Антон Паўлавіч Карніцкі

Антон Паўлавіч Карніцкі
Антон Паўлавіч Карніцкі
	; Антон Карніцкі ў пачатку 1940-х гг.
Дата нараджэння	30 снежня 1912
Месца нараджэння	Адэса, Адэскі павет, Херсонская губерня, Расійская імперыя;
Дата смерці	25 студзеня 1944 (31 год)
Месца смерці	Слонім, Слонімскі раён, Баранавіцкая вобласць, БССР, СССР;
Месца пахавання	Ружанскія могілкі;
Грамадзянства	Расійская імперыя; Польская Рэспубліка;
Род дзейнасці	мастак
Жанр	партрэт і нацюрморт
Вучоба	Гімназія імя Адама Міцкевіча ў Навагрудку[d]; Акадэмія прыгожых мастацтваў у Варшаве;
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Анто́н Па́ўлавіч Карні́цкі (30 снежня 1912, Адэса — 25 студзеня 1944, Слонім) — беларускі жывапісец, аўтар партрэтаў, нацюрмортаў, тэматычных карцін.

Біяграфія

Нарадзіўся 30 снежня 1912 года ў Адэсе ва Украіне, куды ў пошуках заробку выехалі яго бацькі з вёскі Любанічы, што на Наваградчыне. Паводле іншых звестак, мастак нарадзіўся ў 1913 годзе, як сцвярджае Міхась Казлоўскі ў сваёй кнізе «Галасы разбуджаных птушак». Сяргей Новік-Пяюн у часопісе «Новы шлях» за 1943 год, падпісаным крыптанімам С. Н., таксама напісаў, што «слонімскі беларускі мастак Антон Карніцкі, народжаны ў 1913 годзе, паходзіць з беднае беларускае сялянскае сям’і з Наваградчыны». Пазней Сяргей Новік-Пяюн у сваіх успамінах «Жыў не дарэмна…», напісаў, што Карніцкі нарадзіўся 30 снежня 1912 года. З ім пагаджаецца і Мікола Агафонаў, аўтар артыкула «У мастацкіх каталогах не значыцца».

У 1922 годзе сям’я Карніцкіх вярнулася на радзіму, на той час Заходнюю Беларусь у складзе Польшчы. Спачатку прыехалі ў бацькавыя Любанічы, але там доўга не затрымаліся, бо не было працы. Потым пераехалі ў Слонім, дзе знайшлі жыллё побач з горадам у Рышчыцах і дзе была сякая-такая праца. Пазней бацька ў Рышчыцах пабудаваў для сям’і невялікую хату.

Паступіў у навагрудскую польскую дзяржаўную гімназію імя Адама Міцкевіча, пасля заканчэння якой паступіў у мастацкую школу Панкевіча ў Варшаве. Пасля быў залічаны вольным слухачом Варшаўскай Акадэміі мастацтваў. З пачатка Другой сусветнай вайны вярнуўся ў Слонім. Горад ужо не быў пад Польшчай, а яго занялі войскі Чырвонай Арміі. У Варшаве засталося і загінула шмат яго твораў. Хворы на сухоты ён заставаўся ў Слоніме і пасля прыходу немцаў.

Антон Карніцкі скончыў мастацкую школу ў Варшаве. Быў апантаны мастацтвам. У Слоніме страляюць, немцы арыштоўваюць жыдоў, а яму хоць бы хны: бярэ стульчык, ідзе на сялянскі кірмаш, сядае і малюе. Немцы неяк яго арыштавалі і хацелі паслаць у лагер, як “остарбайтра”. Але мы ад Камітэту Самапомачы звярнуліся да слонімскага гэбітскамісара ў ягоную абарону і папрасілі, каб яго ніхто не чапаў і даў дазвол на маляванне. Камісар аказаўся аматарам мастацтва і даў дазвол. Але сказаў Карніцкаму, каб ён прыносіў у камісарыят свае творы для прагляду. Той прыносіў і камісар-немец лепшыя за танныя грошы ў яго купляў, а астатнія дазваляў прадаваць ці дарыць іншым людзям. Даваў яму немец і прадуктовыя карткі. Антон Карніцкі быў вельмі хворы на сухоты і хутка памёр...
Сяргей Хмара
Хмара Сяргей. Рабінавы хмель // Укл., прадм., камент. Сяргея Чыгрына. Мн., 2009. С.202

Падчас адной з аблаваў быў затрыманы немцамі, але дзякуючы намаганням мясцовых беларускіх актывістаў яго адпусцілі. Маляваў карціны для адміністрацыі горада ў абмен на ежу. Немцы вывезлі ў Германію 180 карцін Карніцкага, заявіўшы, што яго карціны будуць зберагацца ў Дрэздэнскай карціннай галерэі. Аднак пасля вайны іх там не было.

Памер 25 студзеня 1944 года. Пахаваны на Ружанскіх могілках у Слоніме. Цяпер творы Антона Карніцкага знаходзяцца за мяжой Беларусі і ў прыватных архівах.

Галерэя

Партрэт Гальяша Леўчыка. 1927
Прыдарожныя бярозы. 1930-я гг.
Касцёл на Замосці. 1930-я гг.
Аўтапартрэт. 1942
Стары. 1943
Рынак у Слоніме. 1943 г.
Рынак у Слоніме. 1943 г.
Хата ў Рышчыцах. Фрагмент. 1943 г.
Хлеў і гумно ў Рышчыцах. 1943 г.

Зноскі

Літаратура

Мастак Антон Карніцкі : гісторыка-краязнаўчы і мастацтвазнаўчы нарыс Архівавана 1 лютага 2022. / Сяргей Чыгрын. — Мінск : Кнігазбор, 2009. — 50, [1] с.
Мастацтва Беларусі. — 1987. — № 12. — с.64-67
Слонім і ваколіца : гісторыка-краязнаўчыя і літаратуразнаўчыя артыкулы, гутаркі / Сяргей Чыгрын. — Мінск, 2014. — с.109-110

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Антон Паўлавіч Карніцкі
Антон Паўлавіч Карніцкі на сайце анлайн-энцыклапедыі «Беларусь у асобах і падзеях»