Бітва за Багдад (1917)

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Бітва за Багдад
Асноўны канфлікт: Месапатамская кампанія
Баі на подступах да Багдаду
Баі на подступах да Багдаду
Дата 811 сакавіка 1917
Месца Багдад, Месапатамія (сучасны Ірак)
Вынік перамога брытанскіх войскаў
Праціўнікі
Чцяг Асманскай імперыі Асманская імперыя Сцяг Вялікабрытаніі Брытанская імперыя
Камандуючыя
Чцяг Асманскай імперыі Халіль-паша Сцяг Вялікабрытаніі Стэнлі Мод
Сілы бакоў
25 000 50 000
Страты
звыш 9 000 палоннымі Невядомыя (лёгкія страты)

Бі́тва за Багда́д — ваенная аперацыя, якая праводзілася ў перыяд 811 сакавіка 1917 года, у часы Першай сусветнай вайны, падчас якой брытанскія войскі здолелі нанесці паражэнне турэцкім войскам і захапіць важны населены пункт у Месапатаміі — Багдад.

Перадгісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Пасля таго як англійскія войскі капітулявалі ў Куце 29 красавіка 1916 года, брытанскія войскі ў Месапатаміі патрабавалі аднаўлення і рэарганізацыі. Быў прызначаны новы камандуючы брытанскімі войскамі ў Месапатаміі генерал Стэнлі Мод. Новаму камандуючаму было даручана аднавіць баяздольнасць арміі і пачаць актыўныя дзеянні супраць турэцкіх войскаў у Іраку. Астачу 1916 года генерал Мод прысвяціў аднаўленню баяздольнасці англійскай арміі ў Месапатаміі. У асноўным брытанскія войскі ў Іраку складаліся з індыйскіх войскаў. Індыйскія падраздзяленні прыбывалі па моры з Індыі ў Басру.

Наступ на Багдад[правіць | правіць зыходнік]

Наступ брытанцаў пачаўся 13 снежня 1916 года. Генерал Мод меў у сваім распараджэнні 50 000 навучаных і аснашчаных салдат і афіцэраў. Турэцкімі войскамі ў Іраку камандаваў Халіль Кут, пад камандаваннем якога мелася 25 000 салдат і афіцэраў. Наступ брытанцы вялі па абодвух берагах ракі Тыгр. У ходзе прасоўвання брытанцы натыкаліся на ўмацаваныя пазіцыі асманскіх войскаў. Так напрыклад яны з 6 студзеня па 19 студзеня 1917 года штурмавалі ўмацаваную пазіцыю турак Хадаіры. Пасля разлютаваных баёў і штурму шэрагу абарончых пазіцый асманскай арміі, да канца лютага брытанцы падышлі да Эль-Кута. Пасля чаго англічане распачалі штурм горада і 24 лютага захапілі яго. Аднак турэцкі генерал Карабекір не паўтарыў памылкі англійскага генерала Таўнсенда і здолеў вывесці турэцкія войскі з горада, не даўшы магчымасці англійскім войскам замкнуць турак у «пастцы».

11 сакавіка брытанскія войскі на чале з генералам Модам увайшлі ў Багдад. Брытанскія войскі былі лагодна сустрэтыя мясцовым насельніцтвам. Праз тыдзень пасля захопу горада генерал Мод выдаў дакумент, у якім гаварылася[1]:

Нашы войскі ўступаюць у вашы гарады і зямлі як вызваліцелі, а не як заваёўнікі або ворагі.

Баі за Багдад[правіць | правіць зыходнік]

Наступ у накірунку Багдаду брытанцы аднавілі 5 сакавіка. Праз тры дні індыйскія войскі дасягнулі ускраін Багдаду на рацэ Дыяла. Халіл Кут прыняў рашэнне абараняць горад ля зліцця рэк Дыяла і Тыгр, на поўдзень ад горада. Першыя атакі 9 сакавіка на асманскія пазіцыі не прынеслі належнага выніку. Асманскія войскі люта супраціўляліся. Пасля гэтага генерал Мод прыняў рашэнне перакінуць асноўныя сілы на поўнач, абыйсці турэцкія войскі і атакаваць горад з неабароненага боку. У сваю чаргу, Халіль-паша прыняў рашэнне перакідваць свае войскі паралельна брытанскім на іншым беразе Дыялы. Аднак 10 сакавіка брытанскія сілы нечакана атакавалі турак і нанеслі ім адчувальныя страты. Пасля гэтага Халіль-паша аддае загад адступаць турэцкай арміі з Багдаду ў паўночным накірунку. Улады Асманскай імперыі прынялі рашэнне аб эвакуацыі Багдаду ў 8 гадзін вечара 10 сакавіка. Аднак узяць сітуацыю пад кантроль турэцкаму камандаванню не ўдалося, і ўжо 11 сакавіка, пераследуя адыходзячыя асманскія войскі, брытанцы ўвайшлі ў Багдад. Адступленне ператварылася ва ўцёкі разрозненых турэцкіх падраздзяленняў. У выніку гэтага каля 9000 турэцкіх салдат трапіла ў брытанскі палон.

Наступствы[правіць | правіць зыходнік]

Захоп Багдаду стаў важнай перамогай англічан і адчувальным паражэннем для Асманскай імперыі. Прэстыж брытанскай арміі пасля капітуляцыі Эль-Кута быў часткова адноўлены. Турэцкае камандаванне было вымушана спыніць аперацыі ў Персіі і пачаць фарміраванне групы войскаў для прадухілення брытанскага наступу ў кірунку Масула. Асманская правінцыя з цэнтрам у Багдадзе стала першай правінцыяй, якая перайшла пад кантроль брытанскай арміі. Генерал-губернатарам у Месапатаміі быў прызначаны генерал Мод. Таксама паколькі асноўнымі войскамі Брытаніі ў гэтай аперацыі былі індыйскія, урад Брытанскай Індыі спрабаваў стварыць уласную адміністрацыю ў Месапатаміі. У выніку ў Басры была створана брытанская адміністрацыя, а ў Багдадзе мясцовая арабская.

Зноскі

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Duffy, M. The Capture of Baghdad. — The First World War. — 2002.
  • Fromkin, D. A Peace to End All Peace: The Fall of the Ottoman Empire and the Creation of the Modern Middle East. — The First World War. — New York: Henry Holt and Company, 2001. — ISBN 0-80506-884-8.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]