Аповесці Белкіна

Аповесці нябожчыка Івана Пятровіча Белкіна
Повѣсти покойнаго Ивана Петровича Бѣлкина
Жанр	зборнік
Аўтар	Аляксандр Сяргеевіч Пушкін
Мова арыгінала	руская
Дата напісання	1830
Дата першай публікацыі	1831
Тэкст твора ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы

«Апо́весці нябо́жчыка Іва́на Пятро́віча Бе́лкіна» – цыкл аповесцей Аляксандра Сяргеевіча Пушкіна, выпушчаны ім без указання імя сапраўднага аўтара, то-бок самога Пушкіна.

Кніга складаецца з прадмовы выдаўца і 5 аповесцей:

• «Стрэл»
• «Мяцеліца»
• «Трунар»
• «Станцыйны наглядчык»
• «Паненка-сялянка»

Гісторыя стварэння

«Аповесці Белкіна» — першы завершаны празаічны твор Пушкіна. Усе аповесці напісаны ў сяле Вялікае Болдзіна ўвосень 1830 года. Згодна з датыроўкай аўтара, аповесці скончаны:

• «Трунар» — 9 верасня;
• «Станцыйны наглядчык» — 14 верасня;
• «Паненка-сялянка» — 20 верасня;
• «Стрэл» — 14 кастрычніка;
• «Мяцеліца» — 20 кастрычніка.

Прадмова «Ад выдаўца» датуецца меркавана другой паловай кастрычніка або 31 кастрычніка — пачаткам лістапада 1830 года (гл. каментарыі Б. В. Тамашэўскага да VI тома «Полного собрания сочинений в 6 томах»).

Упершыню ўвесь цыкл аповесцей, уключна з «выдавецкай» прадмовай, быў апублікаваны ў кнізе «Повести покойного Ивана Петровича Белкина, изданные А. П.» (СПб., 1831).

Іван Пятровіч Белкін

Іван Пятровіч Белкін — літаратурная маска, выдуманая Пушкіным: малады памешчык, які займаўся ў вольны час пісьменніцтвам і памёр у 1828 годзе, 30 гадоў з роду ад прастуднага захворвання. Апрача цыклу аповесцей, Белкін выступіў як аўтар хронікі «Гісторыя сяла Гарухіна».

Ад выдаўца

Уступ, які ўтрымлівае нібыта выдавецкае тлумачэнне і ліст памешчыка, суседа Белкіна, з аповедам пра яго.

Выдавецкае слова напісана з доляй гумару. Напрыклад, у пачатку ўступу выдавец піша пра ліст: «Змяшчаем яго без усякіх змен і заўваг…», аднак да ліста далей дададзены дзве заўвагі і схавана частка тэксту. Гэта стварае гульнявы вобраз «прастадушнага» ці «наіўнага» выдаўца, які быццам бы не заўважыў супярэчнасці ва ўласных словах. Таксама ў лісце напісана: «…ліст Ваш ад 15-га гэтага месяца атрымаць меў я гонар 23 таго ж месяца…», але падпісаны ён 16 лістапада — атрымліваецца, што адказ быў напісаны да атрымання самога ліста.

Мастацкія асаблівасці

Пушкін пісаў кожную аповесць у тым ці іншым існым на той час кірунку ў рускай літаратуры: «Стрэл» — рамантызм; «Мяцеліца», «Станцыйны наглядчык» і «Паненка-сялянка» — сентыменталізм; «Трунар» — змяшчае элементы гатычнай аповесці (рамантызм). У творах лёгка ўлоўная тэма «маленькага чалавека», якая праяўляецца, напрыклад, у аповесці «Станцыйны наглядчык». У савецкім літаратуразнаўстве была зроблена выснова пра рэалістычнасць «Аповесцей Белкіна»: Пушкін «гуляе» тыповымі рысамі таго ці іншага кірунку, іранізуючы з іх, тым самым набліжаючы да рэальнасці.

Водгукі

Стаўленне сучаснікаў да ўсяго цыклу было вельмі пасрэднае.

Літаратурная крытыка

• Белый, А. А. «Повести Белкина»: перипетии совестиАрхівавана 30 студзеня 2011. // Московский пушкинист. Т. XII, М. ИМЛИ РАН. 2009. С. 316.
• Вацуро, В. Э. Повести покойного Ивана Петровича Белкина // В. Э. Вацуро. Записки комментатора. СПб., 1994.Архівавана 17 мая 2012.
• Гиппиус, Вас. В. Повести Белкина (1937)Архівавана 18 мая 2012. // В. В. Гиппиус. От Пушкина до Блока. М.; Л., 1966.
• Китанина, Т. А. Еще раз о «старой канве». (Некоторые сюжеты «Повестей Белкина»)Архівавана 17 мая 2012. // Пушкин и мировая культура. СПб.; Симферополь, 2003.
• Полянская, М. «Проходящие злословили его…». «Скупой рыцарь» и «История села Горюхина» А. С. Пушкина // Зеркало Загадок, 1999, № 8, с. 44-48. Заметки по еврейской истории, № 2 (161).
• Тюпа, В. И. К изучению юмора «Повестей Белкина»Архівавана 27 сакавіка 2022. // Проблемы современного пушкиноведения: Межвузовский сборник научных трудов. Псков, 1991.
• Хализев, В. Е., Шешунова, С. В. Цикл А. С. Пушкина «Повести Белкина». — М.: Высшая школа, 1989.
• Шварцбанд, С. М. История одной мистификации: (К вопросу о сущности образа И. П. Белкина)Архівавана 9 красавіка 2016. // Вопросы русской, советской и зарубежной литературы. Новосибирск, 1971.

Беларускія пераклады

Беларускі пераклад «Аповесцей Белкіна» (аповесці «Трунар», «Станцыйны наглядчык», «Паненка-сялянка») быў зроблены Кузьмой Чорным. Поўны пераклад выдаваўся ў 1936 і 1938 гадах.