаровыя грамадзяне Варшавы