Веніямін Егішэвіч Маркаран

Веніямін Егішэвіч Маркаран
арм.: Բենիամին Եղիշեի Մարգարյան
Дата нараджэння	29 лістапада (12 снежня) 1913
Месца нараджэння	Шаўмяні[d], Барчалінскі павет[d], Тыфліская губерня[d], Расійская імперыя
Дата смерці	30 верасня 1985(1985-09-30) (71 год)
Месца смерці	Ерэван, Армянская ССР, СССР
Месца пахавання	Бюракан
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Род дзейнасці	астраном, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	астраномія
Месца працы	Ерэванскі дзяржаўны ўніверсітэт Бюраканская астрафізічная абсерваторыя
Навуковая ступень	доктар фізіка-матэматычных навук
Навуковае званне	акадэмік (1971)
Альма-матар	Ерэванскі дзяржаўны ўніверсітэт (1938)
Партыя	УКП(б)
Член у	Нацыянальная акадэмія навук Рэспублікі Арменія Міжнародны астранамічны саюз
Узнагароды

Веніямін Егішэвіч Маркаран (арм.: Բենիամին Մարգարյան, 1913—1985) — савецкі армянскі астраном.

Біяграфія

Нарадзіўся ў мястэчку Шулаверы (цяпер Шаўмяні, Грузія), у 1938 годзе скончыў Ерэванскі ўніверсітэт, у 1941 г. — аспірантуру Ленінградскага ўніверсітэта. З 1942 года працаваў у Бюраканскай астрафізічнай абсерваторыі (у 1952—1957 гг. — намеснік дырэктара, з 1957 — загаднік аддзелам галактык). У 1943—1957 гг. выкладаў у Ерэванскім універсітэце. Член-карэспандэнт (1965), потым акадэмік (1971) АН Армянскай ССР.

Асноўныя працы ў вобласці зорнай і пазагалактычнай астраноміі. Распрацаваў тэорыю флуктуацыі у бачным размеркаванні зорак з улікам касмічнага паглынання. Супольна з В. А. Амбарцумянам усталяваў існаванне ў Галактыцы маладых, няўстойлівых зорных сістэм — асацыяцый, наяўнасць якіх сведчыць пра працяг працэсу зоркаўтварэння у нашу эпоху, прытым зоркі нараджаюцца групамі. Выканаў класіфікацыю рассеяных зорных скопішчаў, вывучыў асаблівасці іх размеркавання і азначыў па іх месцаванне спіральных рукавоў Галактыкі. Выявіў існаванне сярод яркіх галактык адменнай катэгорыі аб'ектаў, што валодаюць анамальнымі колеравымі і спектравымі характарыстыкамі. Для тлумачэння выяўленай з'явы першым высунуў ідэю пра наяўнасць у ядзер галактык ультрафіялетавага выпраменьвання нецеплавой прыроды. Распрацаваў адмысловую методыку і правёў першы спектральны агляд неба з бюраканскім метровым тэлескопам Шміта у камбінацыі з наборам аб'ектыўных прызмаў. На здымках агляду выявіў слабыя галактыкі (13—17-ы зорнай велічыні), якія валодаюць інтэнсіўным УХ-кантынуумам, абумоўленым лішкам УХ-выпрамяненні. Далейшыя даследаванні ў розных абсерваторыях паказалі, што гэтыя аб'екты, што атрымалі назву Ланцужок Маркарана, складаюць шырокі клас актыўных утварэнняў у Метагалактыцы. Значная іх частка валодае радыё-, інфрачырвоным і рэнтгенаўскім выпрамяненнем, а больш за 10 % уласцівыя асаблівасці галактык Сейферта. Сярод іх ёсць таксама квазары і аб'екты тыпу BL Яшчаркі. Прэзідэнт Камісіі № 28 «Галактыкі» Міжнароднага астранамічнага саюза (1976—1979).

Пахаваны ў Арменіі, у вобласці Арагацотн, на могілках сяла Бюракан.

Памяць

Бюраканскі спектральны агляд неба Маркарана ўлучаны ў міжнародны рэестр праграмы ЮНЕСКА "Памяць свету".

У 2013 годзе Банк Арменіі выпусціў памятную срэбную манету, прысвечаную 100-годдзю з дня нараджэння Беніяміна Маркарана, наміналам 1 000 драмаў. На аверсе манеты выгравіраваны выявы зорак і галактык, на рэверсе — партрэт астранома і адкрытыя ім галактыкі, а таксама імя астранома на армянскай і англійскай мовах.

21 лістапада 2013 года пошта Арменіі выпусціла паштовую марку наміналам 170 драмаў і канверт першага дня, таксама прысвечаныя 100-годдзю з дня нараджэння навукоўца. На паштовай мініяцюры тыражом 30 000 асобнікаў намаляваны партрэт Маркарана, купал Бюраканскай абсерваторыі і галактыка з каталога Маркарана Mrk 509.

Узнагароды

• Заслужаны дзеяч навукі Армянскай ССР (1961).
• Лаўрэат Сталінскай прэміі 1-й ступені «За выбітныя навуковыя працы ў вобласці фізіка-матэматычных навук» за 1949 год (1950).
• Ордэны «Знак Пашаны» (1955) і Дружбы Народаў (1983).
• Медалі «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» і «Ветэран працы».

Літаратура

• Колчинский И.Г., Корсунь А.А., Родригес М.Г. Астрономы. Биографический справочник. — Киев: Наукова думка, 1986. — С. 512.
• Шахбазян Ю.Л. Амбарцумян: Этапы жизни и научные концепции. — М.: Молодая гвардия, 2011. — 304 с. — (Жизнь замечательных людей, выпуск 1249). — ISBN 978-5-235-03437-2.

Спасылкі

• Beniamin Markarian
• Бениамин (Вениамин) Егишевич Маркарян на сайте «Космический мемориал» (руск.)