Дож: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[недагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 13:20, 15 студзеня 2011

Дож (іт. doge, ад лац. dux — правадыр) — тытул кіраўніка дзяржавы у некаторых італьянскіх рэспубліках.

Венецыянскі дож

Паходжанне тытула

Тытул існаваў у Венецыі на працягу больш за дзесяці стагоддзяў, з 8 ст. па 18 ст. Паўстаў у 697 годзе, у той час Венецыя фармальна падпарадкоўвалася Візантыі. Першым дожам стаў Анафеста. Меркавана, першыя дожы выконвалі функцыі намеснікаў Візантыйскай імперыі.

Абавязкі дожа

Улада дожа строга абмяжоўвалася. Напрыклад, дож ня меў права з'яўляцца на публіцы без суправаджэння, ня мог аднаасобна сустракацца з замежнымі вяльможамі або пасламі, не мог адзін адчыняць афіцыйныя лісты. У дожа не магло быць уласнасці на тэрыторыі іншых дзяржаў. Ён ня мог пакідаць тэрыторыю Палаца дожаў і базілікі Сан-Марка.

Звычайна дожы кіравалі да самай смерці, хаця здараліся выпадкі пазбаўлення пасады. Прыбыткі дожа на пасадзе былі невялікімі. Пасля 1501 г. была распрацаваная працэдура пасмяротнага пакрыцця шкоды, нанесенай дожам у перыяд кіравання, напрыклад у выніку крадзяжоў: Суд мёртвых.

Адзным з цырыманіяльных абавязкаў дожа было ажыццяўленне цырымоніі заручынаў дожа з морам. Дож кідаў кольца ў Адрыятыку з дзяржаўнага карабля — галеры, якая насіла назву Бучынтора або Букентаўр. Традыцыя з'явілася пасля 1000 г, у адзначэнне заваёвы Далмацыі 26-м дожам Пьетра Арсеола II.

Адзенне дожа складалася з шапкі-каўпака адмысловай формы, мяча, пурпурнай або залатой мантыі, з каўняром з футра гарнастая і чырвоных чаравікоў, падобных да чаравікоў візантыйскіх імператараў. Штогод у Вялікдзень дож узначальваў працэсію ад Сан-Марка да жаночага кляштара Сан Закарыа, дзе галоўная манахіня кляштара ўручала яму новую шапку (corno ducale), пашытую манашкамі. Шапка мела форму рога, была цвёрдай, выраблялася з парчы.

З часам абавязкі дожа ўсё больш перакладаліся на венецыянскіх службоўцаў.

Скасаванне тытула

Тытул быў скасаваны Напалеонам у 1797 годзе. Венецыя патрапіла ў залежнасць ад Аўстрыі, шматлікія формы кіравання прысутнічалі пасля гэтага, але да інстытута дожаў Венецыя больш не вярнулася.

Генуэзскі дож

Тытул дожа насіў галава Генуэзскай рэспублікі. Форма кіравання была запазычана ў Венецыі ў 1339 годзе з мэтай навесці парадак сярод мноства палітычных сіл, існаваўшых на той момант у рэспубліцы. З 1384 да 1515 г. найболей годныя і папулярныя грамадзяне займалі пост дожа, за выключэннем перыядаў замежных акупацый. У 1528 інстытут дожа быў адноўлены арыстакратамі, але абмежаваны тэрмінам кіравання два года. Тытул спыніў існванне, як і ў Венецыі, пад ціскам французскіх заваёўнікаў.

Яшчэ адной рэспублікай, якая выбірала дожаў была маленькая Сенарыка. Яна звалася так у гонар сталіцы, якая была размешчанна на захад ад Церама на Адрыятычным узбярэжжы Цэнтральнай Італіі. Тытул існаваў з 1343 г. да моманту далучэння рэспублікі да Неапалітанскага каралеўства ў 1797 годзе.

