Ваенна-паветраныя сілы і войскі СПА Рэспублікі Беларусь
| Ваенна-паветранныя сілы і войскі супрацьпаветранай абароны Рэспублікі Беларусь | |
|---|---|
 Эмблема ВПС і СПА Рэспублікі Беларусь | |
| Гады існавання | з 1 чэрвеня 1992 |
| Краіна |
 Беларусь |
| Падпарадкаванне | Міністэрства абароны Рэспублікі Беларусь |
| Уваходзіць у | Узброеныя Сілы Рэспублікі Беларусь |
| Тып | Узброеныя сілы |
| Колькасць | 11 300 (2022 г.[1]) |
| Удзел у | Французска-івуарскі канфлікт, Канфлікт у Ківу |
| Камандзіры | |
| Дзеючы камандзір | Ігар Голуб[2] |
.png)
Вае́нна-паве́траныя сі́лы і во́йскі сýпрацьпаветранай абаро́ны Рэспу́блікі Белару́сь — адзін з відаў Узброенных сілаў Рэспублікі Беларусь.
15 чэрвеня 1992 года на базе ўпраўлення 26-й Паветранай арміі ВПС СССР сфармiравана Камандаванне ВПС Рэспублікі Беларусь, а 1 жніўня 1992 года на базе ўпраўлення СПА ЧБВА і 11-га корпуса 2-й Асобнай арміі Войскаў СПА СССР сфармiравана Камандаванне Войскаў СПА Рэспублікі Беларусь.
Арганізацыйна ВПС і войскі СПА складаюцца з АТК, воінскіх часцей непасрэднага падпарадкавання, аператыўнага, тэхнічнага і тылавога забеспячэння.
Задачы[правіць | правіць зыходнік]
Ваенна-паветраныя сілы і войскі супрацьпаветранай абароны як від Узброеных Сіл прызначаны для абароны цэнтраў, раёнаў, аб’ектаў, групіровак войскаў ад удараў праціўніка з паветра, а таксама для паражэння аб’ектаў, ваенна-эканамічнага патэнцыяла і войскаў праціўніка, агнявой падтрымкі і забеспячэння баявых дзеянняў Сухапутных войскаў.
Структура[правіць | правіць зыходнік]
ВПС і войскі СПА Рэспублікі Беларусь маюць у сваім складзе наступныя роды войскаў:
- ВПС,
- супраць-паветраныя войскі,
- радыётэхнічныя войскі,
- спецыяльныя войскі і службы.
Гiсторыя[правіць | правіць зыходнік]
Сваю гісторыю войскі супрацьпаветранай абароны Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь пачынаюць з 1941 года, калі ў г. Куйбышаве была сфарміравана 5-я дывізія СПА на базе часцей Маскоўскага корпуса СПА.
5 мая 1942 года на базе ВПС Западнага фронта была сфармавана 1-я паветраная армія. 10 студзеня 1949 года ўпраўленне 1-й ПА на падставе дырэктывы ГШ УС СССР № ОРГ 120026 пераіменавана ва ўпраўленне 26-й ПА[3].
Пасля некалькіх рэарганізацый 30 чэрвеня 1960 года, згодна з Дырэктывай Галоўнакамандуючага войскамі СПА СССР ад 24 сакавіка 1960 года была створана 2-я асобная армія СПА, у склад якой увайшлі 27-ы Рыжскі і 11-ы Баранавіцкі карпусы СПА. Асабоваму складу адным з першых была даверана навейшая зброя: ЗРК С-300 і С-200, самалёты Су-15 і МіГ-25 П.
Дырэктывай ГШ УС СССР 1980 года № 314/1/00170 упраўленне 26-й ПА перафармавана ва ўпраўленне ВПС Беларускай ваеннай акругі. З 1 мая 1988 года прыказам Міністра абароны СССР 1988 года № 0018 упраўленне ВПС БВА перафармавана ва ўпраўленне 26-й ПА[3].
