Апанас Андрэевіч Ахрэм

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Апанас Андрэевіч Ахрэм
Дата нараджэння 8 лютага 1914(1914-02-08)
Месца нараджэння
Дата смерці 5 сакавіка 2010(2010-03-05) (96 гадоў)
Род дзейнасці навуковец
Навуковая сфера хімія, біяарганіка
Месца працы
Навуковая ступень доктар хімічных навук
Навуковае званне акадэмік НАНБ, прафесар
Альма-матар
Партыя
Узнагароды
Ордэн ЛенінаОрдэн «Знак Пашаны»Ордэн Айчыннай вайны I ступеніОрдэн Айчыннай вайны 2 ступеніОрдэн Чырвонай Зоркі
Ордэн Пашаны, Беларусь
Ордэн Пашаны, Беларусь

Апанас Андрэевіч Ахрэм (8 лютага 1914, в. Урэчча, Вілейскі раён — 5 сакавіка 2010) — беларускі савецкі хімік-біяарганік. Акадэмік Акадэміі навук БССР (1970), доктар хімічных навук (1960), прафесар (1960). Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны[2].

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Скончыў Беларускі політэхнічны інстытут ў 1934 годзе. У 1961—1962 гадах А. А. Ахрэм працаваў у Гарвардскім і Стэнфардскім універсітэтах у лабараторыях пад кіраўніцтвам такіх выбітных хімікаў, як будучы нобелеўскі лаўрэат Р. Б. Вудвард і прафесар К. Джэрасі[3]. У 1963—1972 гадах загадчык лабараторыі хіміі картыкастэроідаў  (руск.) Інстытута арганічнай хіміі АН БССР. У 1974—1988 гадах дырэктар Інстытута біяарганічнай хіміі АН БССР, з 1988 года — Ганаровы дырэктар. Член Прэзідыума Акадэміі навук БССР з 1973[2] года.

Навуковая дзейнасць[правіць | правіць зыходнік]

Аўтар больш за 800 навуковых прац, у тым ліку 13 манаграфій і 100 вынаходніцтваў[4].

Навуковыя даследаванні па біяарганічнай хіміі стэроідаў, бялкоў, пептыдаў, нуклеатыдаў. Адкрыў рэакцыю гетэраанеліравання, рэакцыю хлорангідрыда ацэтыльсаліцылавай кіслаты з цукрамі, нуклеазідамі і нуклеатыдаў, стэрэаспецыфічную перагрупоўку стэроідных гліцыдолаў пад дзеяннем грыньяраўскага рэагента; з’ява рухомасці падвойных сувязяў у спалучаных дыенавых злучэннях (1975)[2].

Галоўны рэдактар ​​часопіса «Известия АН БССР. Серия химических наук» з 1972[2] года.

Асноўныя працы[правіць | правіць зыходнік]

  • Тонкослойная хроматография. — М. 1965 (разам з А. І. Кузняцовай).
  • Полный синтез стероидов. — М.: Наука, 1967 (разам з Ю. А. Цітовым).
  • Total Steroid Synthesis. New York, Plenum Press, 1970 (with Yu.A.Titov).
  • Стероиды и микроорганизмы. — М.: Наука, 1970 (разам з Ю. А. Цітовым).
  • Экдизоны — стероидные гормоны насекомых. — Мн.: Наука и техника, 1973 (совм. с И. С. Левиной, Ю. А. Титовым).
  • О природе стероидсвязывающего центра транскортина человека (разам з А. В. Свірыдавым і А. А. Стральчонкам) // Доклады АН СССР. 1978. Т. 242. № 5.
  • Экдистероиды: химия и биологическая активность. — Мн.: Наука и техника, 1989 (совм. с Н. В. Ковганко).
  • Стероиды: Экологические функции. — Мн.: Наука и техника. 1990 (совм. с Н. В. Ковганко).

Узнагароды[правіць | правіць зыходнік]

Дзяржаўная прэмія БССР 1988 за стварэнне навуковых асноў, распрацоўку тэхналогіі, арганізацыю доследнай вытворчасці і ўкараненне ў практыку аховы здароўя радыёдыягнастычных набораў[4].

Узнагароджаны ордэнамі Леніна (1976), «Знак Пашаны» (1952), Айчыннай вайны I ступені (1945), Айчыннай вайны II ступені (1944, 1985), Чырвонай Зоркі (1943), медалямі[4], ордэнам Пашаны (2004).

Ушанаванне памяці[правіць | правіць зыходнік]

17 кастрычніка 2014 года ў Інстытуце біяарганічнай хіміі НАН Беларусі прайшла канферэнцыя да 100-годдзя з дня нараджэння акадэміка Ахрэма. Адкрыта памятная дошка навукоўцу[5].

Зноскі

  1. Зводны электронны каталёг бібліятэк Беларусі — 2015.
  2. а б в г Ахрем Афанасий Андреевич // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 34. — 737 с.
  3. Afanasii A. Akhrem (on his birthday and his 70th year of scientific activity) (англ.)
  4. а б в Академик АХРЕМ Афанасий Андреевич (руск.)
  5. У адкрыцці мемарыяльнай дошкі выдатнаму навукоўцу з Вілейшчыны прыняла ўдзел навуковы супрацоўнік музея Архівавана 4 сакавіка 2016. // Сайт Вілейскага краязнаўчага музея

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]