Выцінанка

Выцінанка

Выцінанка на паштовай марцы Пошты Беларусі

Выціна́нка, абласныя назвы выразанка, выстрыганка — ажурны ўзор, выразаны з белай, чорнай ці каляровай паперы. Від дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва.

У беларускай культуры найбольш пашыраныя аднаколерныя выцінанкі; часам іх рабілі ў некалькі слаёў рознага колеру. Узоры геаметрычныя, раслінныя, радзей зааморфныя і антрапаморфныя.

У Беларусі ў XIX — першай палове XX стагоддзяў выцінанкі ўжываліся для афармлення жылля, выкарыстоўваліся як частка аздаблення інтэр’ера на святы, асобных прадметаў (падзоры на паліцы, суднікі, вушакі дзвярэй, бардзюры на рамы і г.д.); на захадзе Беларусі чорнымі ці паліхромнымі выцінанкамі ўпрыгожвалі беленыя сцены жытла.

У наш час матывы і прыёмы выцінанкі пашыраны ў афармленні кніг, упаковак, паштовак і г.д. На пачатку 1990-х гадоў калекцыя выцінанак зберагалася ў Музеі старажытнабеларускай культуры ІМЭФ АН БССР.

Гл. таксама

• Маладзечанская школа выцінанкі

Літаратура

• Выцінанка // Этнаграфія Беларусі: энцыклапедыя. — Мн: БелСЭ, 1989. — 575 с., іл. — C. 121.
• Выціна́нка, выстрыганка, выразанка // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 182. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
• Дубінка В. Выцінінкі. [Альбом] / Вячеслаў Дубінка. — Мінск: ООО Издательско-полиграфический центр, 2011. — 112 с., іл.
• Жабінская М. П. Выцінанка. Метадычны дапаможнік: першы год навучання / М. П. Жабінская. — Мн: Полымя, 1996. — 95 с., іл.
• Лабачэўская В. А. Зберагаючы самабытнасць. З гісторыі народнага мастацтва і промыслаў Беларусі. — Мінск: Беларуская навука, 1998. — 375 с., іл.
• Лазука Б. Архітэктура, выяўленчае і дэкаратыўна-прыкладное мастацтва: Дапаможнік для вучняў. — Мн.: Беларусь, 2001. — ISBN 985-01-0124-5.
• Сахута, Я. М. Выцінанка // Этнаграфія Беларусі: Энцыклапедыя / Рэдкалегія: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. . — Мн.: БелСЭ, 1989. — С. 121, 122. — 575 с. — ISBN 5-85700-014-9.
• Сахута Я. М. Выцінанкі // Народныя мастацкія рамёствы Беларусі. — Мн: Беларусь, 2001. — 168 с., іл. — С. 6—65.
• Сахута Я. М. Беларуская выцінанка. — Мн: Беларусь, 2008. — 230 с., іл.
• Чырвонцава В. М. Выцінанка. Праграма для аддзяленняў дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва мастацкіх вучылішчаў. — Мн.: БелДІПК, 2001. — 20 с.
• Чарвонцава Н. Л. Выцінанка як з’ява духоўнай культуры беларусаў // Народнае мастацтва: мінулае і сучаснае. Матэрыялы Рэспубліканскай навукова-творчай канферэнцыі (19—20 мая 1999 года). — Мн., 2002. — С. 79—83.

украінская мова

• Вербицька З. В., Калашник Н. М. Витинанки. Образотворче мистецтво / З. В. Вербицька, Н. М. Калашник. — Тернопіль: Підручники і посібники, 2009. — 112 с., іл.
• Калініченко Н. Мистецтво польської витинанки / Наталя Калініченко // Народна творчість та етнографія. — 2004. — № 4. — С. 121—123.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Выцінанка