Ваенна-паветраныя сілы і войскі СПА Рэспублікі Беларусь

Ваенна-паветранныя сілы і войскі супрацьпаветранай абароны Рэспублікі Беларусь
Эмблема ВПС і СПА Рэспублікі Беларусь
Гады існавання	з 1 чэрвеня 1992 года па цяперашні час
Краіна	Беларусь
Падпарадкаванне	Міністэрства абароны Рэспублікі Беларусь
Уваходзіць у	Узброеныя сілы Беларусі
Тып	Узброеныя сілы
Удзел у	Французска-івуарскі канфлікт, Канфлікт у Ківу
Камандзіры
Дзеючы камандзір	Ігар Голуб

Вае́нна-паве́траныя сі́лы і во́йскі сýпрацьпаветранай абаро́ны Рэспу́блікі Белару́сь — адзін з відаў Узброенных сілаў Рэспублікі Беларусь.

15 чэрвеня 1992 года на базе ўпраўлення 26-й Паветранай арміі ВПС СССР было сфармiравана Камандаванне ВПС Рэспублікі Беларусь, а 1 жніўня 1992 года на базе ўпраўлення СПА ЧБВА і 11-га корпуса 2-й Асобнай арміі Войскаў СПА СССР было сфармiравана Камандаванне Войскаў СПА Рэспублікі Беларусь.

Арганізацыйна ВПС і войскі СПА складаюцца з АТК, воінскіх часцей непасрэднага падпарадкавання, аператыўнага, тэхнічнага і тылавога забеспячэння.

Задачы

Ваенна-паветраныя сілы і войскі супрацьпаветранай абароны як від Узброеных Сіл прызначаны для абароны цэнтраў, раёнаў, аб’ектаў, групіровак войскаў ад удараў праціўніка з паветра, а таксама для паражэння аб’ектаў, ваенна-эканамічнага патэнцыяла і войскаў праціўніка, агнявой падтрымкі і забеспячэння баявых дзеянняў Сухапутных войскаў.

Структура

Колеры Сцяга Беларусі ствараюцца пры палёце самалётаў ВПС падчас параду ў гонар 75-ага юбілею Вызвалення Беларусі.

ВПС і войскі СПА Рэспублікі Беларусь маюць у сваім складзе наступныя роды войскаў:

• ВПС,
• супраць-паветраныя войскі,
• радыётэхнічныя войскі,
• спецыяльныя войскі і службы.

Гiсторыя

• Вясна 1992: стварэнне ўласных Узброеных сіл Рэспублікі Беларусь пасля распаду СССР.
• 15 чэрвеня 1992 года: на базе ўпраўлення 26-й Паветранай арміі ВПС СССР было сфармавана камандаванне ВПС Рэспублікі Беларусь.
• 1 жніўня 1992: на аснове ўпраўлення СПА Беларускай ваеннай акругі і 2-й асобнай арміі СПА было сфармавана камандаванне Войскаў СПА Рэспублікі Беларусь.
• 2000: Войскі СПА Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь былі ўзнагароджаны Ганаровай граматай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь.
• 2001: ВПС і войскі СПА Беларусі былі аб’яднаны ў адзін від узброеных сіл.
• 4 і 10 сакавіка 2005: 3 лётчыка ВПС Рэспублікі Беларусь усталявалі на 2 МіГ-29БМ 15 сусветных авіяцыйных рэкордаў па часе набору вышыні 3000, 6000, 9000 і 12 000 м без нагрузкі і з нагрузкай у 1000 і 2000 кг, а таксама па дасягненню хуткасці палёту па замкнёным маршруце працягласцю 100, 500 і 1000 км без нагрузкі.

Баявы склад

Абазначэнне фарміравання або часткі	Узбраенне	Месца размяшкання
Камандванне Ваенна-паветраных сіл и войскаў СПА		Мінск
61-я знішчальная авіябаза	МіГ-29, Су-30СМ	Баранавічы
50-я змяшаная авіябаза	Іл-76МД, Ан-26, Мі-8, Мі-24	Мачулішчы
116-я штурмавая авіяцыйная база (1 лістапада 2014 г. у склад базы ўвайшоў 206-ы цэнтр падрыхтоўкі лётнага саставу)	СУ-25, L-39, Як-130,	Ліда
483-я база аховы, абслугоўвання і забеспячэння		Мінск
8-я радыётэхнічная брыгада		Баранавічы
49-я радыётэхнічная брыгада		Мачулішчы
56-ы асобны полк сувязі		Мінск
83-і асобны інжынерна-аэрадромны полк		Бабруйск
15-я зенітна-ракетная брыгада	С-300ПС	Фаніпаль
115-я зенітна-ракетная брыгада	С-300ПС	Брэст
120-я зенітна-ракетная брыгада	Бук, Тор-М2	Баранавічы
377-й зенітна-ракетны полк	С-200, С-300	Полацк
740-я зенітная ракетная брыгада	Аса-АКМ	Барысаў
147‑я зенітна-ракетная брыгада	С-300В	Бабруйск
825-ы зенітна-ракетны полк	С-200	Полацк
1146-ы гвардзейскі зенітна-ракетны полк	Тор-М2Э	Варняны Астравецкі раён
16‑ы асобны полк радыёэлектроннай барацьбы		Бяроза
276‑ы асобны батальён аховы і абслугоўвання аэрадрому		Баравуха
210-ы авіяцыйны палігон		Ружаны
174‑ы навучальны палігон		Даманава Івацэвіцкі раён
223-і цэнтр авіяцыйная медыцыны		Мачулішчы
570‑ы цэнтр арганізацыі паветранага руху		аэрапорт Мінск
3666‑й авіяцыйна-тэхнічны склад		Слуцк

