Адміралцейства (Санкт-Пецярбург)
| Архітэктурны помнік | |
| Будынак Галоўнага Адміралцейства | |
|---|---|
| руск.: Здание Главного адмиралтейства | |
 Караблік на шпілі Адміралцейства - адзін з сімвалаў Санкт-Пецярбурга | |
| 59°56′14,85″ пн. ш. 30°18′30,78″ у. д.HGЯO | |
| Краіна |
 Расія |
| Санкт-Пецярбург | 2-і Адміралцейскі востраў, Палацавы праезд, 1; Адміралцейскі праезд, 1; Адміралцейская наб., 2 |
| Архітэктурны стыль | Ампір |
| Архітэктар | І. К. Корабаў(1738), А. Д. Захараў(1823) |
| Першае згадванне | 1704 |
| Будаўніцтва | 1704—1706 гады |
| Статус | Культурная спадчына РФ |
| Вышыня | 74 м |
| Стан | Задавальняючы |
| Сайт | nevsky-prospekt.com/admi… |
 |
|
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Адміралце́йства — комплекс пабудоў на беразе ракі Нявы, у якіх раней размяшчалася Галоўнае адміралцейства Расійскай імперыі, а з 2012 г знаходзіцца Галоўны штаб ВМФ Расіі. Размешчана на 2-м Адміралцейскім востраве ў Санкт-Пецярбургу. Значны помнік архітэктуры рускага ампіра.
Карабель на шпілі Адміралцейства — адзін з сімвалаў горада побач з Медным коннікам і відарысамі разведзенага Палацавага моста на фоне Петрапаўлаўскага Сабора.
Адміралцейская крэпасць, пабудаваная па чарцяжах Пятра I[правіць | правіць зыходнік]
Першапачаткова Санкт-Пецярбургскае адміралцейства будавалася як верф па чарцяжах, падпісаным самім Пятром I.
Падрыхтоўчыя працы былі скончаныя ў рэкордна кароткі тэрмін, і ў пачатку 1705 года на верфі былі пабудаваныя асноўныя пабудовы і на элінгах былі закладзеныя першыя караблі.
Ва ўмовах вайны неабходна было абараняць верф, таму ў 1706 годзе адміралцейства ўяўляла сабой крэпасць. Яно было агароджанае земляным валам з пяццю землянымі бастыёнамі. Па перыметры былі пракапаныя равы, запоўненыя вадой, насып гласіса і эспланада — шырокі луг для агляду мясцовасці абстрэлу ў выпадку раптоўнага нападу праціўніка.
У першай пабудове была рэалізаваная вертыкальная дамінанта з металічным шпілем. Вольная ад пабудоў прастора распасціралася да сучаснай Малой Марской вуліцы[1].
10 мая (29 красавіка) 1706 года адбыўся першы спуск карабля на ваду — быў пабудаваны прам з 18 гарматамі.
Да 1715 года ў гэтым падраздзяленні Адміралцейскага прыказу працавала каля дзесяці тысяч чалавек[2].
У той час адміралцейства ўяўляла сабой аднапавярховы мазанкавы будынак, размешчанае ў выглядзе моцна расцягнутай літары «П», раскрытай у бок ракі Нявы. У будынку размяшчаліся склады, майстэрні, кузні, а таксама службы марскога ведамства. Двор быў заняты элінгамі для будаўніцтва парусных караблёў, па перыметры двара быў унутраны канал.[3]
Канал вакол адміралцейства насіў не толькі абарончую функцыю, але і транспартную — па ім дастаўляўся страявы лес з Новай Галандыі і іншыя будматэрыялы. Ён быў інтэграваны ў сетку гарадскіх каналаў, злучаючыся з Адміралцейскім каналам. Канал быў засыпаны ў 1817 годзе[4].
Архітэктура[правіць | правіць зыходнік]
Будынак 1711 года[правіць | правіць зыходнік]
.svg)
У 1711 годзе была праведзена першая перабудова Адміралцейства. У ходзе работ над варотамі быў усталяваны шпіль з караблікам, узняты галандскім майстрам Х. ван Боласам[5].
Арыгінальны караблік прастаяў на шпілі да 1815 года, і падчас рамонту быў заменены на другі караблік. Пры гэтым арыгінальны караблік Фон Боласа быў згублены. Другі караблік прастаяў 71 год, і ў 1886 годзе пры чарговым рамонце шпіля быў зняты і заменены на дакладную копію. Другі караблік змешчаны ў экспазіцыю Ваенна-марскога музея. Вага карабліка — 65 кг, даўжыня — 192 см, вышыня — 158 см.
