Перайсці да зместу

Аляксандр Трыфанавіч Твардоўскі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Аляксандр Твардоўскі)
Аляксандр Трыфанавіч Твардоўскі
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння 8 (21) чэрвеня 1910[1]
Месца нараджэння
Дата смерці 18 снежня 1971(1971-12-18)[2][3][…] (61 год)
Месца смерці
Пахаванне
Грамадзянства
Альма-матар
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці паэт, пісьменнік, журналіст, навэліст
Гады творчасці з 1925
Кірунак сацыялістычны рэалізм
Жанр паэзія, narrative poetry[d] і апавяданне
Мова твораў руская
Грамадская дзейнасць
Партыя
Член у
Прэміі
Ленінская прэмія Дзяржаўная прэмія СССР
Узнагароды
ордэн Леніна ордэн Айчыннай вайны I ступені ордэн Айчыннай вайны II ступені ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга ордэн Чырвонай Зоркі медаль «У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння Уладзіміра Ільіча Леніна» медаль «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» юбілейны медаль «Дваццаць гадоў Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» юбілейны медаль «50 гадоў Узброеных Сіл СССР» медаль «У памяць 800-годдзя Масквы»
Сталінская прэмія
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Алякса́ндр Тры́фанавіч Твардо́ўскі (руск.: Александр Трифонович Твардовский; 8 (21) чэрвеня 1910, хутар Загор’е, Смаленская губерня — 18 снежня 1971, дачны пас. каля Краснай Пахры Маскоўскай вобласці) — савецкі паэт. Творчасці яго ўласцівы прастата і яснасць стылю, сувязь з фальклорам і класічнай традыцыяй[4].

Нарадзіўся 8 (21) чэрвеня 1910 года на хутары Загор’е Смаленскай губерні (цяпер — Смаленская вобласць Расіі).

Верагодна паходзіў з сям'і беларусаў. Зіновій Герт адзначаў у сваіх успамінах пра Твардоўскага[5]:

" Этот крестьянский человек, в жизни говорил чуть-чуть с белорусским речением "

Скончыў Маскоўскі інстытут філасофіі, літаратуры і гісторыі (1939). Удзельнік савецка-фінляндскай 1939—40 і Вялікай Айчыннай войнаў, ваенны карэспандэнт. У 1941—1942 працаваў у Варонежы ў рэдакцыі газеты Паўднёва-Заходняга фронта «Красная Армия».

Галоўны рэдактар часопіса «Новый мир» (1950—1954, 1958—1970). Сакратар праўлення Саюза пісьменнікаў СССР (1950—54 1959—71).

Памёр 18 снежня 1971 года. Пахаваны ў Маскве на Новадзявочых могілках.

Друкаваўся з 1924 года. У даваенных зборніках «Сельская хроніка» (1939), «Загор’е» (1941) тэмы перабудовы вёскі. У паэме «Краіна Муравія» (1936) адлюстраваў складанасць калектывізацыі і выкліканыя ёю змены ў лёсе і псіхалогіі сялянства.

У паэме «Васіль Цёркін: Кніга пра байца» (1942—45) створаны вобраз бывалага салдата, у якім увасоблены лепшыя духоўныя і маральныя рысы народа. Чаргаванне трагічных і побытавых малюнкаў, лірычных адступленняў і вясёлага досціпу, трапнасць і выразнасць мовы дазволілі шматгранна выявіць атмасферу народнай вайны, думкі і пачуцці людзей. Лірыка А. Твардоўскага ваенных гадоў перадавала перажыванні народа, захоўваючы канкрэтнасць падзей і абставін, сувязі з уяўленнямі радавога салдата, учарашняга працаўніка; спалучала душэўную пранікнёнасць і публіцыстычную страснасць з эпічным размахам.

У пасляваенны час паглыбляў і развіваў асноўную праблематыку творчасці, працягваў асэнсаванне ваенных выпрабаванняў і народнаг подзвігу (паэма «Дом ля дарогі»), у сацыяльна-маральным і філасофскім плане раскрываў гістарычны лёс народа, паказваў сучасніка ў складаных калізіях часу. У лірыка-публіцыстычнай паэме «За даллю — даль» (1953—60) абагульнены найболш істотныя з’явы ў жыцці краіны, грамадскія настроі 1950-х гадоў. У зборніках «Вершы з запісной кніжкі» (1961) і «З лірыкі гэтых гадоў, 1959—1967» (1967) адлюстраваны ўнутраны свет чалавека, узбагачанага вялікім вопытам падзей ХХ стагодзя.

Аўтар сатырычнай паэмы «Цёркін на тым свеце» (1963), ліра-эпічнага цыкла вершаў «Па праву памяці» (1968—69; выд. 1987), нарысаў, апавяданняў і аповесцей («Дзённік старшыні калгаса», 1932; «З Карэльскага перашыйка», нап. 1939—41; «У родных мясцінах», 1946; «Печнікі», 1958; «Нататкі з Ангары», 1959), літаратурна-крытычных артыкулаў пра творчасць А. Пушкіна, М. Някрасава, І. Буніна, М. Кахоўскага, А. Куляшова і інш.

Перакладаў на рускую мову беларускія народныя песні, творы Я. Купалы, Я. Коласа, А. Куляшова, М. Засіма, М. Сурначова і інш., рэдагаваў «Анталогію беларускай паэзіі» (М., 1952), складальнік зборніка «Паэты Заходняй вобласці» (Мн., 1935).

Беларускія пераклады

[правіць | правіць зыходнік]

На беларускую мову творы А. Твардоўскага пераклалі Э. Агняцвет, П. Броўка, А. Бялевіч, М. Калачынскі, К. Крапіва, А. Куляшоў, М. Лужанін, Р. Няхай, А. Русак, Г. Пашкоў, М. Танк і інш.

Прэміі і ўзнагароды

[правіць | правіць зыходнік]

Лаўрэат Сталінскай (1941, 1946, 1947), Ленінскай (1961, за паэму «За далью — даль»), Дзяржаўнай (1971) прэмій.

Ушанаванне памяці

[правіць | правіць зыходнік]

Яму прысвечаны паэма А. Куляшова «Варшаўскі шлях» (1973), верш Ю. Голуба «Аляксандр Твардоўскі ў Гродне», артыкулы П. Броўкі, В. Быкава, А. Зарыцкага, А. Куляшова і інш.

У Варонежы імем паэта названая вуліца.

  1. а б Большая российская энциклопедияМ.: Большая российская энциклопедия, 2004. Праверана 5 лістапада 2021.
  2. Твардовский Александр Трифонович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  3. Alexander Trifonowitsch Twardowski // Brockhaus Enzyklopädie
  4. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
  5. Борисёнок Юрий Аркадьевич. СМОЛЕНСКИЙ ВАРИАНТ БЕЛОРУСИЗАЦИИ 1920-Х ГГ. — Славянский альманах, 2022.