Узбраенне ВПС i СПА

Крынiцы:

Тып	Выява	Вытворца	Колькасць	Нататкі
Самалёты
Баявыя самалёты
МіГ-29 БМ МіГ-29 УБ		Беларусь/ СССР	28 6	Лёгкі франтавы вынішчальнік беларускай мадыфікацыі, пакаленне 4+. МіГ-29БМ атрымалі магчымасць дазапраўкі ў паветры, прымянення ракет «паветра-паветра» Р-27ЭР/ЭТ, РВВ-АЕ, ракет «паветра-зямля» Х-29Т/ТД/Л і Х-25МЛ, супрацькарабельных ракет Х-31А/П, кіраваных авіяцыйных бомбаў КАБ-500Кр/Л з лазерным навядзеннем.
Су-25К Су-25УБК		СССР	22	Штурмавік падтрымкі наземных войскаў. Склад авіяцыйнага ўзбраення ўключае: авіяцыйныя бомбы, некіруемыя ракеты С-5/С-8, кіраваныя авіяцыйныя ракеты класа «паветра-зямля» Х-29Т/ТД/Л і Х-25МЛ і «паветра-паветра» Р-27ЭР/ЭТ, РВВ-АЕ, убудаваную гарматным ўстаноўку ГШ-30-2, 4 падвесныя гарматныя кантэйнеры калібра 23 мм, аўтаматы пастаноўкі пасіўных перашкод АСО-2В. Яшчэ каля 20 адзінак знаходзяцца ў рэзерве.
Су-27 Су-27УБ		СССР	17 4	Шматмэтавы вынішчальнік 4-га пакалення. Зняты з узброення і знаходзіцца на захоўванні праз нямэтазгоднасць і дарагавізну рамонту
Су-30СМ		Расія	4 (12 замоўлена агулам)	Двухмясцовы шматмэтавы вынішчальнік заваявання панавання ў паветры пакалення 4+. Пастаўка адбудзецца ў 3 этапа, па 4 машыны ў год па факту аплаты.
Транспартныя самалёты
Іл-76МД		СССР	11(2+9)	2 у вайсках, астатнія 9 грамадзянскіх даступны для ваенных задач пры неабходнасці
Ан-26		СССР	4	Трнспартны самалёт
Навучальныя самалёты
Як-130		Расія	12	Навучальна-баявы самалёт, можа выкарыстоўвацца ў якасці лёгкага штурмавіка. Узбраенне Як-130: ракеты класа «паветра — паветра» Р-73,высокадакладныя карэктуемыя авіяцыйныя бомбы KAБ-500Кр з тэлевізійнай сістэмай навядзення; авіяцыйныя бомбы калібра 50, 100, 250, 500 кг; кантэйнеры з некіравальнымі авіяцыйнымі ракетамі С-8 і падвесны кантэйнер з гарматай ГШ-23Л.
L-39		ЧССР	10	Выкарыстоўваюцца ў якасці навучальных, а таксама для паказальных выступаў пілатажнай групы «Белая Русь».
Верталёты
Ударныя верталёты
Мі-24В/П Мі-24К/Р		СССР	12 8	Дакладныя дадзеныя адсутнічаюць. Як мінімум, актыўна выкарыстоўваецца 8 машын баявых мадыфікацый (Мі-24В/П). Агулам у краіне павінна быць каля 20 адзінак, сярод якіх як мінімум 2 камандзірскіх (Мі-24К) і 6 машын РХБВ (Мі-24Р).
Транспартныя верталёты
Мі-26		СССР	6	Выкарыстоўваюцца МНС Рэспублікі Беларусь, могуць выконваць вайсковыя задачы
Мі-8 Мі-8 МТВ-5		СССР Расія	8 12	8 адзінак транспартных Мі-8. 12 адзінак Мі-8 МТВ-5 набыты ў РФ у рамках праграмы па ўзброенню на 2016-2020-ыя годы. Выкарыстоўваюцца для дастаўкі дэсанту і яго падтрымкі. Нясуць блокі некіруемых ракет 80 мм, кулямёт 12,7 мм.
Выведвальныя верталёты
СПА
С-300ПС С-300В		СССР	16 дывізіёнаў	Асноўны элемент супраць-паветранай абароны Рэспублікі Беларусь
ЗРК «Бук»		Беларусь/ СССР	4 дывізіёна	Беларуская мадыфікацыя.
ЗРК «Аса»		СССР	6 дывізіёнаў
Тор-М2Э		Расія	20 (5 батарэй)	На ўзброенні 1146-й гвардзейскага зенітна-ракетнага палку (ахова БелАЭС).
С-125 (Печора-2Т/2ТМ, беларуская мадэрнiзацыя)		Беларусь СССР		У рэзерве

