Бітва за Багдад (1917)

Бітва за Багдад
Асноўны канфлікт: Месапатамская кампанія
Баі на подступах да Багдаду
Дата	8 — 11 сакавіка 1917
Месца	Багдад, Месапатамія (сучасны Ірак)
Вынік	перамога брытанскіх войскаў
Праціўнікі
Асманская імперыя Брытанская імперыя Індыя
Камандуючыя
Халіль-паша Стэнлі Мод
Сілы бакоў
25 000 50 000
Страты
звыш 9 000 палоннымі Невядомыя (лёгкія страты)

Бі́тва за Багда́д — ваенная аперацыя, якая праводзілася ў перыяд 8 — 11 сакавіка 1917 года, у часы Першай сусветнай вайны, падчас якой брытанскія войскі здолелі нанесці паражэнне турэцкім войскам і захапіць важны населены пункт у Месапатаміі — Багдад.

Перадгісторыя

Пасля таго як англійскія войскі капітулявалі ў Куце 29 красавіка 1916 года, брытанскія войскі ў Месапатаміі патрабавалі аднаўлення і рэарганізацыі. Быў прызначаны новы камандуючы брытанскімі войскамі ў Месапатаміі генерал Стэнлі Мод. Новаму камандуючаму было даручана аднавіць баяздольнасць арміі і пачаць актыўныя дзеянні супраць турэцкіх войскаў у Іраку. Астачу 1916 года генерал Мод прысвяціў аднаўленню баяздольнасці англійскай арміі ў Месапатаміі. У асноўным брытанскія войскі ў Іраку складаліся з індыйскіх войскаў. Індыйскія падраздзяленні прыбывалі па моры з Індыі ў Басру.

Наступ на Багдад

Наступ брытанцаў пачаўся 13 снежня 1916 года. Генерал Мод меў у сваім распараджэнні 50 000 навучаных і аснашчаных салдат і афіцэраў. Турэцкімі войскамі ў Іраку камандаваў Халіль Кут, пад камандаваннем якога мелася 25 000 салдат і афіцэраў. Наступ брытанцы вялі па абодвух берагах ракі Тыгр. У ходзе прасоўвання брытанцы натыкаліся на ўмацаваныя пазіцыі асманскіх войскаў. Так напрыклад яны з 6 студзеня па 19 студзеня 1917 года штурмавалі ўмацаваную пазіцыю турак Хадаіры. Пасля разлютаваных баёў і штурму шэрагу абарончых пазіцый асманскай арміі, да канца лютага брытанцы падышлі да Эль-Кута. Пасля чаго англічане распачалі штурм горада і 24 лютага захапілі яго. Аднак турэцкі генерал Карабекір не паўтарыў памылкі англійскага генерала Таўнсенда і здолеў вывесці турэцкія войскі з горада, не даўшы магчымасці англійскім войскам замкнуць турак у «пастцы».

11 сакавіка брытанскія войскі на чале з генералам Модам увайшлі ў Багдад. Брытанскія войскі былі лагодна сустрэтыя мясцовым насельніцтвам. Праз тыдзень пасля захопу горада генерал Мод выдаў дакумент, у якім гаварылася:

Нашы войскі ўступаюць у вашы гарады і зямлі як вызваліцелі, а не як заваёўнікі або ворагі.

Арыгінальны тэкст (англ.)  

Our armies do not come into your cities and lands as conquerors or enemies, but as liberators.

Баі за Багдад

Наступ у накірунку Багдаду брытанцы аднавілі 5 сакавіка. Праз тры дні індыйскія войскі дасягнулі ускраін Багдаду на рацэ Дыяла. Халіл Кут прыняў рашэнне абараняць горад ля зліцця рэк Дыяла і Тыгр, на поўдзень ад горада. Першыя атакі 9 сакавіка на асманскія пазіцыі не прынеслі належнага выніку. Асманскія войскі люта супраціўляліся. Пасля гэтага генерал Мод прыняў рашэнне перакінуць асноўныя сілы на поўнач, абыйсці турэцкія войскі і атакаваць горад з неабароненага боку. У сваю чаргу, Халіль-паша прыняў рашэнне перакідваць свае войскі паралельна брытанскім на іншым беразе Дыялы. Аднак 10 сакавіка брытанскія сілы нечакана атакавалі турак і нанеслі ім адчувальныя страты. Пасля гэтага Халіль-паша аддае загад адступаць турэцкай арміі з Багдаду ў паўночным накірунку. Улады Асманскай імперыі прынялі рашэнне аб эвакуацыі Багдаду ў 8 гадзін вечара 10 сакавіка. Аднак узяць сітуацыю пад кантроль турэцкаму камандаванню не ўдалося, і ўжо 11 сакавіка, пераследуя адыходзячыя асманскія войскі, брытанцы ўвайшлі ў Багдад. Адступленне ператварылася ва ўцёкі разрозненых турэцкіх падраздзяленняў. У выніку гэтага каля 9000 турэцкіх салдат трапіла ў брытанскі палон.

Наступствы

Захоп Багдаду стаў важнай перамогай англічан і адчувальным паражэннем для Асманскай імперыі. Прэстыж брытанскай арміі пасля капітуляцыі Эль-Кута быў часткова адноўлены. Турэцкае камандаванне было вымушана спыніць аперацыі ў Персіі і пачаць фарміраванне групы войскаў для прадухілення брытанскага наступу ў кірунку Масула. Асманская правінцыя з цэнтрам у Багдадзе стала першай правінцыяй, якая перайшла пад кантроль брытанскай арміі. Генерал-губернатарам у Месапатаміі быў прызначаны генерал Мод. Таксама паколькі асноўнымі войскамі Брытаніі ў гэтай аперацыі былі індыйскія, урад Брытанскай Індыі спрабаваў стварыць уласную адміністрацыю ў Месапатаміі. У выніку ў Басры была створана брытанская адміністрацыя, а ў Багдадзе мясцовая арабская.

Літаратура

• Duffy, M. The Capture of Baghdad. — The First World War. — 2002.
• Fromkin, D. A Peace to End All Peace: The Fall of the Ottoman Empire and the Creation of the Modern Middle East. — The First World War. — New York: Henry Holt and Company, 2001. — ISBN 0-80506-884-8.

Спасылкі

• Бітва за Багдад (англ.)
• Капітуляцыя Багдада (англ.)