Будынак Адміралцейства вырабляў сур’ёзнае ўражанне на жыхароў той эпохі. Захавалася апісанне гэтай алеі камер-юнкера ў свіце герцага Карла Фрыдрыха Гальштэйн-Готарпскага:
На Адміралцействе, прыгожым і вялізным будынку, што знаходзіцца ў канцы гэтай дарогі, зладжаны выдатны і даволі высокі шпіц, які выходзіць прама супраць праспекта
Ёсць меркаванне, што правобразам карабліка Адміралцейства стаў першы рускі ваенны карабель — фрэгат "Арол", пабудаваны ў 1667—1669 ах па ўказе Аляксея Міхайлавіча. Гэта зацвярджэнне грунтуецца на тым, што ні адзін з пабудаваных Пятром да 1719 караблёў нічога агульнага з караблікам на шпілі Адміралцейства не меў[5].
Існуе легенда, што тры сцягі на мачтах карабліка былі выкананы з чыстага чырвонага золата, а ў насавой частцы захоўвалася асабістая бусоль Пятра I[5]. Таксама існуе легенда, што караблік паўтарае сілуэт першага карабля які ўвайшоў у толькі што пабудаваны порт Санкт-Пецярбурга.
Будынак 1738 года[правіць | правіць зыходнік]
MainTower.jpg)
У 1732—1738 гадах архітэктар І. Корабаў пабудаваў каменны будынак Адміралцейства. У дойліда атрымалася, захаваўшы ранейшы план, надаць збудаванню манументальнасць, якая адпавядала яго градаўтваральнай функцыі. У цэнтры, над варотамі, была пабудавана стройная цэнтральная вежа з пазалочаным шпілем, часам званым «Адміралцейская іголка».
На 72-метровую вышыню быў узнесены караблік-флюгер, і на гэтай пазіцыі ён знаходзіцца да нашых дзён.
У 1740-х гадах гэта прастора вакол Адміралцейства выкарыстоўвалася для ваенных вучэнняў і як паша для жывёлы. Па святах Адміралцейскі луг станавіўся месцам агульнагарадскіх гулянняў, кірмашоў; тут усталёўвалі каруселі, балаганы, катальныя горкі.
Таксама была упарадкавана прастора вакол адміралцейства: у 1760-х гадах архітэктарам А. В. Квасавым былі вызначаны межы цэнтральных плошчаў, якія абрамлялі Адміралцейства[3].
Да сярэдзіны XVIII стагоддзя прастора на поўдзень ад адміралцейства называлася Адміралцейскім лугам.
У другой палове XVIII стагоддзя крэпасны канал моцна абмялеў і стаў назапашваць сцёкавую брудную ваду. Імператрыца Лізавета Пятроўна ў сярэдзіне XVIII стагоддзя загадала канал рэгулярна чысціць, а луг забрукаваць. Цалкам Адміралцейскім луг быў забрукаваны толькі да канца царавання Кацярыны II (у апошняй чвэрці XVIII стагоддзя).
Да гэтага часу паўднёвая частка луга была забудавана, і вызначыліся межы Адміралцейскай плошчы перад галоўным фасадам Адміралцейства.
Будынак 1823 года[правіць | правіць зыходнік]
Да пачатку XIX стагоддзя ўтылітарная архітэктура адміралцейства ўжо не адпавядала яго становішчу «цэнтральнага» будынка ў горадзе: тры галоўныя магістралі (Неўскі праспект, Гарохавая вуліца і Вазнясенскі праспект) — сыходзяцца да яго прамянямі. На ўсход ад адміралцейства незастроеная прастора даходзіла да ракі Мойкі, уздоўж якой ішла Вялікая Лугавая вуліца. Паўстала неабходнасць змяніць аблічча будынка такім чынам, каб ён гарманаваў з блізкім Зімнім палацам і іншымі велічнымі архітэктурнымі ансамблямі, размешчанымі побач з адміралцействам.
У 1806—1823 гадах архітэктар А. Д. Захараў бліскуча вырашыў гэтую задачу. Ідэяй новага аблічча будынка стала тэма марской славы Расіі, магутнасці рускага флоту. Захараў перабудаваў адміралцейства амаль цалкам, пакінуўшы толькі вежу са шпілем. Фартыфікацыйныя будынкі ў верфі былі знішчаныя, на іх месцы разбіты бульвар (цяпер на гэтым месцы размешчаны Аляксандраўскі сад). Захаваўшы канфігурацыю плана ўжо існага будынка, Захараў стварыў новае, грандыёзнае (працягласць галоўнага фасада 407 м) збудаванне, надаўшы яму велічнае архітэктурнае аблічча і падкрэсліўшы яго цэнтральнае становішча ў горадзе (як ужо гаварылася вышэй, галоўныя магістралі сыходзяцца да яго трыма прамянямі).