Перспектыўная тэхніка:

СПА
Назва	Выява	Выробнік	Колькасць	Нататкі
9А33-Б «Аса»		Беларусь		Беларуская мадыфікацыя комплексу 9А33 Аса з новым радыё-электронным абсталяваннем, шассі МАЗ-6317. Здольны хбіваць бязпілотнікі.
Бук-МБ3К		Беларусь
ЗРК Трыа		Беларусь		Комплекс складаецца з 4 машын: КШМ, мадэрнізаваная Страла-10 з ракетамі Р-60БМ, мадыфікаваная ЗСУ-23-4 Шылка з новым комплексам оптыка-электроннага абсталявання і робата Берсерк з пушкай ГШГ-7,62.

Катастрофы

Усяго за час існавання беларускія ВПС страцілі ў катастрофах 10 лётчыкаў, 7 самалётаў і 2 верталёта (па стане на красавік 2016 года ўключна):

• 23 мая 1996 года падчас трэніровачнага палёту разбіўся знішчальнік Су-27. Пілот Уладзімір Карват — загінуў. Лётчыку пасмяротна было прысвоена званне «Герой Беларусі» за тое, што адвёў машыну ад населенага пункта;

• 19 мая 1997 года падчас трэніровачнага палёту разбіўся знішчальнік-бамбардзіроўшчык Су-17. Лётчык-выпрабавальнік Сяргей Паграбан загінуў;

• 30 жніўня 2009 года падчас выступу на авіяцыйным шоў у польскім горадзе Радам разбіўся Су-27УБМ. Загінулі намеснік камандуючага Заходнім аператыўна-тактычным камандаваннем ВПС і войскаў СПА палкоўнік Аляксандр Марфіцкі і намеснік камандзіра 61-й знішчальнай авіябазы палкоўнік Аляксандр Жураўлевіч;

• 21 красавіка 2010 года падчас трэніровачнага палёту ў раёне Ружан (Пружанскі раён) сутыкнуліся ў паветры два зьнішчальніка МіГ-29. Пілот аднаго з самалётаў здолеў катапультавацца. Іншы знішчальнік здолеў прызямліцца на аэрадроме;

• 23 верасня 2010 года ў Ганцавіцкім раёне падчас выканання пілатажу павышанай складанасці на малых вышынях пацярпеў катастрофу МіГ-29. Загінулі падпалкоўнік Сяргей Каваленка і маёр Аляксандр Жыгайла;

• 29 лістапада 2011 года на аэрадроме «Пружаны» пры выканання трэніровачнага палёту пацярпеў катастрофу Мі-24. Ахвярамі катастрофы сталі тры члены экіпажа: маёр Алег Кахно, капітан Дзяніс Глушчанка, капітан Валерый Бабко;

• 12 чэрвеня 2012 года на палігоне «Нёман» пад Лідай разбіўся Су-25. Загінуў пілот — падпалкоўнік Мікалай Грыднеў;

• 30 верасня 2014 года ў Лідскім раёне ўпаў штурмавік Су-25. Лётчык выжыў;

• 11 лістапада 2014 года ў Ляхавіцкім раёне ўпаў МіГ-29 61-й знішчальнай авіябазы. Лётчык катапультаваўся і выжыў. Прычына — пажар, выкліканы кароткім замыканнем з-за парушэння цэласнасці ізаляцыі ад трэння жгута і трубаправода;

• 25 красавіка 2016 года падчас планавай пасадкі на пляцоўку прызямлення па-за аэрадромам ў 6 кіламетрах ад Мазыра адбылася аварыя верталёта Мі-24П 50-й змяшанай авіяцыйнай базы ВПС і войскаў СПА. Экіпаж верталёта застаўся жывы;

• 27 студзеня 2017 года ў Дэмакратычнай Рэспубліцы Конга ў раёне Рутшуру збітыя (па некаторых дадзеных, аварыя адбылася па тэхнічных прычынах) два верталёта Мі-24, на адным з якіх былі трое беларускіх ваенных спецыялістаў, якія займаліся падрыхтоўкай лётчыкаў і тэхнікаў кангалезскіх ваенна-паветраных сіл. Усе беларусы выжылі, але былі шпіталізаваны ў медустанову горада Гома.

• 23 лютага 2017 года пры выкананні планавых палётаў на аэрадроме «Бабруйскі» падчас разгону МіГ-29 адбылося ўзгаранне рухавіка. Лётчык катапультаваўся і выжыў.

Спасылкі

• Сайт Міністэрства абароны Беларусі