Данія-Нарвегія: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Няма тлумачэння праўкі |
дрНяма тлумачэння праўкі |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
'''Дацка-нарвежская унія''', таксама '''Дацка-нарвежская дзяржава''', '''Дацка-нарвежскае каралеўства''', '''Данія-Нарвегія''' (''Danmark-Norge'') - [[асабістая унія]] [[Данія|Даніі]] і [[Нарвегія|Нарвегіі]], якая існавала з [[1536]] па [[1814]]; дзяржава ўключала таксама [[Фарэрскія астравы]], [[Ісландыя|Ісландыю]], [[Грэнландыя|Грэнландыю]] і шэраг каланіяльных уладанняў у [[Індыя|Індыі]] (Транкенбар), [[Карыбскае мора|Карыбскім моры]] ([[Віргінскія астравы]]), [[Афрыка|Афрыцы]] ([[Залаты бераг]]). Дацка-нарвежская унія прыйшла на змену [[Кальмарская унія|Кальмарскай уніі]], якая аб'ядноўвала ўсе тры скандынаўскія каралеўствы, пасля таго, як каралём [[Швецыя|Швецыі]] стаў [[Густаў I Ваза]]. |
[[Image:Denmark-Norway in 1780.PNG|thumb|Данія-Нарвегія ў 1790]]'''Дацка-нарвежская унія''', таксама '''Дацка-нарвежская дзяржава''', '''Дацка-нарвежскае каралеўства''', '''Данія-Нарвегія''' (''Danmark-Norge'') - [[асабістая унія]] [[Данія|Даніі]] і [[Нарвегія|Нарвегіі]], якая існавала з [[1536]] па [[1814]]; дзяржава ўключала таксама [[Фарэрскія астравы]], [[Ісландыя|Ісландыю]], [[Грэнландыя|Грэнландыю]] і шэраг каланіяльных уладанняў у [[Індыя|Індыі]] (Транкенбар), [[Карыбскае мора|Карыбскім моры]] ([[Віргінскія астравы]]), [[Афрыка|Афрыцы]] ([[Залаты бераг]]). Дацка-нарвежская унія прыйшла на змену [[Кальмарская унія|Кальмарскай уніі]], якая аб'ядноўвала ўсе тры скандынаўскія каралеўствы, пасля таго, як каралём [[Швецыя|Швецыі]] стаў [[Густаў I Ваза]]. |
||
Дамінавала ў саюзе Данія, каралі якой з дынастыі Ольдэнбургаў кіравалі каралеўствам, афіцыйнымі мовамі былі [[дацкая мова|дацкая]] і [[нямецкая мова|нямецкая]]. Тытулам караля было «Кароль Даніі і Нарвегіі, вендаў і готаў» (тытулы караля готаў і вендаў, у адваротным парадку, насілі таксама шведскія каралі). |
Дамінавала ў саюзе Данія, каралі якой з дынастыі Ольдэнбургаў кіравалі каралеўствам, афіцыйнымі мовамі былі [[дацкая мова|дацкая]] і [[нямецкая мова|нямецкая]]. Тытулам караля было «Кароль Даніі і Нарвегіі, вендаў і готаў» (тытулы караля готаў і вендаў, у адваротным парадку, насілі таксама шведскія каралі). |
Версія ад 09:56, 20 чэрвеня 2010
Дацка-нарвежская унія, таксама Дацка-нарвежская дзяржава, Дацка-нарвежскае каралеўства, Данія-Нарвегія (Danmark-Norge) - асабістая унія Даніі і Нарвегіі, якая існавала з 1536 па 1814; дзяржава ўключала таксама Фарэрскія астравы, Ісландыю, Грэнландыю і шэраг каланіяльных уладанняў у Індыі (Транкенбар), Карыбскім моры (Віргінскія астравы), Афрыцы (Залаты бераг). Дацка-нарвежская унія прыйшла на змену Кальмарскай уніі, якая аб'ядноўвала ўсе тры скандынаўскія каралеўствы, пасля таго, як каралём Швецыі стаў Густаў I Ваза.
Дамінавала ў саюзе Данія, каралі якой з дынастыі Ольдэнбургаў кіравалі каралеўствам, афіцыйнымі мовамі былі дацкая і нямецкая. Тытулам караля было «Кароль Даніі і Нарвегіі, вендаў і готаў» (тытулы караля готаў і вендаў, у адваротным парадку, насілі таксама шведскія каралі).
Унія аказала вялікі ўплыў на развіццё нарвежскай культуры; літаратурнай мовай Нарвегіі была дацкая, затым, у 19 стагоддзі, пасля распаду уніі, пачаў развівацца, а ў 20 стагоддзі была кадыфікаваная асноўная сучасная літаратурная мова Нарвегіі букмол — у аснове дацкая з шэрагам прыўнясеннеў у яе нарвежскіх рысаў.
Падчас Напалеонаўскіх войн пасля бамбардзіроўкі Капенгагена англічанамі дацка-нарвежскае каралеўства апынулася ўцягнутым у спусташальную англа-дацкую вайну 1807-1814. Па выніках яе Данія абвясціла сябе банкрутам (1813) і саступіла кантынентальную Нарвегію па Кільскім дагаворы (1814) каралю Швецыі; пры гэтым замежныя ўладанні Нарвегіі — Фарэры, Грэнландыя і Ісландыя — засталіся ў Даніі. Нарвежцы паўсталі супраць гэтага рашэння, прынялі канстытуцыю і абралі сваім каралём дацкага кронпрынца Крысціяна Фрэдэрыка (будучага караля Даніі Крысціяна VIII), але пасля ўварвання шведскіх войск Крысціян быў скінуў, а каралём Нарвегіі фармальна стаў састарэлы шведскі кароль Карл XIII, якога праз чатыры гады змяніў заснавальнік дома Бернадотаў Карл XIV Юхан. Так дацка-нарвежскую унію змяніла шведска-нарвежская (з захаваннем асобнай нарвежскай канстытуцыі), якая праіснавала да 1905.
З артыкулам зараз актыўна працуе ўдзельнік Hard Sin. |