Архітэктурны ансамбль Адміралцейства складаецца з двух П-падобных у плане карпусоў (вонкавага і ўнутранага). Паміж імі праходзіў Адміралцейскі роў. Знешні корпус займалі адміністрацыйныя ўстановы марскога і рачнога флоту Расіі, а ва ўнутраным па-ранейшаму былі вытворчыя майстэрні.
У цэнтры будынка — манументальная вежа са шпілем (архітэктар І. К. Корабаў), акружаная каланадай ў сярэдняй частцы, якая стала сімвалам горада.
Аснаванне вежы прарэзана аркай, а на флангах сярэдняй частцы ўстаноўлены 12-ці і 6-калонныя порцікі. Яны паўтараюцца на бакавых фасадах. Павільёны, звернутыя да Няве, пераклікаюцца з аснаваннем цэнтральнай вежы і ўвянчаныя флагштокамі з выявамі дэльфінаў.
Строгі рытм дзяленняў надае кампазіцыі Адміралцейства асаблівую цэласць. Кампазіцыя двух крылаў фасада, сіметрычна размешчаных па баках вежы, пабудавана на складаным рытмічным чаргаванні простых і дакладных аб’ёмаў (гладкія сцены, моцна выступаючыя порцікі, глыбокія лоджыі).
Асаблівае месца ў архітэктурным рашэнні Адміралцейства займае скульптура. У франтонах бакавых порцікаў — рэльефы, якія паказваюць грэчаскую багіню правасуддзя Феміду, якая ўзнагароджвае воінаў і рамеснікаў. У стварэнні скульптур прымалі ўдзел Сцяпан Сцяпанавіч Піменаў, В. І. Дземут-Маліноўскі, А. А. Анісімаў. Цэнтральную арку фланкіруюць стаячыя на высокіх пастаментах статуі німф, якія трымаюць глобусы (скульптар — Ф. Ф. Шчадрын)[3].
Над аркай — лунаючыя Славы і алегарычны барэльеф «Завядзенне флоту ў Расіі» (ск. І. І. Церабянёў}). На вуглах першага яруса — фігуры антычных героеў: Аляксандра Македонскага, Ахіла, Аякса і Піра.
Над каланадай — 28 скульптурных алегорый: агню, вады, зямлі, паветра, чатырох часоў года, чатырох бакоў свету, музы астраноміі — Ураніі і апякункі карабельшчыкаў-егіпецкай багіні Ізіды і іншых.
Дэкаратыўныя рэльефы арганічна суадносяцца з буйнымі архітэктурнымі аб’ёмамі, прысценные скульптурныя групы падкрэсліваюць у грандыёзна разгорнутых фасадах жывую чалавечую меру. Скульптуры Адміралцейства не проста паказваюць на функцыянальнае прызначэнне будынка, яны сцвярджаюць вобраз Расіі як марской дзяржавы.
Унутры, у інтэр’ерах Адміралцейства (захаваліся вестыбюль з параднай лесвіцай, зала сходаў, бібліятэка) суровая строгасць манументальных архітэктурных формаў змякчаецца багаццем святла і выключнай вытанчанасцю аздаблення.
Гісторыя эксплуатацыі[правіць | правіць зыходнік]
Будаўніцтва парусных караблёў на Адміралцейскай верфі працягвалася да 1844 года. У далейшым у будынку засталіся толькі ўстановы флоту: Марское міністэрства, Галоўны марскі штаб, Галоўнае гідраграфічнае ўпраўленне, Адміралцейскі сабор. У 1709—1939 гадах у ім размяшчаўся Ваенна-марскі музей.
З чэрвеня 1917 года тут знаходзіўся Цэнтрафлот — цэнтральны дэмакратычны орган флоту, які падтрымлівае Часовы ўрад. Падчас Вялікай Кастрычніцкай рэвалюцыі ён быў распушчаны, і 26 кастрычніка па ініцыятыве У. І. Леніна быў створаны Ваенна-марскі рэвалюцыйны камітэт (ВМРК), які мабілізаваў сілы флоту на стварэнне і ўмацаванне Савецкай дзяржавы. ВМРК змяшчаўся ў крыле Адміралцейства, звернутым да Меднага конніка[3].
У 1932—1933 гадах у будынку размяшчалася Газадынамічная лабараторыя — першае ў СССР канструктарскае бюро па распрацоўцы ракетных рухавікоў.
З 1925 года ў будынку знаходзіцца Вышэйшае ваенна-марское вучылішча імя Ф. Э. Дзяржынскага. Да канца 2008 года там жа знаходзіўся і штаб Чырванасцяжнай Ленінградскай ваенна-марской базы.