Вясной 1992 года былі створаны ўласныя Узброеныя сілы Рэспублікі Беларусь пасля распаду СССР. 15 чэрвеня 1992 года прыказам Міністра абароны Рэспублікі Беларусь № 05 на базе ўпраўлення 26-й Паветранай арміі ВПС СССР было сфармавана камандаванне ВПС Рэспублікі Беларусь. 1 жніўня 1992 на аснове ўпраўлення СПА Беларускай ваеннай акругі і 2-й асобнай арміі СПА было сфармавана камандаванне Войскаў СПА Рэспублікі Беларусь[3].
У 2000 Войскі СПА Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь былі ўзнагароджаны Ганаровай граматай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь.
З 8 лістапада 2001 года Указам Прэзідэнта Рэспублікі № 639[3] зацверджана рашэнне аб аб’яднанні ВПС і войскаў СПА Беларусі ў адзін від узброеных сіл[4].
4 і 10 сакавіка 2005 3 лётчыкі ВПС Рэспублікі Беларусь усталявалі на 2 МіГ-29БМ 15 сусветных авіяцыйных рэкордаў па часе набору вышыні 3000, 6000, 9000 і 12 000 м без нагрузкі і з нагрузкай у 1000 і 2000 кг, а таксама па дасягненні хуткасці палёту па замкнёным маршруце працягласцю 100, 500 і 1000 км без нагрузкі[5].
Баявы склад[правіць | правіць зыходнік]
Узбраенне ВПС i СПА[правіць | правіць зыходнік]
| Тып | Выява | Вытворца | Колькасць | Заўвагі | |
|---|---|---|---|---|---|
| Самалёты | |||||
| Баявыя самалёты | |||||
| МіГ-29 БМ | 
|
 Беларусь/ СССР
|
18[6]
6[6] |
Лёгкі франтавы знішчальнік беларускай мадыфікацыі, пакаленне 4+. МіГ-29БМ атрымалі магчымасць дазапраўкі ў паветры, прымянення ракет «паветра-паветра» Р-27ЭР/ЭТ, РВВ-АЕ, ракет «паветра-зямля» Х-29Т/ТД/Л і Х-25МЛ, супрацькарабельных ракет Х-31А/П, кіраваных авіяцыйных бомбаў КАБ-500Кр/Л з лазерным навядзеннем. | |
| Су-30СМ | 
|
 Расія
|
4(+4)[6] | Двухмясцовы шматмэтавы знішчальнік заваявання панавання ў паветры пакалення 4+. На ўзбраенні 4 машыны, яшчэ 4 плануецца паставіць да канца 2022 года. | |
| Су-25К | 
|
СССР
|
22[6] | Штурмавік падтрымкі наземных войскаў. Склад авіяцыйнага ўзбраення: авіяцыйныя бомбы, некіраваныя ракеты С-5/С-8, кіраваныя авіяцыйныя ракеты класа «паветра-зямля» Х-29Т/ТД/Л і Х-25МЛ і «паветра-паветра» Р-27ЭР/ЭТ, РВВ-АЕ, убудаваную гарматную ўстаноўку ГШ-30-2, 4 падвесныя гарматныя кантэйнеры калібра 23 мм, аўтаматы пастаноўкі пасіўных перашкод АСО-2В. Яшчэ каля 20 адзінак знаходзяцца ў рэзерве. На чэрвень 2022 года ёсць паведамленні, што ўсе адзінкі з рэзерву могуць быць перададзены РФ для ўзмацнення групоўкі войскаў РФ на ўсходзе Украіны. | |
| Транспартныя самалёты | |||||
| Іл-76МД |  |
СССР
|
2(+9)[6] | 2 у войсках, астатнія 9 цывільныя, даступныя для ваенных задач пры патрэбе | |
| Ан-26 | 
|
СССР
|
4[6] | Транспартны самалёт | |
| Навучальныя самалёты | |||||
| Як-130 | 
|
Расія
|
11[6] |
Навучальна-баявы самалёт, можа ўжывацца як лёгкі штурмавіка. Узбраенне Як-130:
ракеты класа «паветра-паветра» Р-73, высокадакладныя карэктаваныя авіяцыйныя бомбы KAБ-500Кр з тэлевізійнай сістэмай навядзення; авіяцыйныя бомбы калібра 50, 100, 250, 500 кг; кантэйнеры з некіраванымі авіяцыйнымі ракетамі С-8 і падвесны кантэйнер з гарматай ГШ-23Л. | |
| L-39 | _(15200280611).jpg)
|
 ЧССР
|
10 | Ужываецца ў якасці навучальнага, а таксама для паказальных выступаў пілатажнай групы «Белая Русь». | |
| Верталёты | |||||
| Ударныя верталёты | |||||
| Мі-24В/П | 
|
СССР
|
12[6] | На ўзбраенні 50 ЗАБ пэўная колькасць у мадыфікацыях «В» і «П». | |
| Мі-35П | 
|
Расія
|
0 (+4) | У студзені 2021 года падпісаны кантракт на 4 машыны, якія вінны быць пастаўленыя ў сярэдзіне 2022 году. | |
| Транспартныя верталёты | |||||
| Мі-26 | 
|
СССР
|
6[6] | Ужываюцца МНС Рэспублікі Беларусь, могуць выконваць вайсковыя задачы | |
| Мі-8 |
|
СССР
|
8[6]
12[6] |
8 адзінак транспартных Мі-8.
12 адзінак Мі-8 МТВ-5 набыты ў РФ у межах праграмы па ўзбраенні на 2016-2020-я годы. Ужываюцца для дастаўкі дэсанту і яго падтрымкі. Нясуць блокі некіраваных ракет 80 мм, кулямёт 12,7 мм. | |
| Разведвальныя верталёты | |||||
| СПА | |||||
| С-400 | 
|
Расія
|
невядома | [1] | |
| С-300ПС | 
|
СССР
|
16 дывізіёнаў | Асноўны элемент супраць-паветранай абароны Рэспублікі Беларусь | |
| ЗРК «Бук» | 
|
СССР
|
4 дывізіёна | На ўзбраенні 120-ай зрб. | |
| ЗРК «Аса» | 
|
СССР
|
6 дывізіёнаў | На ўзбраенні 147 і 740 зрп. | |
| ЗРК "Тор-М2Э" | 
|
Расія
|
36 [6] | На ўзбраенні 1146-га гв.зрп (ахова БелАЭС). | |
Перспектыўная тэхніка
| СПА | |||
|---|---|---|---|
| Назва | Выява | Вытворца | Заўвагі |
| 9А33-Б «Аса» | _%E2%80%94_%D0%92%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0_Milex_2019_(%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA,_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C)_-_00007.jpg)
|
Беларусь
|
Беларуская мадыфікацыя комплекса 9А33 Аса з новым радыё-электронным абсталяваннем, шассі МАЗ-6317. Здольны збіваць безпілотнікі. |
| Бук-МБ3К | _-_3.jpg)
|
Беларусь
|
|
| ЗРК Трыа | 
|
Беларусь
|
Комплекс складаецца з 4 машын: КШМ, мадэрнізаваная Страла-10 з ракетамі Р-60БМ, мадыфікаваная ЗСУ-23-4 Шылка з новым комплексам оптыка-электроннага абсталявання і робата Берсерк з пушкай ГШГ-7,62. |
Катастрофы[правіць | правіць зыходнік]
Агулам за час існавання беларускія ВПС страцілі ў катастрофах 12 лётчыкаў, 8 самалётаў і 2 верталёты:
- 23 мая 1996 года падчас трэніровачнага палёту разбіўся знішчальнік Су-27. Пілот Уладзімір Карват — загінуў. Лётчыку пасмяротна нададзена званне Герой Беларусі за тое, што адвёў машыну ад населенага пункта;
- 19 мая 1997 года падчас трэніровачнага палёту разбіўся знішчальнік-бамбардзіроўшчык Су-17. Лётчык-выпрабавальнік Сяргей Паграбан загінуў;
- 30 жніўня 2009 года падчас выступу на авіяцыйным шоў у польскім горадзе Радам разбіўся Су-27УБМ. Загінулі намеснік камандуючага Заходнім аператыўна-тактычным камандаваннем ВПС і войскаў СПА палкоўнік Аляксандр Марфіцкі і намеснік камандзіра 61-й знішчальнай авіябазы палкоўнік Аляксандр Жураўлевіч;
