Апанас Андрэевіч Ахрэм

Апанас Андрэевіч Ахрэм
Апанас Андрэевіч Ахрэм
Дата нараджэння	8 лютага 1914
Месца нараджэння	Урэчча, Вілейскі павет, Віленская губерня, Расійская імперыя;
Дата смерці	5 сакавіка 2010 (96 гадоў)
Род дзейнасці	навуковец
Навуковая сфера	хімія, біяарганіка
Месца працы	Гарвардскі ўніверсітэт; Стэнфардскі ўніверсітэт; Інстытут фізіка-арганічнай хіміі НАН Беларусі; Інстытут біяарганічнай хіміі НАН Беларусі;
Навуковая ступень	доктар хімічных навук
Навуковае званне	акадэмік НАНБ, прафесар
Альма-матар	БПІ (1934);
Партыя	КПСС;
Узнагароды	Ордэн Пашаны, Беларусь

Апанас Андрэевіч Ахрэм (8 лютага 1914, в. Урэчча, Вілейскі раён — 5 сакавіка 2010) — беларускі савецкі хімік-біяарганік. Акадэмік Акадэміі навук БССР (1970), доктар хімічных навук (1960), прафесар (1960). Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны^[2].

Біяграфія

Скончыў Беларускі політэхнічны інстытут ў 1934 годзе. У 1961—1962 гадах А. А. Ахрэм працаваў у Гарвардскім і Стэнфардскім універсітэтах у лабараторыях пад кіраўніцтвам такіх выбітных хімікаў, як будучы нобелеўскі лаўрэат Р. Б. Вудвард і прафесар К. Джэрасі^[3]. У 1963—1972 гадах загадчык лабараторыі хіміі картыкастэроідаў (руск.) (бел. Інстытута арганічнай хіміі АН БССР. У 1974—1988 гадах дырэктар Інстытута біяарганічнай хіміі АН БССР, з 1988 года — Ганаровы дырэктар. Член Прэзідыума Акадэміі навук БССР з 1973^[2] года.

Навуковая дзейнасць

Аўтар больш за 800 навуковых прац, у тым ліку 13 манаграфій і 100 вынаходніцтваў^[4].

Навуковыя даследаванні па біяарганічнай хіміі стэроідаў, бялкоў, пептыдаў, нуклеатыдаў. Адкрыў рэакцыю гетэраанеліравання, рэакцыю хлорангідрыда ацэтыльсаліцылавай кіслаты з цукрамі, нуклеазідамі і нуклеатыдаў, стэрэаспецыфічную перагрупоўку стэроідных гліцыдолаў пад дзеяннем грыньяраўскага рэагента; з’ява рухомасці падвойных сувязяў у спалучаных дыенавых злучэннях (1975)^[2].

Галоўны рэдактар часопіса «Известия АН БССР. Серия химических наук» з 1972^[2] года.

Асноўныя працы

Тонкослойная хроматография. — М. 1965 (разам з А. І. Кузняцовай).
Полный синтез стероидов. — М.: Наука, 1967 (разам з Ю. А. Цітовым).
Total Steroid Synthesis. New York, Plenum Press, 1970 (with Yu.A.Titov).
Стероиды и микроорганизмы. — М.: Наука, 1970 (разам з Ю. А. Цітовым).
Экдизоны — стероидные гормоны насекомых. — Мн.: Наука и техника, 1973 (совм. с И. С. Левиной, Ю. А. Титовым).
О природе стероидсвязывающего центра транскортина человека (разам з А. В. Свірыдавым і А. А. Стральчонкам) // Доклады АН СССР. 1978. Т. 242. № 5.
Экдистероиды: химия и биологическая активность. — Мн.: Наука и техника, 1989 (совм. с Н. В. Ковганко).
Стероиды: Экологические функции. — Мн.: Наука и техника. 1990 (совм. с Н. В. Ковганко).

