Аквітаны
| Аквітаны † | |
| |
Іберскія і кельцкія народы Паўднёва-Заходняй Еўропы
| |
| Агульная колькасць | |
|---|---|
| Рэгіёны пражывання | Аквітанія |
| Мова | аквітанская |
| Рэлігія | політэізм |
| Блізкія этнічныя групы | васконы, керэтаны, сардоны |
Аквіта́ны (лац.: Aquitani) † — старажытны іберыйскі народ у паўднёва-заходняй частцы Галіі. Ад наймення аквітанаў узніклі назва Аквітаніі.
Паходжанне[правіць | правіць зыходнік]
Антычныя аўтары адасаблялі аквітанаў ад галаў і паведамлялі, што мяжой паміж гэтымі рознымі народамі з'яўляецца рака Гарона. На поўдні натуральнай мяжой Аквітаніі былі Пірэнеі.
Паходжанне аквітанаў даследчыкі звязваюць з носьбітамі Артэнакскай археалагічнай культуры, якая ўзнікла на захадзе Еўропы прыкладна ў 2400 г. да н. э. на аснове папярэдніх мясцовых археалагічных культур і да 1400 г. да н. э. ахоплівала тэрыторыю ад Пірэнеяў і Атлантычнага акіяна да Рэйна. Яе "спаўзанне" на паўднёвы захад тлумачыцца наступам носьбітаў Дунайскай культуры, продкаў кельтаў. Археолагі лічаць, што артэнакцы шырока ўжывалі лук, а таму іх саміх часам называюць "лучнікамі". Такім чынам, аквітаны былі старажытным ахтаўтонным насельніцтвам Еўропы.
Ужо ў часы Рымскай імперыі з'явіліся надпісы на аквітанскай мове лацінкай, якія дазволілі аднесці яе да іберскай моўнай сям'і.
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
У другой палове 1 тысячагоддзя да н. э. у Аквітаніі існавала развітая земляробчая культура. Нягледзячы на ціск галаў і васконаў, аквітаны вялі актыўны гандаль з суседзямі, а таксама ўздоўж марскога ўзбярэжжа. На поўначы іх гандлёвымі партнёпамі выступалі венеты. З III ст. да н. э. аквітаны карысталіся манетамі. Аднак яны не мелі адзінай дзяржавы і падзяляліся на 17 плямён.
У 56 г. да н. э. Аквітанія была заваявана рымлянамі. На яе тэрыторыі вырас шэраг буйных гарадоў, у тым ліку Тулуза, Бардо, Пуацье і інш. Яны з'яўляліся цэнтрамі раманізацыі мясцовых жыхароў. Аднак, як паказваюць археалагічныя раскопкі, у часы Рымскай імперыі многія тубыльцы ўсё яшчэ карысталіся роднай мовай і нават пісалі на ёй.
У 418 г. землі аквітанаў былі далучаны да вестгоцкай дзяржавы. У VII - VIII стст. існавала незалежнае герцагства Аквітанія. Відавочна, у перыяд ранняга сярэднявечча адбылася далейшая раманізацыя большай часткі мясцовага насельніцтва і яго пераход да мовы ок. Астатнія аквітаны, пераважна тыя, хто жыў у перадгор'ях Пірэнеяў, змяшаліся з васконамі і сталі продкамі баскаў.