Аплатка

Сучасныя польскія аплаткі

Апла́тка (ад па-лацінску: oblatum — «прынашэнне») — вельмі тонкі белы лісток прэснага цеста, выпяканы з белай мукі і вады без дадатку дрожджаў. Зазвычай на дысках выціскаюцца выявы на тэмы Нараджэння Хрыстовага або хрысціянскія сімвалы.

Збіраючыся за вігілійным сталом, каталікі лацінскага абраду дзеляцца міжсобку аплаткамі, ламаючы іх і пры гэтым зычачы адзін аднаму пажаданні. Вігілійная аплатка з'яўляецца сімвалам яднання і даравання, знакам прыхільнасці і любові. Дзяленне яе на пачатку вігілійнае вячэры з'яўляецца выразам жадання быць разам.

Звычай вядомы ў Беларусі, Польшчы, Славакіі, Літве і іншых каталіцкіх краінах свету.

Выпякаюцца аплаткі ў кляштарах або касцёлах у адмысловых металічных формах. Апроч белых аплатак, прызначаных для ламання падчас вігіліі, выпякаюцца таксама каляровыя для хатніх жывёл і быдла.

Аналагам вігілійных аплатак у некаторых хрысціян усходніх абрадаў (у тым ліку ў беларускіх грэка-католікаў) з'яўляецца звычай дзяліцца каляднай прасфорай.

Паходжанне

Традыцыя ламання хлебу паўстала яшчэ ў першыя вякі хрысціянства (глядзіце антыдор). Пачаткова яна не мела сувязі з Нараджэннем Хрыстовым, з'яўляючыся сімвалам духоўнага адзінства членаў суполкі. З часам на вігілійныя набажэнствы пачалі прыносіць хлеб, які дабраслаўлялі і якім дзяліліся, падобна як падчас еўхарыстыі, але без асвячэння.

У Рэчы Паспалітай гэты звычай развіўся ў XVII стагоддзі як частка шляхецкай каталіцкай культуры і распаўсюдзіўся таксама на суседнія краіны. Тут таксама з'явілася традыцыя выціскаць на цесце выявы на рэлігійную тэматыку.

Гл. таксама

• Аблата
• Антыдор