Узнагароды

Дзяржаўная прэмія БССР 1988 за стварэнне навуковых асноў, распрацоўку тэхналогіі, арганізацыю доследнай вытворчасці і ўкараненне ў практыку аховы здароўя радыёдыягнастычных набораў^[4].

Узнагароджаны ордэнамі Леніна (1976), «Знак Пашаны» (1952), Айчыннай вайны I ступені (1945), Айчыннай вайны II ступені (1944, 1985), Чырвонай Зоркі (1943), медалямі^[4], ордэнам Пашаны (2004).

Ушанаванне памяці

17 кастрычніка 2014 года ў Інстытуце біяарганічнай хіміі НАН Беларусі прайшла канферэнцыя да 100-годдзя з дня нараджэння акадэміка Ахрэма. Адкрыта памятная дошка навукоўцу^[5].

Зноскі

↑ Зводны электронны каталёг бібліятэк Беларусі — 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27927503"></a>
↑ ^а ^б ^в ^г Ахрем Афанасий Андреевич // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 34. — 737 с.
↑ Afanasii A. Akhrem (on his birthday and his 70th year of scientific activity) (англ.)
↑ ^а ^б ^в Академик АХРЕМ Афанасий Андреевич (руск.)
↑ У адкрыцці мемарыяльнай дошкі выдатнаму навукоўцу з Вілейшчыны прыняла ўдзел навуковы супрацоўнік музея Архівавана 4 сакавіка 2016. // Сайт Вілейскага краязнаўчага музея

Літаратура

Ахрэ́м Апанас Андрэевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 2. — С. 160. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0061-7 (т. 2).
Ахрем Афанасий Андреевич // Волков В. А., Вонский Е. В., Кузнецова Г. И. Выдающиеся химики мира. — М.: Высшая школа, 1991.
Лахвич Ф. А., Лиштван И. И., Матвеев А. В. и др. Афанасий Андреевич Ахрем (К 85-летию со дня рождения) // Весці НАН Беларусі. Сер. хім. навук. 1998. № 1.
Мясникович М. В., Борисевич Н. А., Комаров В. С. и др. Афанасий Андреевич Ахрем (К 90-летию со дня рождения) // Весці НАН Беларусі. Сер. хім. навук. 2003. № 1.
Лесникович А. И., Крутько Н. П., Агабеков В. Е. и др. Афанасий Андреевич Ахрем (К 95-летию со дня рождения) // Весці НАН Беларусі. Сер. хім. навук. 2008. № 2.
Афанасий Андреевич Ахрем // Весці НАН Беларусі. Сер. хім. навук. 2010. № 2.
Ахрэ́м Апанас Андрэевіч // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — С. 191—192. — 575 с., іл. — 10 000 экз.
Ахрэм Апанас Андрэевіч // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 60. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

Спасылкі

Ахрэм, Апанас Андрэевіч (доктар хімічных навук ; 1913—2010)(недаступная спасылка) // Нацыянальная бібліятэка Беларусі
АХРЭМ Апанас Андрэевіч. Памяці вучонага. // Нацыянальная акадэмія навук Беларусі
Афанасий Андреевич Ахрем (1913—2010) // Інстытут біяарганічнай хіміі НАН Беларусі
Апанас Андрэевіч Ахрэм у базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)

[_cdda9fac4a13eebf-1] Зводны электронны каталёг бібліятэк Беларусі — 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27927503"></a>

[БС-2] а ^б ^в ^г Ахрем Афанасий Андреевич // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 34. — 737 с.

[3] Afanasii A. Akhrem (on his birthday and his 70th year of scientific activity) (англ.)

[ААА-4] а ^б ^в Академик АХРЕМ Афанасий Андреевич (руск.)

[ААА_02-5] У адкрыцці мемарыяльнай дошкі выдатнаму навукоўцу з Вілейшчыны прыняла ўдзел навуковы супрацоўнік музея Архівавана 4 сакавіка 2016. // Сайт Вілейскага краязнаўчага музея

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]