Нікаля Сарказі

Нікаля Сарказі

Нікаля́ Поль Стэфа́н Сарказі́ дэ Надзь-Бо́ча (фр.: Nicolas Sarkozy, поўнае імя Nicolas Paul Stéphane Sárközy de Nagy-Bócsa; нарадзіўся 28 студзеня 1955, Парыж) — французскі дзяржаўны і палітычны дзеяч, 23-і прэзідэнт Францускай рэспублікі і 6-ы прэзідэнт Пятай Францускай рэспублікі. Як прэзідэнт, па пасадзе з'яўляецца су-князем Андоры і вялікім магістрам ордэна Ганаровага легіёна. Абраны прэзідэнтам 6 мая 2007 году, уступіў у пасаду 16 мая, змяніўшы на пасту главы дзяржавы Жака Шырака.

Лідэр кіруючай партыі «Саюз за народны рух» (фр.: Union pour un mouvement populaire, UMP) (з 2004 да ўступлення ў пасаду). У 1993—1995, 2002—2004 і з 2005 па 2007 займаў міністэрскія пасты ва ўрадзе Францыі. Таксама да ўступлення ў пасаду прэзідэнта рэспублікі з'яўляўся старшынёй генеральнай рады дэпартамэнта О-дэ-Сэн.

У Францыі вядомы пад мянушкай «Сарко» (Sarko), якую выкарыстаюць як яго прыхільнікі, так і апаненты.

Біяграфія

Бацькі

Бацька — Пол Надзь-Боча Шаркёж — нарадзіўся ў Будапешце ў сям'і дробнага вугорскага двараніна-пратэстанта (дваранства і герб дадзеныя сям'і ў 1628 імператарам Фердынандам II за подзвігі продка ў гады Трыццацігадовай вайны), які валодаў землямі блізу горада Сальнок і невялікім замкам Алатыян (Alattyán) у 100 км ад сталіцы. Яго продкі былі членамі муніцыпалітэта Сальнока. З прыходам Савецкага войска ў 1944 сям'я пакінула краіну. У Бадэн-Бадэне Поль Сарказі (так ён афранцузіў сваё імя і прозвішча) запісаўся ва Францускі замежны легіён, падпісаў пяцігадовы кантракт і праходзіў службу ў Алжыры. Не жадаючы адпраўляцца ў Індакітай, у 1948 дэмабілізаваўся. Атрымаў францускае грамадзянства і пасяліўся ў Марселе, неўзабаве пераехаўшы ў Парыж. У 1949 ажаніўся на Андрэ Малах (Andree Mallah) — студэнтцы юрыдычнага факультэта, дачцэ вядомага лекара ў рэспектабельнай 17-й парыскай акрузе. Яе бацька Бенедыкт Малах (Benedict Mallah) быў яўрэем-сефардам, імігрантам з Салонікаў, якія перайшлі ў каталіцтва, яе маці, Адэль Бувье — францужанка, медсястра з Савоі, каталіцкага веравызнання. Ад шлюбу Поля Сарказі і Андрэ Малах нарадзілася трое дзяцей: Гіём (1952), Нікаля (1955) і Франсуа (1957).

У 1959 Сарказі-старэйшы пакінуў сям'ю, пасля гэтага яшчэ двойчы пабываўшы ў шлюбе. Маці, каб выгадаваць дзяцей, скончыла адукацыю і стала адвакатам.

Дзяцінства

Нікаля Сарказі правёў першыя гады свайго жыцця ў 17-й акрузе Парыжа. Пазней сям'я перабралася ў суседняе мястэчка Нёйі-сур-Сэн — дабрабытную камуну заходней 17-й акругі за межамі Парыжу. Бацька практычна не ўдзельнічаў у выхаванні дзяцей і не дапамагаў сям'і, хоць з'яўляўся заможным чалавекам. Уплыў на Сарказі аказваў дзядуля, па рэлігіі каталік, а па палітычных поглядах — галіст. Сям'я жадала, каб дзеці цалкам асіміляваліся ў францускім грамадзтве. Дзіцём Сарказі, па яго уласных словах, не пачуваў сябе паўнавартасным французам і пакутаваў ад свайго параўнальна нізкага матэрыяльнага становішча, і, акрамя таго, не быў досыць моцным, каб пастаяць за сябе. Пазней ён неаднаразова заяўляў, што менавіта зневажэнні дзяцінства і адсутнасць бацькі зрабілі яго такім, якім ён ёсць цяпер. Яго амбіцыі і імкненне ва ўладу выглядаюць як кампенсаванне за другаразрадны статус у юнацкасці. Сцьвярджаецца, што бацька аднойчы нібы сказаў яму, што той ніколі не зможа стаць прэзідэнтам Францыі, таму што такія рэчы бываюць толькі ў Злучаных Штатах.

