Адроў

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Адроў
Каля горада Барань
Каля горада Барань
Характарыстыка
Даўжыня 75 км
Басейн 676 км²
Расход вады 4,4 м³/с (у вусці)
Вадацёк
Выток  
 • Месцазнаходжанне каля вёскі Дубніцы
 • Каардынаты 54°41′03″ пн. ш. 30°14′41,10″ у. д.HGЯO
Вусце Дняпро
 • Месцазнаходжанне Орша
 • Каардынаты 54°27′55,80″ пн. ш. 30°23′19,30″ у. д.HGЯO
Ухіл ракі 0,9 м/км
Размяшчэнне
Водная сістэма Дняпро → Чорнае мора

Краіна
Рэгіён Віцебская вобласць
Раёны Аршанскі раён, Сенненскі раён, Талачынскі раён
physical
Адроў
Адроў
physical
выток
выток
вусце
вусце
— выток, — вусце
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Адро́ў — рака ў Аршанскім, Сенненскім і Талачынскім раёнах Віцебскай вобласці Беларусі, правы прыток Дняпра.

Даўжыня ракі 75 км. Плошча вадазбору 676 км². Сярэднегадавы расход вады ў вусці 4,4 м³/с. Сярэдні нахіл воднай паверхні 0,9 .

Назва[правіць | правіць зыходнік]

Назва ракі Адроў старабалцкага паходжання. Пачатковы галосны А- у назве — пазнейшы ўстаўны[1].

Корань Drav- / Drev- звязаны з распаўсюджаным у стараеўрапейскай гідраніміі індаеўрапейскім *droṷus «плынь», *dreu- «бегчы, імкнуцца»[2][3][4]. З балцкай лексікі гэты корань у такім значэнні з цягам часу знік, выціснуты іншымі каранямі, застаўшыся толькі ў гідраніміі. Найбольш паказальнае стараіндыйскае draváḥ (< dravas) «бег».

Гэты корань у назве дзесенскай ракі Дроўка[5], у назвах літоўскай ракі Dreverna, прускай ракі Drawanta (з пашыральнікамі -rn-, -nt-)[6], бярэзінскай ракі Друць, дзвінскай ракі Друя.

Корань Drav- на другой пазіцыі ў двухасноўнай назве ракі Сухадроўка, поўны аналаг якой — літоўская рачная назва Saus-drãv’as[7].

Адроў і Сухадроўка адносяцца да басейнаў розных рэк (Дняпра і Дзвіны), але працякаюць недалёка адна ад адной. Адпачатныя формы гэтых назваў былі тыпу *Dravas i *Saus-dravas. Адносіны паміж назвамі такія ж, як паміж назвамі рэк Мокрая Табола і Сухая Табола на Верхнім Падонні[8] (адна рака больш паўнаводная, другая схільная высыхаць).

Значэнне назвы Адроў (< старабалцкае *Drāvas) можна перадаць як «Плыткая (рака)».

Фанетычна падобная структура ў старабалцкага *Snāvas (таксама захавалася толькі ў гідраніміі), ад індаеўрапейскага *(s)nā- «цячы»[9], ад якога рачныя назвы тыпу Сноў (прыток Дзясны), Сноўка.

Асноўныя прытокі[правіць | правіць зыходнік]

Справа: Камяніца, Дзярноўка, Сакалянка, Барань, Ключнікава. Злева: Чарнічанка.

На рацэ[правіць | правіць зыходнік]

Гарады: Барань.

Агульнае[правіць | правіць зыходнік]

Пачынаецца меліярацыйнай канавай каля вёскі Дубніцы Аршанскага раёна, вусце на паўднёвай ускраіне горада Орша. Цячэ па Аршанскім узвышшы. На рацэ каля вёскі Дубніцы плаціна і сажалка (плошча 1 га), у пойме каля вёскі Барань Аршанскага раёна наліўная сажалка (плошча 2 га).

Даліна выразная, да вёскі Пагост трапецападобная, ніжэй карытападобная, шырынёй 0,6—0,8 км. Пойма пераважна двухбаковая, шырынёй 0,1—0,3 км. Берагі ў вярхоўі нізкія, у сярэднім і ніжнім цячэнні стромкія і абрывістыя, вышынёй 5—7 м, месцамі да 20 м.
Рэчышча ў вярхоўі на 12,5 км да вёскі Пількавічы Сенненскага раёна каналізаванае, далей звілістае, шырыня ракі ў межань 15—20 м.

Недзе ў басейне ракі ў XI ст. існаваў «горад» Одрск[10].

Заўвагі[правіць | правіць зыходнік]

  1. В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 175.
  2. A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1980. — С. 90-91, 292.
  3. J. Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern / München 1959 / 1969. C. 204—205.
  4. H. Krahe. Unsere ältesten Flussnamen. Wiesbaden, 1964. C. 44—45, 55.
  5. В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 185.
  6. A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1980. — С. 90-91.
  7. A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1980. — С. 292.
  8. В. Н. Топоров. Балтийские следы на Верхнем Дону // Балто-славянские исследования. 1988—1996. Москва, 1997. С. 317.
  9. Vanagas A. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. Vilnius, 1981. С. 223.
  10. Ермаловіч М. Старажытная Беларусь: Полацкі і новагародскі перыяды / М. Ермаловіч. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1990. — 366 с.; іл. — С. 35.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Ресурсы поверхностных вод СССР. Описание рек и озёр и расчёты основных характеристик их режима. Т. 5. Белоруссия и Верхнее Поднепровье. Ч. 1–2. – Л., 1971.
  • Природа Белоруссии: Попул. энцикл. / БелСЭ; Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) и др. — Мн.: БелСЭ, 1986. — 599 с., 40 л. ил. (руск.)
  • Блакітная кніга Беларусі : Энцыклапедыя / рэдкал.: Н. А. Дзісько і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85700-133-1.
  • Белорусская ССР: Краткая энциклопедия. В 5-ти т. Т.2 / Ред. колл.: П. У. Бровка и др. — Мн.: Гл. ред. Белорус. Сов. Энциклопедии, 1979. — Т. 2. — 768 с. — 50 000 экз. (руск.)
  • Республика Беларусь. Атлас охотника и рыболова: Витебская область / Редактор Г. Г. Науменко. — Мн.: РУП «Белкартография», 2010. — С. 38—39. — 72 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-985-508-136-5. (руск.)

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]