Захаванасць і рэстаўрацыя[правіць | правіць зыходнік]
Падчас блакады Ленінграда шпіль Адміралцейства быў зачэхлены; маскіроўка была знята 30 красавіка 1945 года.
Рэстаўрацыйныя працы ў будынку праводзіліся ў 1928, 1977 і ў 1997—1998 гг.
Сучаснасць[правіць | правіць зыходнік]
У пост-савецкі час неаднаразова ўзнікалі розныя праекты па новым выкарыстанні памяшканняў адміралцейства. Так, у 2006 годзе вылучалася прапанова перанесці сюды, на абмежаваную плошчу, Цэнтральны ваенна-марскі музей, у будынку якога ўрад Санкт-Пецярбурга планаваў адкрыць нафтавую біржу[6]. Восенню 2007 года з’явілася прапанова размясціць у Адміралітэце камандаванне Ваенна-марскога флоту[7]. Між тым жыхарамі горада было заўважана, што вежа Адміралцейства дала расколіну[8]. Сітуацыя разбіраецца ў Камітэце па дзяржаўнаму кантролю, выкарыстанні і ахове помнікаў гісторыі і культуры Санкт-Пецярбурга[9].
У 2009 годзе Ваенна-марское вучылішча і штаб Ленінградскай ваенна-марской базы выехалі з будынка. 31 кастрычніка 2012 года адбыўся афіцыйны пераезд Галоўнага штаба ВМФ ў будынак Адміралцейства, у той жа дзень на будынку быў узняты Андрэеўскі сцяг, афіцыйна сімвалізуе прысутнасць тут вышэйшага ваенна-марскога камандавання.
У канцы студзеня 2014 міністр абароны Сяргей Шайгу ўхваліў канцэпцыю прыстасавання комплексу будынкаў Адміралцейства для патрэб ВМФ: унутраныя двары будынка прапануецца накрыць празрыстым купалам, а паміж гістарычнымі карпусамі перакінуць шкляныя пераходы[10].
Цікавыя факты[правіць | правіць зыходнік]
- Адміралцейская іголка захаваная на медалі «За абарону Ленінграда» і на знаку, які ўручаецца выпускнікам Ленінградскага механічнага інстытута.
- Пры залачэнні Адміралцейскага шпіля ў 1977 годзе ў шар пад караблікам, дзе ўсталяваны адмысловы куфар, паклалі праект Канстытуцыі СССР[11].
Зноскі
- ↑ Чеснокова А. Н. Парадный въезд в новую страницу // Неўскі праспект = Невский проспект. — Л.: Леніздат, 1985. — С. 6—7. — 208 с.
- ↑ Неофициальный сайт Александра Розенбаума (руск.). Адмиралтейство(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 22 лістапада 2009. Праверана 18 лютага 2008.
- ↑ а б в г Путеводитель по Санкт-Петербургу — Ленинграду Архівавана 28 верасня 2007. на сайце Гуманитарного Университета Профсоюзов Архівавана 28 верасня 2007. (руск.)
- ↑ Александровский сад. История, фотографии, как добраться, что рядом. (руск.)
- ↑ а б в Голландский Петербург: Харман ван Балес(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 18 студзеня 2008. Праверана 16 лютага 2008.
- ↑ Нужно спасать военно-Морской музей Архівавана 18 лістапада 2009. (руск.)
- ↑ «Деловой Петербург»)(недаступная спасылка)// 3 октября 2007 года (руск.)
- ↑ Трещина на фасаде Адмиралтейства — первое сообщение в блоге с фотографиями, 13.09.2007 10:10:00 (руск.)
- ↑ Фасад Адмиралтейства дал трещину Архівавана 7 сакавіка 2008.// НТВ, 28.09.2007, 19:42 (руск.)
- ↑ Минобороны накроет Адмиралтейство стеклянной крышей. (руск.)
- ↑ Одноралов Н. В. Декоративная отделка скульптуры и художественных изделий из металла. — М.: Изобразительное искусство, 1989. — ISBN 5-85200-073-6.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Сашонко В. Н. Адмиралтейство. — Л.: Лениздат, 1982. — 126 с. — (Туристу о Ленинграде).
- Памятники архитектуры Ленинграда. — Л.: Стройиздат, 1975.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- История и фотографии здания Адмиралтейства. Как добраться (руск.)
- Адмиралтейство со спутника (руск.)
- История про перенос Адмиралтейства в Кронштадт при Екатерине II Архівавана 3 мая 2017. (руск.)
Слоўнікі і энцыклапедыі | |
|---|---|
| Нарматыўны кантроль |