Адукацыя, праца, сям'я

Адукацыю атрымаў у прыватнай каталіцкай школе. Па водгуках, вучыўся даволі пасродкава. У 1973 атрымаў дыплом бакалаўра. У 1978 скончыў Інстытут палітычных навук у Парыжы па дзяржаўным праве і палітычным навукам, а таксама курс прыватнага правы (без дыплома). Стаў адвакатам, які спецыялізуецца ў францускім камерцыйным праве, а дакладней — у праве ў вобласці нерухомасці.

• 23 верасня 1982 ажаніўся на карсіканцы Мары-Дамінік Кюльёлі (Marie-Dominique Culioli), дочкі фармацэўта з Віка (карсіканская вёска да поўначы ад сталіцы влстрава Аячо). У іх нарадзілася двое сыноў — П'ер (1985) і Жан (1987).

• У 1984, быўшы мэрам Нэйі-сур-Сен, пазнаёміўся з Сесыліей Мартэн, народжанай Сіганер-Альбеніс (Cécilia Ciganer-Albeniz), якая была жонкай главы мясцовага тэлеканала (Сарказі ў якасці мэра кіраваў цырымоніяй іх шлюбу). У Нікаля і Сесіліі завязаўся раман, які завяршыўся цяжкім разводам Сарказі з першай жонкай. У 1996 яны ўступілі ў шлюб, у 1997 у іх нарадзіўся сын Луі. У іх сям'і жылі таксама дзве дачкі Сесіліі ад першага шлюбу Жудыт (1984) і Жана-Мары (1989).

Спадарыня Сарказі гуляла публічную ролю, часта з'яўлялася разам з мужам у грамадзкіх месцах і выконвала ролю яго памагатага, што для францускай палітыкі было даволі незвычайным. У 2005 у францускай прэсе з'явіліся паведамленні аб крызысе іх адносін і падрыхтоўцы да разводу. У той час развод не рушыў ўслед, але і ў наступным адносіны пары працягвалі інтрыгаваць грамадзтва (Сарказі рэзка выступаў супраць умяшанні ў сваё асабістае жыццё). Сесілія ў адных выпадках з'яўлялася на публіцы з мужам, у іншых — без яго, галасавала разам з ім у першым туры прэзідэнцкіх выбараў 2007 году, але не ў другім. Яна прысутнічала на інаўгурацыі Нікаля 16 мая разам са сваімі трыма дзецмі, а таксама двума сынамі мужа ад першага шлюбу. На цырымонію прышлі і бацкі прэзідэнта, якія расталіся амаль паўстагодзьдзе назад.

17 кастрычніка 2007 году ў францускай прэсе з'явіліся слыхі, паводле якіх Сесілія і Нікаля падалі 15 кастрычніка ў суд дакументы аб разводзе. 18 кастрычніка было афіцыйна абвешчана, што развод па ўзаемнай згодзе ўжо адбыўся, і што сын Луі застанецца з маці.

• 2 лютага 2008 Сарказі ўступіў у трэці шлюб — з фотамадэллю і спявачкай італьянкай Карлай Бруні.

Агульная палітычная характарыстыка

Сарказі і Дзяржаўны сакратар ЗША Кандаліза Райс. 2006

Палітолагі адзначаюць яго высокія лідэрскія якасці і харызму. Па перакананнях — правы кансерватар. Выступае за паніжэнне падаткаў і сацыяльных выдаткаў. Прыхільнік еўрапейскай інтэграцыі. Судзячы па яго выступах, падтрымлівае традыцыйныя францускія каштоўнасці свецкай дэмакратычнай дзяржавы, якія ўвабралі ў сябе і досвед хрысціянскай цывілізацыі. У пытанні асіміляцыі імігрантаў зважае першым чынам на іх здольнасць прыняць гэтыя каштоўнасці. Лічыцца саюзнікам ЗША. Некаторыя журналісты, крытычна настроеныя да палітыкі Штатаў, такія, як Цьеры Мэйсан, вінавацяць Сарказі ў тым, што ён агент сіянізма і ЦРУ. Апаненты і шматлікія незалежныя даследнікі завуць Сарказі лібералам або ультралібералам; сам ён адмаўляе такое азначэньне і сьцьвярджае, што ён «прагматык».

