Богінскае
| Богінскае | |
|---|---|
| Багінскае | |
 | |
| Морфаметрыя | |
| Вышыня над узроўнем мора | 129,8 м |
| Даўжыня | 9,1 км |
| Шырыня | 2,9 км |
| Плошча | 13,2 км² |
| Аб’ём | 0,0644 км³ |
| Даўжыня берагавой лініі | 32,2 км |
| Найбольшая глыбіня | 15 м |
| Сярэдняя глыбіня | 4,7 м |
| Гідралогія | |
| Салёнасць | да 0,25 ‰ |
| Празрыстасць | да 3,1 м |
| Басейн | |
| Плошча вадазбору | 914 км² |
| Размяшчэнне | |
| Краіна |
 Беларусь |
| Рэгіён | Віцебская вобласць |
  Богінскае |
|
|
|
|
 Богінскае |
|
 |
|
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Бо́гінскае, Богіна, Богінь — возера ў Браслаўскім раёне Віцебскай вобласці. У басейне ракі Дзісна, за 28 км на паўднёвы захад ад горада Браслаў, каля вёскі Богіна. Знаходзіцца на тэрыторыі Нацыянальнага парку «Браслаўскія азёры».
Назва[правіць | правіць зыходнік]
На беразе возера знаходзіцца вёска Богіна (Богінь), назва якога звязаная з назвай возера.
Магчымае балцкае паходжанне назвы, якая магла ўзнікнуць у выніку перакладу літоўскага dievas «бог» (ад балцкага *deivas). У канцы 1970-х гадоў ад мясцовых старых было запісана, што на востраве пасярод Богінскага возера калісьці «стаялі літоўскія багі», а таксама што ў ваду некалі быў скінуты каменны ідал, якога называлі «Стод»[1].
Гэта пацвярджае і тапаніміка: на поўначы ад Богіна на процілеглых берагах Богінскага возера былі вёскі Ідаліна (на сёння не існуе) і Стуканы. Таксама на іншым ад Богіна беразе возера — вёска Дундаўшчына, у назве якой можа хавацца мясцовы дыялектны балтызм дундар, дундаль «пярун» (у праклёнах «каб цябе дундар/дундаль свіснуў»)[2].
Тыпалагічныя паралелі назве Богінскага возера — назвы Дзевінскага возера (каля вёскі Дзевіна) і возера Дзевіна (каля вёскі Дзевіна на Смаленшчыне)[3], якія знаходзяцца за 50 км адно ад аднаго. З-над Дзевінскага возера таксама вядома пра каменнага ідала, якога патапілі. У вёсцы Сімахі падчас экспедыцыі Студэнцкага этнаграфічнага таварыства ў 2021 годзе былі запісаныя звесткі пра каменнага ідала, што стаяў на пагорку над Дзевінскім возерам. Прыблізна ў 1870—1880 гады яго завезлі чаўнамі і скінулі ў ваду пасярод возера.
«Божыя» водныя назвы ў Літве — назвы возера Dievytis, ракі Diev-upis[4].
Зусім магчыма, што Богінскае возера і яго ваколіцы былі задзейнічаныя ў сакральных практыках старажытных балтаў.
Гідраграфія[правіць | правіць зыходнік]
Плошча 13,2 км². Даўжыня 9,1 км. Найбольшая шырыня 2,9 км. Даўжыня берагавой лініі 32,2 км. Найбольшая глыбіня 15 м, сярэдняя 4,7 м. Аб’ём вады 64,4 млн м³. Плошча вадазбору 914 км².
Катлавіна возера падпруднага тыпу, выцягнутая з паўночнага захаду на паўночны ўсход. Схілы катлавіны вышынёй да 6 м, пераважна спадзістыя, паўночныя вышынёй да 12 м, стромкія, месцамі разараныя. Берагавая лінія ўтварае некалькі заліваў. Да ўсходняга берагу прымыкае маляўнічы лясны масіў. Берагі нізкія, пясчаныя, паўднёвыя і паўднёва-заходнія забалочаныя, паўночна-заходнія і паўночныя зліваюцца са схіламі катлавіны. Мелкаводдзе да глыбіні 2 м пясчанае і пясчана-жвіровае. Глыбакаводная частка ложа возера выслана гліністым ілам і крэменязёмістым сапрапелем. На возеры 8 астравоў агульнай плошчай 32,5 га, 2 з іх (Гарадзішча і Церанцейка) — помнікі прыроды. Плошча вострава Церанцейка складае 6,2 га[5].
Экалогія[правіць | правіць зыходнік]
Возера эўтрофнае, праточнае. Каля берагоў і астравоў зарастае аерам, хвашчом, трыснягом, чаротам, гарлачыкамі. Праз возера працякае рака Дрысвята, пры яе ўпадзенні пабудавана ГЭС. Упадае пратока з возера Альбенаўскага[6].
У возеры водзяцца шчупак, лешч, лінь, мянтуз, плотка, краснапёрка, акунь, карась і іншыя віды рыб.
На ўсходнім беразе сажалкавая гаспадарка па развядзенню малявак сазана, карпа, белага амура, таўсталобіка.
Папулярнае месца адпачынку, рыбалкі і турызму. На сажалках каля вёскі Чарніцы адзначана гнездаванне рэдкай для Беларусі птушкі — паганкі малой.
Зноскі
- ↑ Дучиц Л. В. Отчет о гидроархеологических исследованиях в Браславском и Миорском районах Витебской области в 1982 году / Л. В. Дучиц // Архіў археалагічнай навуковай дакументацыі ДНУ «Інстытут гісторыі НАН Беларусі». — № 813.
- ↑ Беларуская міфалогія: Энцыклапед. слоўн. Мінск, 2004. С. 157.
- ↑ Беларуская міфалогія: Энцыклапед. слоўн. Мінск, 2004. С. 145.
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 86.
- ↑ Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — С. 272. — 583 с., іл. — 10 000 экз.
- ↑ Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Блакітная кніга Беларусі : Энцыклапедыя / рэдкал.: Н. А. Дзісько і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85700-133-1.
- Природа Белоруссии: Попул. энцикл. / БелСЭ; Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) и др. — Мн.: БелСЭ, 1986. — 599 с., 40 л. ил. (руск.)
- Государственный водный кадастр: Водные ресурсы, их использование и качество вод (за 2004 год). — Мн.: Министерство природных ресурсов и охраны окружающей среды, 2005. — 135 с.
- Ресурсы поверхностных вод СССР. Описание рек и озёр и расчёты основных характеристик их режима. Т. Ч.
- Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз.
- Республика Беларусь. Атлас охотника и рыболова: Витебская область / Редактор Г. Г. Науменко. — Мн.: РУП «Белкартография», 2010. — С. 16, 48. — 72 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-985-508-136-5. (руск.)
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Богінскае возера Архівавана 5 жніўня 2013.