Бядрынец каменяломнікавы

	Бядрынец каменяломкавы
	; Батанічная ілюстрацыя з кнігі «Köhler’s Medizinal-Pflanzen», 1887
Навуковая класіфікацыя
Дамен:	Эўкарыёты
Царства:	Расліны
Аддзел:	Кветкавыя
Клас:	Двухдольныя
Парадак:	Парасонакветныя
Сямейства:	Парасонавыя
Падсямейства:	Apioideae
Трыба:	Pimpinelleae
Род:	Бядрынец
Род:	Бядрынец каменяломкавы
Міжнародная навуковая назва
	Pimpinella saxifraga L., 1753
ITIS	29824
NCBI	40959
EOL	581424
GRIN	g:315595
IPNI	847025
TPL	kew-2402811

Бядрынец каменяломнікавы^[3], Бядрынец каменяломкавы^[4], Бядрынец разразны^[5] (Pimpinella saxifraga) — травяністая расліна сямейства парасонавых.

Назва[правіць | правіць зыходнік]

Бядрынец каменяломкавы, дзягель, едранец, едрынец^[6], броніц, берджанец, варанец, дзянгель, ядрынец^[7]^[8], бядрынец-каменяломка, пастарнак палявы, пятрушка палявая^[9]^[10]^[11], бедрынец, перац палявы^[3].

Батанічнае апісанне[правіць | правіць зыходнік]

Вышыня 15-60 см, сцябло прамое. Расце ў хваёвых лясах, на сухіх лугах, узлесках, каля дарог. Цвіце ў чэрвені — жніўні дробнымі белымі, радзей ружаватымі кветкамі. Блізкі сваяк анісу (а таксама каляндры, кропу, кмену).

Класіфікацыя[правіць | правіць зыходнік]

Падвіды[правіць | правіць зыходнік]

У межах віду вылучаюць некалькі падвідаў^[12]:

Pimpinella saxifraga subsp. saxifraga
Pimpinella saxifraga subsp. nigra (P.Mill.) Gaudin — падвід характарызуецца шаравата-апушаным сцяблом; у прыкаранёвага лісця лісточкі буйныя, зваротна-яйкападобныя. Корань на зломе сінее^[13].

Таксанамія[правіць | правіць зыходнік]

Від Бядрынец каменяломнікавы ўваходзіць у род Бядрынец (Pimpinella) сямейства Парасонавыя (Apiaceae) парадку Парасонакветныя (Apiales).

яшчэ 8 сямействаў (па Сістэме APG II)

яшчэ каля 150 відаў

парадак Парасонакветныя

род Бядрынец

адзел Кветкавыя, ці Пакрытанасенныя

сямейства Парасонавыя

вид
Бядрынец каменяломнікавы

яшчэ 44 парадкі кветкавых раслін
(па Сістэме APG II)

яшчэ больш 300 родаў

Значэнне і выкарыстанне[правіць | правіць зыходнік]

Як прыправа (цяпер фактычна забытая ў Беларусі) ўжываецца пераважна маладое лісце з далікатным пахам і памяркоўна пякучым, даўкім смакам, што нагадвае агуркі, выключна ў свежым выглядзе — прыпраўляюць салаты, супы з гародніны, соўсы, вараную гародніну і рыбу; выкарыстоўваюць таксама ў якасці сурагату гарбаты. Лісце і плады ўжываюцца для араматызацыі вінаў, а карэнне — у вытворчасці горкіх лікёраў. У XIX стагоддзі ў Беларусі бядрынец, папярэдне вымачаны ў вадзе, дадаваўся ў тытунь-самасад дзеля паляпшэння смаку.

Зноскі

↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
↑ ^а ^б Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 97. — 160 с. — 2 350 экз.
↑ Назва згодна з Я. П. Шмярко, І. П. Мазан. Лекавыя расліны ў комплексным лячэнні. — Мн: Навука і тэхніка, 1989. — С. 388. — 399 с. — ISBN 5-343-00120-3.
↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь.. — Минск: «Наука и техника», 1967. — С. 97. — 160 с. — 2 350 экз. — у крыніцы пад назвай Pimpinella dissecta Retz.
↑ Federowski M. Lud Bialoruski na Rusi litewskiej. Krakow, I, 1897
↑ Анненков Н. (руск.) (бел. Ботанический словарь, Спб, 1878
↑ Рытов М. В. (руск.) (бел. Русские лекарственные растения. т. I. Петроград, 1918
↑ Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927
↑ Носович И. И. Словарь белорусского наречия. Спб, 1870
↑ Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.
↑ Паводле сайта EOL (гл. картку расліны).
↑ Памылка ў зносках: Няслушны тэг <ref>; для зносак Оголевец няма тэксту

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Белы А. Бядрынец // Праект «Наша ежа»

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Бядрынец каменяломнікавы

[1] Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.

[2] Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».

[Киселевский-3] а ^б Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 97. — 160 с. — 2 350 экз.

[ЛРКЛ-4] Назва згодна з Я. П. Шмярко, І. П. Мазан. Лекавыя расліны ў комплексным лячэнні. — Мн: Навука і тэхніка, 1989. — С. 388. — 399 с. — ISBN 5-343-00120-3.

[Киселевский_разразны-5] Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь.. — Минск: «Наука и техника», 1967. — С. 97. — 160 с. — 2 350 экз. — у крыніцы пад назвай Pimpinella dissecta Retz.

[6] Federowski M. Lud Bialoruski na Rusi litewskiej. Krakow, I, 1897

[7] Анненков Н. (руск.) (бел. Ботанический словарь, Спб, 1878

[8] Рытов М. В. (руск.) (бел. Русские лекарственные растения. т. I. Петроград, 1918

[9] Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927

[10] Носович И. И. Словарь белорусского наречия. Спб, 1870

[11] Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.

[EOL-12] Паводле сайта EOL (гл. картку расліны).

[Оголевец-13] Памылка ў зносках: Няслушны тэг <ref>; для зносак Оголевец няма тэксту

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Слоўнікі і энцыклапедыі	Вялікая нарвежская
Таксанамія	EOL · WFO · GBIF · iNaturalist · NCBI · IRMNG · ITIS TSN