Тамат звычайны: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Idioma-bot (размовы | уклад) др r2.6.3) (робат дадаў: kaa:Pomidor |
др r2.6.4) (робат дадаў: ext:Solanum lycopersicum |
||
Радок 104: | Радок 104: | ||
[[et:Tomat]] |
[[et:Tomat]] |
||
[[eu:Tomate]] |
[[eu:Tomate]] |
||
[[ext:Solanum lycopersicum]] |
|||
[[fa:گوجه فرنگی]] |
[[fa:گوجه فرنگی]] |
||
[[fi:Tomaatti]] |
[[fi:Tomaatti]] |
Версія ад 20:53, 10 жніўня 2011
Таматы | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||
Навуковая класіфікацыя | ||||||||
Царства: | Расліны | |||||||
Аддзел: | Кветкавыя | |||||||
Клас: | Двухдольныя | |||||||
Род: | Паслён | |||||||
Від: | Тамат звычайны | |||||||
Навуковая назва | ||||||||
Solanum lycopersicum L. | ||||||||
|
Тама́ты, памідо́ры (Lycopersicon esculentum ці Solanum lycopersicum) — травяністая расліна сямейства паслёнавых, адна з найбольш папулярных у сучаснай сусветнай кулінарыі.
Гісторыя
Радзіма — Паўднёвая і Цэнтральная Амерыка, дзе вырошчваліся рознымі індзейскімі народамі, найперш, ацтэкамі, у мове якіх tomatl азначае «штосьці круглае, пухлае». Ад заваявання Мексікі іспанцамі ў першай трэці XVI ст. трапілі ў Паўднёвую Еўропу, у тым ліку ў Італію, дзе іх памылкова асацыявалі з паўночнаафрыканскімі маўрамі, — адсюль назва pomi di Mori («яблыкі маўраў»), якая трансфармавалася ў італьянскай мове ў pomodoro («залаты яблык»), а ў французскай — у рomme d'amour («яблык кахання»). «Яблыкамі кахання» называлі памідоры і ў магнацкіх колах Рэчы Паспалітай, на чые сталы яны трапілі ў другой палове XVIII ст. У той час іх не елі сырымі, а рабілі пасту з вараных спелых памідораў, якой запраўлялі некаторыя супы і соўсы, а з зялёных выраблялі розныя марынады. Шырокае распаўсюджанне ў свеце атрымалі толькі ў канцы XIX, у Беларусі — з XX ст. У большасці моў свету захавалася арыгінальная індзейская назва «таматы».
Выкарыстанне
У ежу выкарыстоўваюцца плады — сочныя мясістыя ягады вагай ад 20 да 900 г. (і вышэй), шарападобныя, круглыя, пляскатыя, гладкія або рабрыстыя, ружовыя, чырвоныя, жоўтыя, аранжавыя.
Памідоры ўтрымліваюць а 4 % цукроў, 0,4 — 0,8 % арганічных кіслот, мінеральныя солі, 25мг% вітаміну C, каратын, вітаміны B1, B2, PP. Гарманічнае спалучэнне цукроў і арганічных кіслот абумоўлівае прыемны смак. З памідораў гатуюць салаты, прыправы, соўсы (у тым ліку кетчуп), вырабляюць сокі, фаршыруюць, марынуюць, соляць, кансервуюць, дадаюць у першыя стравы (за 10 хвілін да заканчэння варкі). З добра выспелых вырабляюць таматнае пюрэ і таматную пасту.
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Тамат звычайны
Крыніцы
- Белы А. Памідоры // Праект «Наша ежа»