Веніямін Егішэвіч Маркаран
| Веніямін Егішэвіч Маркаран | |
|---|---|
| арм.: Բենիամին Եղիշեի Մարգարյան | |
 | |
| Дата нараджэння | 12 снежня 1913[1] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 30 верасня 1985[1] (71 год) |
| Месца смерці | |
| Грамадзянства | |
| Род дзейнасці | фізік, астраном, астрафізік, вучоны-ядзершчык |
| Навуковая сфера | астраномія |
| Месца працы | |
| Навуковая ступень | доктар фізіка-матэматычных навук |
| Альма-матар | |
| Узнагароды і прэміі | |
Веніямін Егішэвіч Маркаран (арм.: Բենիամին Մարգարյան, 1913—1985) — савецкі армянскі астраном.
Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]
Нарадзіўся ў мястэчку Шулаверы (цяпер Шаўмяні, Грузія), у 1938 годзе скончыў Ерэванскі ўніверсітэт, у 1941 г. — аспірантуру Ленінградскага ўніверсітэта. З 1942 года працаваў у Бюраканскай астрафізічнай абсерваторыі (у 1952—1957 гг. — намеснік дырэктара, з 1957 — загаднік аддзелам галактык). У 1943—1957 гг. выкладаў у Ерэванскім універсітэце. Член-карэспандэнт (1965), потым акадэмік (1971) АН Армянскай ССР.
Асноўныя працы ў вобласці зорнай і пазагалактычнай астраноміі. Распрацаваў тэорыю флуктуацыі у бачным размеркаванні зорак з улікам касмічнага паглынання. Супольна з В. А. Амбарцумянам усталяваў існаванне ў Галактыцы маладых, няўстойлівых зорных сістэм — асацыяцый, наяўнасць якіх сведчыць пра працяг працэсу зоркаўтварэння у нашу эпоху, прытым зоркі нараджаюцца групамі. Выканаў класіфікацыю рассеяных зорных скопішчаў, вывучыў асаблівасці іх размеркавання і азначыў па іх месцаванне спіральных рукавоў Галактыкі. Выявіў існаванне сярод яркіх галактык адменнай катэгорыі аб'ектаў, што валодаюць анамальнымі колеравымі і спектравымі характарыстыкамі. Для тлумачэння выяўленай з'явы першым высунуў ідэю пра наяўнасць у ядзер галактык ультрафіялетавага выпраменьвання нецеплавой прыроды. Распрацаваў адмысловую методыку і правёў першы спектральны агляд неба з бюраканскім метровым тэлескопам Шміта у камбінацыі з наборам аб'ектыўных прызмаў. На здымках агляду выявіў слабыя галактыкі (13—17-ы зорнай велічыні), якія валодаюць інтэнсіўным УХ-кантынуумам, абумоўленым лішкам УХ-выпрамяненні. Далейшыя даследаванні ў розных абсерваторыях паказалі, што гэтыя аб'екты, што атрымалі назву Ланцужок Маркарана, складаюць шырокі клас актыўных утварэнняў у Метагалактыцы. Значная іх частка валодае радыё-, інфрачырвоным і рэнтгенаўскім выпрамяненнем, а больш за 10 % уласцівыя асаблівасці галактык Сейферта. Сярод іх ёсць таксама квазары і аб'екты тыпу BL Яшчаркі. Прэзідэнт Камісіі № 28 «Галактыкі» Міжнароднага астранамічнага саюза (1976—1979).
Пахаваны ў Арменіі, у вобласці Арагацотн, на могілках сяла Бюракан.
Памяць[правіць | правіць зыходнік]
Бюраканскі спектральны агляд неба Маркарана ўлучаны ў міжнародны рэестр праграмы ЮНЕСКА "Памяць свету"[2].
У 2013 годзе Банк Арменіі выпусціў памятную срэбную манету, прысвечаную 100-годдзю з дня нараджэння Беніяміна Маркарана, наміналам 1 000 драмаў. На аверсе манеты выгравіраваны выявы зорак і галактык, на рэверсе — партрэт астранома і адкрытыя ім галактыкі, а таксама імя астранома на армянскай і англійскай мовах[3].
21 лістапада 2013 года пошта Арменіі выпусціла паштовую марку наміналам 170 драмаў і канверт першага дня, таксама прысвечаныя 100-годдзю з дня нараджэння навукоўца[4]. На паштовай мініяцюры тыражом 30 000 асобнікаў намаляваны партрэт Маркарана, купал Бюраканскай абсерваторыі і галактыка з каталога Маркарана Mrk 509[5].
Узнагароды[правіць | правіць зыходнік]
- Заслужаны дзеяч навукі Армянскай ССР (1961).
- Лаўрэат Сталінскай прэміі 1-й ступені «За выбітныя навуковыя працы ў вобласці фізіка-матэматычных навук» за 1949 год (1950).
- Ордэны «Знак Пашаны» (1955) і Дружбы Народаў (1983).
- Медалі «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» і «Ветэран працы».
Зноскі
- ↑ 1,0 1,1 (unspecified title) Праверана 9 лістапада 2016.
- ↑ Исследование армянского астронома вошло в международный регистр программы ЮНЕСКО «Память мира»
- ↑ Центробанк Армении выпустил 4 памятные монеты известных деятелей культуры и науки
- ↑ FSU new issues. Beniamin Markarian
- ↑ «Марки Петербурга». Армения. Обзор новинок
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Колчинский И.Г., Корсунь А.А., Родригес М.Г. Астрономы. Биографический справочник. — Киев: Наукова думка, 1986. — С. 512.
- Шахбазян Ю.Л. Амбарцумян: Этапы жизни и научные концепции. — М.: Молодая гвардия, 2011. — 304 с. — (Жизнь замечательных людей, выпуск 1249). — ISBN 978-5-235-03437-2.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Асобы
- Постаці навукі паводле алфавіта
- Нарадзіліся 12 снежня
- Нарадзіліся ў 1913 годзе
- Нарадзіліся ў Грузіі
- Памерлі 30 верасня
- Памерлі ў 1985 годзе
- Памерлі ў Ерэване
- Дактары фізіка-матэматычных навук
- Выпускнікі Ерэванскага дзяржаўнага ўніверсітэта
- Кавалеры ордэна Дружбы народаў
- Кавалеры ордэна «Знак Пашаны»
- Узнагароджаныя медалём «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»
- Узнагароджаныя медалём «Ветэран працы»
- Лаўрэаты Сталінскай прэміі
- Постаці савецкай астраноміі
