Барыс Іванавіч Сцяпанаў

Барыс Іванавіч Сцяпанаў
Дата нараджэння	28 красавіка 1913(1913-04-28)
Месца нараджэння	Санкт-Пецярбург, Расійская імперыя
Дата смерці	7 снежня 1987(1987-12-07) (74 гады)
Месца смерці	Мінск, БССР, СССР
Грамадзянства	СССР
Род дзейнасці	фізік
Навуковая сфера	оптыка
Месца працы	Дзяржаўны аптычны інстытут[d] Інстытут фізікі імя Б. І. Сцяпанава НАН Беларусі БДУ
Навуковая ступень	доктар фізіка-матэматычных навук
Навуковае званне	акадэмік Акадэміі навук Беларускай ССР
Альма-матар	фізічны факультэт Санкт-Пецярбургскага дзяржаўнага ўніверсітэта[d] (1936)
Вядомыя вучні	Павел Андрэевіч Апанасевіч, Анатоль Мікалаевіч Рубінаў, Віктар Паўлавіч Грыбкоўскі, Аляксандр Сяргеевіч Рубанаў і Сяргей Кілін
Партыя	КПСС
Прэміі
Узнагароды	Залаты медаль імя С. І. Вавілава[d] (1967)

Барыс Іванавіч Сцяпанаў (28 красавіка 1913, Санкт-Пецярбург — 7 снежня 1987) — беларускі фізік, акадэмік Акадэміі навук БССР (1953), Заслужаны дзеяч навукі БССР (1967), дэпутат Вярхоўнага Савета БССР (1971—1986). Адзін з заснавальнікаў беларускай школы фізікі.

Біяграфія

Барыс Сцяпанаў нарадзіўся 28 красавіка 1913 года ў Санкт-Пецярбургу. Бацька быў працоўным. У 1936 годзе скончыў Ленінградскі ўніверсітэт (сённяшняя назва Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны ўніверсітэт). Яшчэ падчас студэнцтва ў 1934 годзе пачаў працаваць лябарантам у Дзяржаўным аптычным інстытуце (Санкт-Пецярбург). У 1939 годзе абараняе кандыдацкую дысертацыю. У 1939 годзе ўступіў у КПСС.

Удзельнічаў у Другой Сусветнай вайне. У 1953 годзе па прапанове Прэзідыума АН БССР Барыс Сцяпанаў абіраецца акадэмікам беларускай Акадэміі навук і пераяжджае ў Мінск. Ад 1953 да 1978 года быў загадчыкам кафедры фізічнай оптыкі БДУ. У 1971—1986 дэпутат Вярхоўнага Савета БССР.

Навуковая дзейнасць

Даследаваў спектраскапію, люмінесцэнцыю, квантавую электроніку. Развіў тэорыю анамалій у спектрах двухатамных малекул. Прапанаваў зручныя набліжаныя метады разліку вагальных спектраў складаных арганічных малекул. Пабудаваў квантавамеханічную тэорыю люмінесцэнцыі складаных малекул. Аўтар больш як 350 навуковых прац, у тым ліку 9 манаграфій. Падрыхтаваў 11 дактароў навук, 45 кандыдатаў навук.

Памяць

У 1988 годзе Інстытут фізікі НАН Беларусі названы ў гонар Барыса Сцяпанава.

Узнагароды і прэміі

• Дзяржаўная прэмія СССР (1950, 1972, 1982)
• Ордэн «Знак Пашаны» (1952)
• Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга (1961, 1983)
• Залаты медаль імя С. І. Вавілава АН СССР (1967)
• Ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі (1971)
• Ордэн Леніна (1973)
• Герой Сацыялістычнай Працы (1973)
• Дзяржаўная прэмія БССР (1976)
• Ордэн Дружбы народаў (1979)

Гл. таксама

• Універсальныя суадносіны Сцяпанава

Літаратура

• Болсун А. І. Сцяпа́наў Барыс Іванавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 318. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Сцяпанаў Барыс Іванавіч // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 695. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
• Килин С. Я. К 110-летию со дня рождения Б. И. Степанова // Журнал прикладной спектроскопии. 2023;90(2):133—134. (руск.)
• Степанов Борис Иванович (руск.) // Часопіс «Изобретатель». № 4 (196) 2016. — С. 46—47.

Спасылкі

• Барыс Іванавіч Сцяпанаў у базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)
• Знаменитые физики Белоруссии и России (руск.)
• 110 лет со дня рождения Степанова Бориса Ивановича (1913—1987) // Российскийгосударственный архив в г. Самаре(недаступная спасылка) (руск.)