Аляксей Яўлампавіч Туранкоў

Аляксей Яўлампавіч Туранкоў
Асноўная інфармацыя
Дата нараджэння	9 (21) студзеня 1886(1886-01-21)
Месца нараджэння	Санкт-Пецярбург, Расійская імперыя
Дата смерці	27 верасня 1958(1958-09-27) (72 гады)
Месца смерці	Мінск, БССР, СССР
Месца пахавання	Вайсковыя могілкі
Краіна	СССР
Музычная дзейнасць
Прафесіі	кампазітар
Узнагароды	Заслужаны дзеяч мастацтваў БССР
Выявы на Вікісховішчы

Аляксе́й Яўла́мпавіч Туранко́ў (9 (21) студзеня 1886, Санкт-Пецярбург, Расія — 27 верасня 1958, Мінск) — беларускі кампазітар.

Біяграфія

З сялянскай сям’і. У 1911—1914 вучыўся ў Пецярбургскай кансерваторыі. З 1918 жыў у Гомелі, загадваў музычнай секцыяй гарадскога аддзялення народнай асветы. З 1934 у Мінску. Дэпутат Вярхоўнага Савета БССР, заслужаны дзеяч мастацтваў БССР (1940). У час 2-й сусветнай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі. У 1941—1944 г. супрацоўнік Выдавецтва школьных падручнікаў і літаратуры для моладзі ў Менску і выдавецтва К. Езавітава ў Рызе.

Магіла Аляксея Туранкова

Арыштаваны 22.7.1944 у Мінску. Асуджаны пазасудовым органам НКВД 23.6.1945 як «памагаты нямецкіх акупантаў» да 10 гадоў ППК і 5 гадоў пазбаўлення правоў з канфіскацыяй маёмасці. Этапаваны ў адзін з канцлагераў ГУЛАГа, дзе, па сведчанні А. Царанкова, ледзь не загінуў ад голаду. Вызвалены, хутчэй за ўсё, да 1947. Паводле іншых звестак, знаходзіўся ў лагерах да 14 жніўня 1954 года. Рэабілітаваны судовай калегіяй па крымінальных справах Вярхоўнага суда БССР 21.10.1959 г.

Пахаваны на Вайсковых могілках Мінска.

Творчасць

Адзін з пачынальнікаў жанраў масавай песні, хору, раманса ў беларускай музыцы. Аўтар опер «Кветка шчасця» (лібрэта В. Барысевіч, П. Броўкі і П. Глебкі, паст. 1939), «Яснае світанне», балета «Лясная казка». Напісаў музыку да многіх драматычных спектакляў («Пінская шляхта» і інш.) і кінафільмаў. Аўтар апрацоўкі беларускіх народных песень.

Асаблівае значэнне ў яго творчасці мае опера «Кветка шчасця», якая вызначаецца паэтычнасцю, лірызмам, сувяззю з нацыянальным музычным фальклорам, дакладнасцю музычных характарыстык у абмалёўцы вобразаў, дасціпным народным гумарам.

Літаратура

• Маракоў Л. У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 3. Кніга 2. — Мн., 2005.
• Туронак Ю. Беларуская кніга пад нямецкім кантролем (1939—1944). — Мн., 2002.

Спасылкі

• У истоков современной белорусской композиторской школы: К 120-летию со дня рождения А. Е. Туренкова (1886—1958) (руск.)