- 21 красавіка 2010 года падчас трэніровачнага палёту ў раёне Ружан (Пружанскі раён) сутыкнуліся ў паветры два знішчальнікі МіГ-29. Пілот аднаго з самалётаў здолеў катапультавацца. Другі знішчальнік здолеў прызямліцца на аэрадроме;
- 23 верасня 2010 года ў Ганцавіцкім раёне падчас выканання пілатажу павышанай складанасці на малых вышынях пацярпеў катастрофу МіГ-29. Загінулі падпалкоўнік Сяргей Каваленка і маёр Аляксандр Жыгайла;
- 29 лістапада 2011 года на аэрадроме «Пружаны» пры выканання трэніровачнага палёту пацярпеў катастрофу Мі-24. Ахвярамі катастрофы сталі тры члены экіпажа: маёр Алег Кахно, капітан Дзяніс Глушчанка, капітан Валерый Бабко;
- 12 чэрвеня 2012 года на палігоне «Нёман» пад Лідай разбіўся Су-25. Загінуў пілот — падпалкоўнік Мікалай Грыднеў;
- 30 верасня 2014 года ў Лідскім раёне ўпаў штурмавік Су-25. Лётчык выжыў;
- 11 лістапада 2014 года ў Ляхавіцкім раёне ўпаў МіГ-29 61-й знішчальнай авіябазы. Лётчык катапультаваўся і выжыў. Прычына — пажар, выкліканы кароткім замыканнем з-за парушэння цэласнасці ізаляцыі ад трэння жгута і трубаправода;
- 25 красавіка 2016 года падчас планавай пасадкі на пляцоўку прызямлення па-за аэрадромам за 6 км ад Мазыра здарылася аварыя верталёта Мі-24П 50-й змяшанай авіяцыйнай базы ВПС і войскаў СПА. Экіпаж верталёта выжыў;
- 27 студзеня 2017 года ў Дэмакратычнай Рэспубліцы Конга ў раёне Рутшуру збіты (паводле іншых звестак, аварыя здарылася па тэхнічных прычынах) два верталёты Мі-24, на адным з якіх былі трое беларускіх ваенных спецыялістаў, якія займаліся падрыхтоўкай лётчыкаў і тэхнікаў кангалезскіх ваенна-паветраных сіл. Усе беларусы выжылі, але былі шпіталізаваны ў медустанову горада Гома.
- 23 лютага 2017 года пры выкананні планавых палётаў на аэрадроме «Бабруйскі» падчас разгону МіГ-29 здарылася ўзгаранне рухавіка. Лётчык катапультаваўся і выжыў.
- 19 мая 2021 года пад Баранавічамі пры выкананні вучэбна-трэніровачнага палёту пацярпеў крушэнне ваенны самалёт Лідскай штурмавой авіябазы Як-130. Абодва лётчыкі загінулі[7].
Зноскі
- ↑ THE MILITARY BALANCE 2022, стр. 185—186
- ↑ Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь № 315 «Аб І. У. Голубе». Национальный правовой Интернет-портал Республики Беларусь (31 жніўня 2017).
- ↑ а б в г Справочник офицера Военно-воздушных сил и войск противовоздушной обороны / под ред. Азаренка И.П.(отв. ред.) и др. – Минск: командование ВВС и войск ПВО, 2009.
- ↑ История ВВС и войск ПВО Архівавана 12 верасня 2015.
- ↑ МиГ-29БМ
- ↑ а б в г д е ё ж з і к л [The Military Balance 2022]
- ↑ Паведамленне прэс-службы Міністэрства абароны Архівавана 24 лістапада 2021.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Республика Беларусь : энциклопедия. Т. 1. — Мн., 2005. — С. 407—409
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Сайт Міністэрства абароны Беларусі Архівавана 3 верасня 2017.