Сарказі з'яўляецца постаццю, у вышэйшай ступені якая палярызоўвае грамадзтва. Ён — самы папулярны і ў той жа час самы непапулярны з правых палітыкаў апошняга часу, яго асоба з'яўляецца прадметам сталай крытыкі і насмешак з боку левых. Распаўсюджаныя такія феномены, як адмысловыя акцыі «анты-Сарказі», галасаванне па прынцыпе «хто заўгодна, толькі не ён». У той жа час прыхільнікі Сарказі таксама з'яўляюцца магутнай і досыць кансалідаванай сілай.

Кар'ера да абрання прэзідэнтам

У 1974 Сарказі ўступіў у партыю «Саюз дэмакратаў за рэспубліку». У 22 гады ён стаў членам гарадзкой рады ў родным Нейі-сур-Сен, у 28 — мэрам горада (1983), застаючыся на гэтым пасту да 2002. У 1979—1981 узначаліў моладзевы камітэт па падтрымцы Жака Шырака на прэзідэнцкіх выбарах 1981 году. З гэтага моманту ён стаў саюзнікам і пратэжэ будучагаі прэзідэнта.

У 1993 Сарказі ўславіўся тым, што асабіста вёў перамовы з тэрарыстам, які ўзяў у закладнікі дзяцей у дзіцячым садзе Нейі. У тым жа годзе ён увайшоў ва ўрад Эдуара Баладура, дзе атрымаў крэсла міністра па бюджэце і пост афіцыйнага прадстаўніка ўрада. Акрамя гэтага выконваў абавязкі міністра па камунікацыях. Шырак вельмі добразычліва да яго ставіўся, аднак на выбарах 1995 году ён парваў з Шыракам і падтрымаў Баладура, чый рэйтынг у пачатку выбарчай кампаніі складаў 50 %, тады як у Шырака быў усяго 14 %. Пасля таго, як Шырак выйграў выбары, Сарказі пазбавіўся сваіх пастоў ва ўрадзе. Шырока распаўсюджанае меркаванне, што Шырак успрыняў паводзіны Сарказі як здрада, і з гэтага моманту стаўлення двух францускіх палітыкаў сталі варожымі. Аднак на выбарах 2002 году Сарказі падтрымаў Шырака, і ў траўні 2002 пасля свайго цяжкага перавыбрання прэзідэнт прызначыў Сарказі міністрам унутраных справаў ва ўрадзе Жан-П'ера Рафарэна.

Файл:Sarkozy raffarin police2.jpg

Сарказі і Рафарэн сустракаюцца з паліцыянтамі. 2002

У 2004 у сувязі з вызваленнем месца старшыні кіруючай партыі «Саюз народнага руху» (старшыня Ален Жупэ быў абвінавачаны ў карупцыі і прысуджаны да паразы ў правах) пачаліся пошукі новага лідэра. Сарказі разглядаўся як найболей верагодны кандыдат. Шырак і яго прыхільнікі першапачаткова высунулі лозунг «Хто заўгодна, толькі не Сарказі», але ў выніку змушаныя былі саступіць, і ў маі 2004 Сарказі быў абраны старшынёй (85,1 % галасоў). Па дамове з Шыракам, ён пакінуў міністэрскія пасты і засяродзіўся на партыйнай працы. За час яго старшынства колькасць членаў партыі павялічылася. Калі 31 мая 2005 кабінэт міністраў сышоў у адстаўку з-за няўдалага галасавання па Еўрапейскай канстытуцыі, Сарказі быў запрошаны ў новы ўрад Дамініка дэ Вільпена, дзе для яго быў адноўлены раней скасаваны пост дзяржаўнага міністра — другой асобы ва ўрадзе.

Дзейнасць ва ўрадзе

Назіральнікі адзначалі актыўнасць Сарказі на міністэрскай працы. Ён стала раз'яжджаў па краіне. Крытыкі абвінавачвалі яго ў папулізме і злоўжыванні рыторыкай сілы. Прыхільнікі адзначалі, што яму даручаліся самыя цяжкія ўчасткі працы.

На пасту міністра ўнутраных справаў яму прыйшлося шукаць рашэнне некалькіх вострых праблем. У прыгарадах буйных гарадоў квітнела злачыннасць. Францыю захапіла хваля антысемітызму, расла напружанасць у мусульманскай абшчыне. Абвастрэнне становішча было характэрна і для традыцыйнага месца сепаратысцкай напружанасці — вострава Корсіка, дзе ў 2002 адбылося больш 200 тэрактаў.

