Апалогія Сакрата

Апалогія Сакрата
стар.-грэч.: Ἀπολογία Σωκράτους
Жанр	апалогія[d] і Сакратычны дыялог[d]
Аўтар	Платон
Мова арыгінала	старажытнагрэчаская мова
Дата першай публікацыі	390-я да н.э.
Цыкл	Дыялогі Платона[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Апалогія Сакрата (стар.-грэч.: Ἀπολογία Σωκράτους — Абарона Сакрата) — дыялог, запісаны старажытнагрэчаскім філосафам Платонам. Апісвае суд над Сакратам, што прайшоў у Афінах у 399 годзе да н.э. па абвінавачанні яго ў бязбожнасці і разбэшчванні моладзі.

У «Апалогіі» змешчана прамова, якую Сакрат нібыта зрабіў на сваім судзе. Звычайна ўважаецца, што тэкст быў створаны неўзабаве пасля апісаных у ім падзей.

Гістарычны кантэкст

Суд над Сакратам прайшоў у 399 годзе да н.э., калі абвінавачанаму было 70 гадоў. Мелетас, Анітас і Лікон абвінавацілі яго ў даследаванні ўсяго, што ёсць пад зямлёй і над зямлёй, веры ў несапраўдныя духоўныя рэчы замест прынятых багоў і разбэшчванні моладзі.

Суды ў старажытных Афінах складаліся з вялікай колькасці суддзяў, у выпадку з Сакратам іх было 501. Суддзі выбіраліся жараб’ёўкай з афінскіх грамадзян мужчынскага полу. Уважалася, што такі суд прадстаўляе жыхароў Афін і афінскую дэмакратыю. У выпадку прызнання віны, абвінаваўца і абвінавачаны самі прапаноўвалі меры пакарання, і суддзі выбіралі паміж імі, што звычайна забяспечвала стрыманасць з абодвух бакоў.

Сюжэт

«Апалогію» можна падзяліць на тры часткі:

1. Асноўная прамова Сакрата, у якой ён крытыкуе абвінавачанні ў свой адрас і спрабуе даказаць іх несправядлівасць.
2. Прызнанне віны суддзямі і выбар меры пакарання.
3. Смяротны вырак, прамова Сакрата ў адрас тых суддзяў, якія падтрымалі абвінавачанне, і тых, хто галасаваў за апраўданне.

Верагоднасць

Перакладчык «Апалогіі» на англійскую мову Джордж Грубэ прытрымліваўся думкі, што Платон надзейна перадаў асноўныя довады і тон прамовы Сакрата, хаця канкрэтныя фармулёўкі і стыль належаць Платону. Ён абгрунтоўваў гэта тым, што твор быў напісаны неўзабаве пасля суда, калі афіняне яшчэ помнілі прамову, і таму малаімаверна, што Платон, які хацеў апраўдаць свайго настаўніка, цалкам падмяніў бы яе. Таксама ў самым дыялогу сцвярджаецца, што Платон прысутнічаў на судовым працэсе і чуў прамову.

Літаратура

Беларускі пераклад:

• Плятон. Выбраныя дыялёгі: Абарона Сакратаса, Крытон, Файдон / пераклад з грэцкага тэксту і ўводзіны Яна Пятроўскага. — Сірак’юс: The Whiteruthenian Press, 1967.

Выданні на іншых мовах:

• Plato. Five Dialogues: Euthyphro, Apology, Crito, Meno, Phaedo (англ.) / пераклад G. M. A. Grube, рэдактура John M. Cooper. — 2-е выд. — Індыянапаліс: Hackett Publishing Company, Inc., 2002.