Антоні Казімір Сапега

Антоні Казімір Сапега
польск.: Antoni Kazimierz Sapieha
Ліс
кашталян троцкі 5 ліпеня 1737 — 16 мая 1739
Папярэднік	Міхал Казімір Радзівіл Рыбанька
Пераемнік	Аляксандр Пацей
Нараджэнне	лістапад 1689 ці 1689
Смерць	16 мая 1739(1739-05-16) Дзярэчын, Беларусь
Месца пахавання	Дзярэчынскі касцёл і кляштар дамініканцаў
Род	Сапегі
Бацька	Ежы Станіслаў Сапега
Маці	Ізабела Гелена з Палубінскіх[d]
Жонка	Рахеля Тэрэза з Выгоўскіх[d]
Дзейнасць	палітык

Антоні Казімір Сапега (1689 — 16 мая 1739) — рэчыпаспалітаўскі дзяржаўны дзеяч, вялікі стольнік літоўскі (1706—1709), староста мерацкі і пунскі (1710), кашталян троцкі (1737—1739). Пасол на соймы, дэпутат Трыбунала ВКЛ.

Біяграфія

З чарэйска-ружанскай лініі Сапегаў, сын ваяводы троцкага і мсціслаўскага Ежы Станіслава Сапегі (каля 1668—1732) і Ізабелы Гелены з Палубінскіх (пам. 1721). Унук вялікага гетмана літоўскага і ваяводы віленскага Казіміра Яна Сапегі (1637—1720).

У 1705—1709 гадах вучыўся ў Парыжы. У 1706 годзе Антоні Казімір перайшоўшы на бок караля Станіслава Ляшчынскага, атрымаў урад вялікага стольніка літоўскага. У 1709 годзе, пасля вяртання ў Рэч Паспалітую караля Аўгуста Моцнага і выгнання караля Станіслава Ляшчынскага, пазбаўлены вялікага стольніцтва літоўскага. З 1709 года знаходзіўся ў Прусіі разам са сваім дзедам, вялікім гетманам літоўскім Казімірам Янам Сапегам, быў у апазіцыі да караля Аўгуста Моцнага.

Пасля прысягі каралю Аўгусту Моцнаму 24.03.1713 года Антоні Казімір Сапега атрымаў амністыю і вярнуся ў Вялікае княства Літоўскае. Быў дэпутатам Трыбунала ВКЛ і сеймікаў. У 1716 годзе актыўна браў удзел у Віленскай канфедэрацыі, падпісаў акт канфедэрацыі як камісар ад Троцкага ваяводства. У 1723 годзе займаўся прыцягненнем піяраў у Вільню, каб пахіснуць манаполію езуітаў у адукацыі.

У 1726 годзе Антоні Казімір разам са стрыечным братам Янам Казімірам ездзіў у Санкт-Пецярбург на заручыны яго сына Пятра Паўла Сапегі з Марыяй Аляксандраўнай Меншыкавай і ўстанаўлення кантактаў з расійскай элітай. У тым жа годзе ўзнагароджаны расійскім ордэнам Святога Аляксандра Неўскага.

Абіраўся дэпутатам Трыбунала ВКЛ ў 1714, 1719 і 1724 гадах. У 1724 годзе абраны маршалкам Трыбунала ВКЛ. У 1729 годзе абраны паслом на сейм, дзе займаў антыкаралеўскую пазіцыю. Актыўна дзейнічаў на сеймах 1730 і 1732 гадоў, каб сарваць іх працу.

У 1733 годзе быў адным з кандыдатаў на маршалка канвакацыйнага сейма. У тым жа 1733 годзе абраны паслом ад Слонімскага павета на элекцыйны сейм. Разам з большасцю сваякоў падтрымаў абранне Станіслава Ляшчынскага на стальцы Рэчы Паспалітай. Захоўваў вернасць С. Ляшчынскаму да яго зрачэння ў 1736 годзе. У чэрвені 1734 года арыштаваны ў расійскім лагеры ў Прушчы-Гданьскім за адмову прынесці прысягу каралю Аўгусту III Саксонскаму. Быў адным з аўтарам ліста да Папы Рымскага Клімента XII, дзе пералічваліся ўсе беззаконні прасаксонскай партыі.

У ліпені 1737 годзе атрымаў урад кашталяна троцкага, але па-ранейшым падтрымліваў сувязь са Станіславам Ляшчынскім і абвінавачваўся ў антыкаралеўскіх інтрыгах. У 1738 годзе актыўна браў удзел у працы камісіі па павелічэнні колькасці вялікалітоўскага войска, беспаспяхова імкнуўся абкласці падаткам на войска радзівілаўскія «Нойбургскія маёнткі».

Памёр у Дзярэчыне 16 мая 1739, пахаваны ў касцёле дзярэчынскага кляштара дамініканцаў (цяпер не існуе).

Захаваліся фрагменты дзённіка Антонія Казіміра Сапегі за 1728—1733 гады.

З 1717 года быў жанаты з Тэрэзай Выгоўскай (1694—1739), нашчадкаў не меў.

Літаратура

• Бантыш-Каменский Д. Н. Историческое собрание списков кавалерам четырех российских императорских орденов. — М., 1814. — С.176.
• Кавалеры императорского ордена Святого Александра Невского, 1725—1917. Биобиблиографический словарь в трех томах. Т.1. — М., 2009. — С. 84.
• Мацук А. Сапега Антоні Казімір // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — 788 с.: іл. ISBN 985-11-0378-0. — С. 541;
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8. — С. 222—228;