Рэформы, якія праводзіў Сарказі, выклікалі неадназначную рэакцыю. Ліберальная грамадзкасць вінаваціла яго ў замаху на грамадзянскія правы. Курс на барацбу з злачыннасцю ўключаў узмацненне прысутнасці паліцыі на вуліцах і пашырэнне паўнамоцтваў праваахоўных органаў. Узмацнілася барацьба з прастытуцыяй. Быў узмоцнены кантроль на дарогах, што дазволіла знізіць лік ДТЗ. Падчас беспарадкаў у прыгарадах Парыжу (2005) Сарказі назваў іх удзельнікаў хуліганамі і адкідамі (voyous et racailles). Ён таксама заклікаў «ачысціць прыгарады керхерамі» («Керхер», або, у францускім вымаўленні, «Каршер» — фірма, якая вырабляе прылады для мыйкі пад моцным ціскам машын, фасадаў будынкаў і т. п.), што выклікала грамадзкі рэзананс.

У адносінах з ісламскай абшчынай праводзіў гнуткую палітыку. Узмацніў жорсткасць кантролю за нелегальнай іміграцыяй. Падчас пратэстаў супраць закона аб забароне хіджабаў у школах прама заявіў, што проціпастаўленне ісламу рэспубліканскім каштоўнасцям недапушчальна. З іншага боку, ён вядомы як прыхільнік канцэпцыі «пазітыўнай дыскрымінацыі», якую, аднак, прэм'ер і прэзідэнт паспяшаліся адпрэчыць як супярэчную ідэалам роўнасці. У 2003 падтрымаў стварэнне прыватнай некамерцыйнай Францускай рады па мусульманскай рэлігіі. Таксама прапанаваў змяніць закон 1905 аб аддзяленні царквы ад дзяржавы, каб дазволіць фінансаванне рэлігійных арганізацый з францускіх грошай замест замежных ахвяраванняў, якія толькі спрыяюць распальванню радыкалізму.

У сваёй кнізе «Рэспубліка, рэлігія і надзея» Сарказі заявіў у 2004: «Я нележу каталіцкай культуры, каталіцкай традыцыі, каталіцкай веры. Нават калі мая рэлігійная практыка носіць эпізадычны характар, я лічу сябе членам Каталіцкай Царквы». 21 красавіка 2007 у інтэрв'ю каталіцкаму штотыднёвіку «Famille Chrétienne» заявіў, што хрысціянства «было сведкай нараджэння францускай нацыі» і пакінула «велізарную спадчыну культурных, маральных, інтэлектуальных і духоўных каштоўнасцяў». Іншаму каталіцкаму выданню — «Le Pélerin» — Сарказі паведаміў 4 мая, незадоўга да абрання прэзідэнтам, што Францыя — «свецкая краіна», а яго каталіцкія перакананні не будуць «прама ўплываць» на палітычную праграму; у той жа час ён выказаўся за традыцыйны гетэрасексуальны шлюб і супраць эўтаназіі.

Абранне прэзідэнтам

Асноўны артыкул: Выбары прэзыдэнта Францыі (2007)

Сарказі на сустрэчы з выбарнікамі ў Тулузе 12 красавіка 2007

14 студзеня 2007 агульнанацыянальны з'езд партыі «Саюз за народны рух» (UMP, ЗНР) 98 % галасоў зацвердзіў Сарказі ў якасці кандыдата на прэзідэнцкіх выбарах (канец красавіка-пачатак мая 2007). За некалькі дзён да з'езду СНР аб сваёй падтрымцы кандыдатуры Сарказі публічна заявілі Ален Жупе (экс-прэм'ер Францыі) і Мішэль Аліа-Мары (міністар абароны). Яшчэ адзін былы прэм'ер-міністар, Жан П'ер Рафарэн, выступіў на з'ездзе з адназначнай падтрымкай Сарказі. Такім чынам, кіраўніцтва партыі вызначылася на карысць аднаго кандыдата. 21 сакавіка аб сваёй падтрымцы яго кандыдатуры заявіў і Жак Шырак, які рашыў не балатавацца ў трэці раз. У сакавіку 2007 Сарказі сышоў з паста міністра, каб прысвяціць сябе перадвыбарнай кампаніі.

Тамака жа. 12 красавіка 2007

Перад выбарамі Сарказі вёў актыўную кампанію, сустракаючыся са сваімі прыхільнікамі як у рэгіёнах, традыцыйна якія падтрымліваюць правых, так і ў што галасуюць за сацыялістаў. Яго апаненты вінавацілі Сарказі ў тым, што ён не можа наведаць недабрабытны парыскі квартал без 300 чалавек аховы. Першапачаткова па выніках апытанняў Сарказі некалькі саступаў Руаяль, але пачынаючы зьлютага нязменна лідыраваў ва ўсіх рэйтынгах.