Гл. таксама

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
 [[Выява:Grand Procession of the Doge of Venice.png|thumb|250px|Шэсце венецыянскага дожа.]]
+'''Дож''' ([[Італьянская мова|іт.]] doge, ад [[Лацінская мова|лац.]] dux — правадыр) — [[тытул]] [[кіраўнік дзяржавы|кіраўніка дзяржавы]] у некаторых [[Італія|італьянскіх]] [[рэспубліка]]х.
-'''Дож'''([[Італьянская мова|іт.]] doge, ад [[Лацінская мова|лац.]] dux - правадыр) — [[тытул]] [[галава дзяржавы|галавы дзяржавы]] у некаторых [[Італія|італьянскіх]] [[рэспубліка]]х.
 == [[Венецыянская рэспубліка|Венецыянскі дож]] ==
@@ Радок 12: / Радок 11: @@
 Улада дожа строга абмяжоўвалася. Напрыклад, дож ня меў права з'яўляцца на публіцы без суправаджэння, ня мог аднаасобна сустракацца з замежнымі [[вяльможа]]мі або [[Пасол, пасада|пасламі]], не мог адзін адчыняць афіцыйныя [[ліст]]ы. У дожа не магло быць уласнасці на тэрыторыі іншых дзяржаў. Ён ня мог пакідаць тэрыторыю [[Палац дожаў|Палаца дожаў]] і [[базіліка|базілікі]] [[Сабор Святога Марка|Сан-Марка]].
-Звычайна дожы кіравалі да самай смерці, хаця здараліся выпадкі пазбаўлення пасады. Прыбыткі дожа на пасадзе былі невялікімі. Пасля [[1501]] г. была распрацаваная працэдура пасмяротнага пакрыцця шкоды, нанесенай дожам у перыяд кіравання, напрыклад у выніку крадзяжоў: [[Суд мёртвых]].
+Звычайна дожы кіравалі да самай смерці, хаця здараліся выпадкі пазбаўлення пасады. Прыбыткі дожа на пасадзе былі невялікімі. Пасля [[1501]] г. была распрацаваная працэдура пасмяротнага пакрыцця шкоды, нанесенай дожам у перыяд кіравання, напрыклад у выніку крадзяжоў: [[Суд мёртвых]].
-Адзным з цырыманіяльных абавязкаў дожа было ажыццяўленне цырымоніі ''заручынаў дожа з морам''. Дож кідаў кольца ў [[Адрыятычнае мора|Адрыятыку]] з дзяржаўнага карабля — [[Галера|галеры]], якая насіла назву [[Бучынтора]] або [[Венецыянская галера «Буцэнтаўр»|Букентаўр]]. Традыцыя з'явілася пасля [[1000]] г, у адзначэнне заваёвы [[Далмація|Далмацыі]] [[Спіс венецыянскіх дожаў|26]]-м дожам [[Арсеола|Пьетра Арсеола II]].
+Адзным з цырыманіяльных абавязкаў дожа было ажыццяўленне цырымоніі ''заручынаў дожа з морам''. Дож кідаў кольца ў [[Адрыятычнае мора|Адрыятыку]] з дзяржаўнага карабля — [[Галера|галеры]], якая насіла назву [[Бучынтора]] або [[Венецыянская галера «Буцэнтаўр»|Букентаўр]]. Традыцыя з'явілася пасля [[1000]] г, у адзначэнне заваёвы [[Далмація|Далмацыі]] [[Спіс венецыянскіх дожаў|26]]-м дожам [[Арсеола|Пьетра Арсеола II]].
 [[Выява:Doza.png|thumb|150px|Галаўны ўбор дожа]]
@@ Радок 26: / Радок 25: @@
 == [[Генуэзская рэспубліка|Генуэзскі дож]] ==
-Тытул дожа насіў галава Генуэзскай рэспублікі. Форма кіравання была запазычана ў Венецыі ў [[1339]] годзе з мэтай навесці парадак сярод мноства палітычных сіл, існаваўшых на той момант у рэспубліцы. З [[1384]] да [[1515]] г. найболей годныя і папулярныя грамадзяне займалі пост дожа, за выключэннем перыядаў замежных [[Акупацыя|акупацый]]. У [[1528]] інстытут дожа быў адноўлены [[Арыстакратыя|арыстакратамі]], але абмежаваны тэрмінам кіравання два года. Тытул спыніў існванне, як і ў Венецыі, пад ціскам [[Францыя|французскіх]] заваёўнікаў.
+Тытул дожа насіў галава Генуэзскай рэспублікі. Форма кіравання была запазычана ў Венецыі ў [[1339]] годзе з мэтай навесці парадак сярод мноства палітычных сіл, існаваўшых на той момант у рэспубліцы. З [[1384]] да [[1515]] г. найболей годныя і папулярныя грамадзяне займалі пост дожа, за выключэннем перыядаў замежных [[Акупацыя|акупацый]]. У [[1528]] інстытут дожа быў адноўлены [[Арыстакратыя|арыстакратамі]], але абмежаваны тэрмінам кіравання два года. Тытул спыніў існванне, як і ў Венецыі, пад ціскам [[Францыя|французскіх]] заваёўнікаў.
-Яшчэ адной [[рэспубліка]]й, якая выбірала дожаў была маленькая [[Сенарыка]]. Яна звалася так у гонар сталіцы, якая была размешчанна на захад ад [[Церама]] на [[Адрыятычнае мора|Адрыятычным]] узбярэжжы Цэнтральнай Італіі. Тытул існаваў з [[1343]] г. да моманту далучэння рэспублікі да [[Неапалітанскае каралеўства|Неапалітанскага каралеўства]] ў [[1797]] годзе.
+Яшчэ адной [[рэспубліка]]й, якая выбірала дожаў была маленькая [[Сенарыка]]. Яна звалася так у гонар сталіцы, якая была размешчанна на захад ад [[Церама]] на [[Адрыятычнае мора|Адрыятычным]] узбярэжжы Цэнтральнай Італіі. Тытул існаваў з [[1343]] г. да моманту далучэння рэспублікі да [[Неапалітанскае каралеўства|Неапалітанскага каралеўства]] ў [[1797]] годзе.
-== Глядзі таксама ==
+== Гл. таксама ==
 * [[Кароткая храналогія гісторыі Венецыі]]