Перайсці да зместу

Валдэмарпілс

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Горад
Валдэмарпілс
лат.: Valdemārpils
Герб Сцяг
Герб Сцяг
Краіна
Статус
краявы горад
Рэгіён
Край
Каардынаты
Заснаваны
1917
Ранейшыя назвы
Сасмакен, Сасмака
Плошча
км²
Водныя аб’екты
Насельніцтва
1402 [1] чалавек (2016)
Шчыльнасць
467.3 чал./км²
Часавы пояс
Тэлефонны код
(+371) 632
Паштовы індэкс
LV-3260[2]
Код ATVK
0880217[3]
Афіцыйны сайт
valdemarpils.lv (лат.)
Валдэмарпілс на карце Латвіі
Валдэмарпілс (Латвія)
Валдэмарпілс

Валдэмарпілс (лат.: Гук Valdemārpils, да 1920 г. — Сасмакен, да 1926 г. — Сасмака) — горад у паўночна-заходняй частцы Латвіі, у Талсінскім раёне. Адлегласць ад Рыгі складае 130 км, ад Талсі — 15 км. Горад знаходзіцца на заходнім беразе возера Сасмака, каля падножжа Паўночна-курскага ўзвышша.

Першая згадка пра горад Сасмаген (Sasmagen), а дакладней, пра сядзібу, што стаяла на яго месцы, датуецца 1582 г. Хаця шмат стагоддзяў дагэтуль тут знаходзілася паселішча куршаў, пра якіх засталася згадка ў выглядзе кургана Dupurkalns. На пачатку 17 ст. на месцы будучага горада ўтварылася цэлае паселішча вольных гандляроў і рамеснікаў (на 1628 г. у ім жыло каля 25-30 сем’яў). А ў сярэдзіне 19 ст. паселішча зрабілі сталіцай яўрэйскай абшчыны (так, у 1863 г. яўрэі скаладалі ажно 83,1 % жыхароў мястэчка). У 1834 г. паселішчу былі нададзены некаторыя гарадскія правы (у прыватнасці, права збіраць падаткі), аднак статус сапраўднага горада Сасмака набыла толькі ў 1917 г. Нарэшце, у 1926 г. горад набыў сваю сучасную назву, назваўшыся Валдэмарпілс у гонар слыннага культурнага і грамадкага дзеяча Крыш’яніса Валдэмарса, які паходзіў з ваколіц горада.

Год Колькасць
1863 1 423
1881 1 774
1897 1 833
1920 959 [4]
1925 1 064
1930 1 130
1935 1 135
1959 2 057 [4]
1970 1 078 [4]
1979 1 313 [4]
Год Колькасць
1989 1 574 [4]
1991 1 600 [4]
2000 1 489 [4]
2001 1 491 [4]
2002 1 454 [4]
2003 1 448 [4]
2004 1 459 [4]
2005 1 441 [4]
2006 1 391 [4]
2007 1 404 [4]
Год Колькасць
2008 1 401 [4]
2009 1 410 [4]
2010 1 393 [4]
2011 1 382
2012 1 238 [4]
2013 1 331 [4]
2014 1 296 [4]
2015 1 287 [4]
2016 1 252 [5]
2017 1 222 [6]
Год Колькасць
2018 1 199 [4]
2019 1 169 [7]
2020 1 168 [8]
2021 1 165 [9]
2022 1 129 [10]
2023 1 119 [11]
2024 1 135 [12]

Большасць жыхароў горада — латышы (94,8 % ў 1999 г.).

Культура і адукацыя

[правіць | правіць зыходнік]

У Валдэмарпілсе дзейнічае адна сярэдняя школа. Таксама тут знаходзяцца два музеі: дзяржаўны рэгіянальны (так званы Novada muzejs, прысвечаны гісторыі і культуры края) і прыватны Музей лесу (разам з невялічкім дэндралагічным паркам).

Гістарычныя помнікі

[правіць | правіць зыходнік]
Евангелічна-лютэранская царква

Цэнтр горада прызнаны архітэктурным помнікам 17-19 ст. Самым старым будынкам з’яўляецца лютэранская царква (1646 г.). Праваслаўная царква стаіць з 1889 г. На поўначы горада, у Сасмакскім парку, знаходзіцца прыгожая сядзіба, збудаваная ў 1870-80-х гадах у неагатычным стылі. Недалёк ад яе расце самая тоўстая ліпа ў Балтыйскіх краінах (акружнасць дрэва роўная 8,5 м, узрост — прыкладна 350 год).

Зноскі

  1. «Latvijas iedzīvotāju skaits pašvaldībās pagastu dalījumā» (лат.)
  2. Кніга паштовых індэксаў Латвіі — красавік 2011 (лат.)
  3. Класіфікатар адміністрацыйных тэрыторый і тэрытарыяльных адзінак Латвіі — 16 лютага 2011 (лат.)
  4. а б в г д е ё ж з і к л м н о п р с т у ф х http://pop-stat.mashke.org/latvia-cities.htm
  5. Office of Citizenship and Migration Affairs — 1990.
  6. Central Statistical Bureau of Latvia Праверана 11 верасня 2017.
  7. Central Statistical Bureau of Latvia Праверана 2 чэрвеня 2019.
  8. Central Statistical Bureau of Latvia Праверана 19 лютага 2021.
  9. Central Statistical Bureau of Latvia Праверана 15 чэрвеня 2021.
  10. Pilsētu (blīvi apdzīvotu) un lauku (reti apdzīvotu) teritoriju iedzīvotāju skaits reģionos, pilsētās, novados un pagastos (pēc administratīvi teritoriālās reformas 2021. gadā) – Teritoriālā vienība, Laika periods un RādītājiCentral Statistical Bureau of Latvia. Праверана 22 снежня 2022.
  11. Iedzīvotāju skaits pēc tautības reģionos, pilsētās, novados, pagastos, apkaimēs un blīvi apdzīvotās teritorijās gada sākumā (pēc administratīvi teritoriālās reformas 2021. gadā) 2021 - 2022Central Statistical Bureau of Latvia. Праверана 2 кастрычніка 2023.
  12. Iedzīvotāju skaits pēc tautības reģionos, pilsētās, novados, pagastos, apkaimēs un blīvi apdzīvotās teritorijās gada sākumā (pēc administratīvi teritoriālās reformas 2021. gadā)Central Statistical Bureau of Latvia. Праверана 19 чэрвеня 2024.