Антон Юр’евіч Лёсік

Антон Юр’евіч Лёсік
Дата нараджэння	1872
Месца нараджэння	Мікалаеўшчына, Мінскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	1950
Месца смерці	Мікалаеўшчына, Мікалаеўшчынскі сельсавет, Стаўбцоўскі раён, Баранавіцкая вобласць, БССР, СССР
Род дзейнасці	мовазнавец, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	мовазнаўства
Месца працы	Мінскі гарадскі педагагічны каледж Выдавецтва школьных падручнікаў і літаратуры для моладзі
Альма-матар	Нясвіжская настаўніцкая семінарыя Глухіўскі нацыянальны педагагічны ўніверсітэт імя Аляксандра Даўжэнкі
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Антон Юр’евіч Лёсік (1872, в. Мікалаеўшчына, Мінскі павет — 1950, в. Мікалаеўшчына) — настаўнік, мовазнаўца, беларускі нацыянальны дзеяч. Брат Язэпа Лёсіка, дзядзька Якуба Коласа.

Біяграфія

Скончыў Нясвіжскую настаўніцкую семінарыю, вучыўся ў настаўніцкім інстытуце ў Глухаве (1897—1900). Працаваў настаўнікам у школах Койданаўшчыны, у Ноўгарадзе-Северскім. Пазней выкладаў беларускую мову ў Мінскім педагагічным тэхнікуме. З-за рэпрэсіяў супраць брата Язэпа (1930) быў звольнены з забаронай займацца выкладчыцкай дзейнасцю; да нямецкай акупацыі зарабляў на жыццё прыватнымі ўрокамі. У час нямецкай акупацыі працаваў у «Выдавецтве школьных падручнікаў і літаратуры для моладзі» ў Менску як рэцэнзент кніг. З адступленнем немцаў рашыў пакінуць Беларусь, але вярнуўся ў савецкі Менск. Апошнія мікалаеўскія гады жыў упрогаладзь. Костусь Міцкевіч перадаваў яму грошы, адзёжу, ежу (часта праз іншага дзядзьку, Ігнася Міцкевіча). Пахаваны ў Мікалаеўшчыне. Антосева ўнучка жыла ў Польшчы.

Навуковы супрацоўнік Інбелкульта (з 1923), разам з братам Язэпам Лёсікам вывучаў пытанні беларускага правапісу, удзельнічаў у складанні праекта рэформы правапісу. Удзельнік Беларускай акадэмічнай канферэнцыі 1926 года. Член матэматычнай камісіі (1926), якая ўклала праект Слоўніка матэматычнай тэрміналогіі (1927, БНТ). У 1943 годзе апрацаваў і выдаў шостае выданне граматыкі Тарашкевіча (з Ант. Адамовічам і К. Шкуцькам) і ўласны «Беларускі правапіс».

Ён рыхтаваў Костуся да паступлення ў настаўніцкую семінарыю. Пісаў яму перад смерцю:

«Дарагі Костусь! Пішу табе прадсмертнае пісьмо. Пішу карандашом у пасцелі, бо ўстаць за стол не магу. Звяртаюся да цябе, дарагі Костусь, з вялікаю просьбай: не забывай Елены Ефімаўны. Уміраць мне вельмі цяжка з-за таго, што я астаўляю Елену Ефімаўну адну, хворую, працаваць яна не можа, пенсіі не выхлапатала і астаецца без усякіх сродкаў да жыцця, ёй нават няма дзе галаву прыкланіць. Дочкі памагаць ёй не могуць, бо Ларыса жыве з двума дзецьмі ў страшэннай галечы, а Вера па свайму характару памагаць не будзе, тым больш, што яна часта бывае беспрацоўная. А я перад Еленай Ефімаўнай вельмі вінаваты: праз мяне яна страціла свой дом і сядзібу, але мяне захавала да глыбокай старасці. Каб не Елена Ефімаўна, то мае косці ўжо даўно згнілі б у зямлі. Вось чаму я звяртаюся да цябе, дарагі Костусь, з просьбаю — не забывай Елены Ефімаўны. Шчыра і вельмі-вельмі дзякую табе, дарагі Костусь, за ўсё, што ты зрабіў для нас. А я яшчэ ўдзячны табе за тое, што, дзякуючы табе, я знайшоў вечны пакой на бацькаўшчыне.

Прашчай, дарагі, мілы і добры Костусь!
Прашчайце, Міхаська і Данік!
Жадаю вам усім усяго добрага ў жыцці, жывіце на карысць дарагой радзімы!
А мой жыццёвы шлях ужо закончыўся.
Апошні з сям’і Юркі
дзядзька Антось.
Мікалаеўшчына».

Літаратура

• Антаніна Гарон. «Апошні з сям’і Юркі — дзядзька Антось»… // Роднае слова. — 2007. — № 6.
• Міхась Мушынскі. Летапіс жыцця і творчасці Якуба Коласа. Мінск : Беларуская навука, 2012
• Міхась Міцкевіч. Пад бацькоўскім дахам Дзеяслоў
• Юры Туронак. Беларуская кніга пад нямецкім кантролем (1939—1944). Менск, 2002. slounik.org

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Антон Юр’евіч Лёсік