Була

Булл папы Урбана VIII, 1637

Була (ад лац.: Bulla — «пячатка», літар. — «пузырок») — асноўны сярэднявечны папскі дакумент з свінцовай (пры асаблівых выпадках — залаты) пячаткай, пасля XV стагоддзя выдаваўся радзей.

Гісторыя

Була ў сярэднія стагоддзя называлі металічную пячатку, затым капсулу, у якую была пячатка, замацоўваўшая дзяржаўны акт; таксама назва самога акту (імператарскага або папскага). У пазнейшых стагоддзя буляй сталі называць толькі важныя указы і ўрачыстыя пасланні пап.

Папская була

Як і энцыкліка, называецца па першых двух словах лацінскага тэксту, прадубляваных у загалоўку. На пячатцы, прымацоўванай да булы чырвонай і жоўтай шаўковай ніткай, ставілася лацінская манаграма «SPSP» ў гонар святых Пятра і Паўла з імем Папы на абароце. З канца XVIII ст. друку была заменена адпаведнай чырвонай пячаткай непасрэдна на дакуменце, хоць напрыклад була Іаана XXIII пры скліканні Другога Ватыканскага сабора была традыцыйнай свінцовай. У сучаснай булы, якая замацоўваецца металічнай пячаткай толькі пры асаблівых аказіях, пасля імя Папы стаіць традыцыйны надпіс «episcopus, servus servorum Dei» («біскуп, раб рабоў Божых»). Булы падпісваюцца членам Рымскай курыі, звычайна дзяржаўным сакратаром Ватыкана, але на асаблівых булях стаяць асабістыя подпісы пап.

Асноўныя булы

• «Omne datum optimum», 1139;
• «Milites Templi», 1144;
• «Militia Dei», 1145;
• «Clericis laicos», 1296;
• «Unam sanctam», 1302;
• Ad decorem militantis Ecclesiae, 1475;
• «Summis desiderantes», 1484;
• «Exsurge Domine», 1520;
• «Regimini militantis», 1540;
• «Inter gravissimas», 1582;
• «Unigenitus», 1713;
• «Sollicitudo omnium ecclesiarum», 1814;
• «Quanta cura», 1864;
• «Munificentissimus Deus», 1950;

Асаблівыя булы

Пры непасрэдным удзеле айца Дыега дэ Торэс Больо, заснавальніка індзейскай місіі езуітаў у Парагваі, у 1603 г. была выдадзена першая і адзіная ў гісторыі каталіцкай царквы папская була не на латыні, а на мове Кечуа. Яна была адрасавана братэрству Імя Ісусава ў горадзе Куска, Перу, і інкскай шляхты папам Кліментам VIII.