У першым туры выбараў, які адбыўся 22 красавіка 2007, Сарказі набраў 31 %; другое месца заняла кандыдат сацыялістаў Сегален Руаяль. Наступная кампанія была адзначаная інтрыгай вакол лёсу 18 % галасоў, якія атрымаў у першым туры Франсуа Байру. Байру спачатку заявіў, што не падтрымае ні аднаго з кандыдатаў, але затым сказаў, што «не будзе галасаваць за Сарказі».

Другі тур 6 мая прынёс перамогу Сарказі, які набраў 53 %. У дзень выбараў, яшчэ да аб'явы папярэдніх вынікаў, пачаліся беспарадкі левай моладзі ў Ліёне і Парыжы. Канстытуцыйны савет абвясціў канчатковыя вынікі выбараў 10 мая і абвясціў Сарказі прэзідэнтам рэспублікі пачынаючы з моманту заканчэння паўнамоцтваў Шырака.

Прэзідэнцтва

Сарказі ў дзень інаўгурацыі

Уступленне у пасаду Сарказі адбылося 16 мая.

Змены ў статусе прэзідэнта

Неўзабаве пасьля ўступа ў пасаду прэзідэнт падвысіў сабе зарплату на 140 %^[1] і панізіў сабе падаткі ^[2], што выклікала вельмі неадназначную рэакцыю ў грамадзтве.

У чэрвене-ліпені 2007 г. другая жонка прэзідэнта Сесілія выконвала шэраг грамадзкіх даручэнняў, звязаных з вызваленнем асуджаных лівійскім судом балгарскіх медыкаў. Гэта (а таксама карыстанне ёю фінансамі Елісейскага палаца) таксама паставіла яе пад нападкі прэсы, крытычнай да яе мужу, аднак у кастрычніку 2007 году Нікаля і Сесілія развяліся. Да шлюбу Сарказі з Карлай Бруні 2 лютага 2008 г. у Францыі не было першай ледзі (да гэтага прэзідэнтамі, без шлюбу, былі толькі халасты да абвяшчэння імпэратарам Луі Напалеон Банапарт і аўдавелы Рэне Коці). Сарказі стаў першым прэзідэнтам, якія ўступіў у шлюб падчас знаходжання на пасадзе.

Унутраная палітыка. Урад

17 мая Сарказі прызначыў прэм'ер-міністрам свайго блізкага паплечніка Франсуа Фіёна, які займаў падчас другога тэрміна Шырака міністэрскія пасты. 18 мая Фіён сфармаваў урад, куды ўвайшлі экс-прэм'ер Ален Жупэ (як дзяржаўны міністар), левы дзеяч Бернар Кушнер (як міністар замежных справаў) і шэраг членаў кабінета дэ Вільпена, уключаючы Мішэль Аліа-Мары, якая ўзначаліла МУС.

У чэрвені таго жа года Парламенцкія выбары ў Францыі (2007) прынеслі партыі Сарказі большасць, аднак яна атрымала некалькі менш месцаў, чым разлічвала. Акрамя таго, не абраны дэпутатам Жупэ падаў з урада ў адстаўку.

На пасту прэзідэнта Сарказі заснаваў мноства камісій і кансультатыўных рад, закліканых вырашыць розныя унутрапалітычныя і эканамічныя праблемы; увосень 2007 году справаздачы павінны былі падаць не меней 16 камісій — унікальны выпадак у гісторыі Пятай рэспублікі.

У кастрычніка-лістападзе 2007 разгарэліся новыя грамадзкія маніфестацыі і страйкі ў Францыі (асабліва маштабным стаў страйк працаўнікоў транспарта), якія неўзабаве ізноў перарослі ў беспарадкі ў прыгарадах Парыжу, супастаўныя па маштабе з падзеямі 2005 году.

У Сеціве

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Нікаля Сарказі
• Афіцыйны сайт Нікаля Сарказі
• Крамлю няёмкі любы з францускіх кандыдатаў (руск.)
• Прэзыдэнт Францыі, 12 гадоў зьмешчаны ў улады, назваў імя свайго наступніка — гэта Нікаля Сарказі (руск.)
• Фаварыт прэзыдэнцкай гонкі ў Францыі Нікаля Сарказі растлумачыў пэдафілію генэтыкай (руск.)
• Нікаля Сарказі ў Лентапэдыі (руск.)