Вялікі Камень (Шумілінскі раён)
| Вялікі Камень | |
|---|---|
.jpg) | |
|
Катэгорыя МСАП — III (Помнік прыроды) |
|
| Размяшчэнне | Беларусь, Горкі, Шумілінскі раён, Віцебская вобласць |
  Вялікі Камень |
|
Вялікі камень, Чортаў камень — геалагічны помнік прыроды рэспубліканскага значэння, самы вялікі валун Беларусі. За 400 метраў на паўночны захад ад вёскі Горкі Шумілінскага раёна Віцебскай вобласці, за 400 метраў ад аўтадарогі Шуміліна-Бешанковічы. Ахоўны статус нададзены ў 1963 годзе[1].
Апісанне[правіць | правіць зыходнік]
Ружовы граніт рапаківі з авоідамі палявога шпату, які складае 60-65 % граніту. У склад уваходзіць таксама кварц (20-30 %), астатнія 5-10 % прыпадаюць на біятыт, мускавіт, рагавую падманку. Цёмна-карычневага колеру[1], па форме нагадвае гіганцкі прас. Даўжыня 11 метраў, шырыня 5,6 метра, бачная вышыня 2,8 метра[1]. Шурф глыбінёй 3 м не дасягнуў падэшвы каменя[2]. Па матэрыялах Інстытута геалогіі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі дакладная вага — 292 тоны. Пад уздзеяннем сонца, вады, ветру, перападу тэмператур Вялікі камень паступова разбураецца. У папярочным напрамку трэшчына, зарослая мхом i лішайнікам[1]. 3 паўднёвага боку ад валуна адколата 0,5 м³[1].
Прынесены ў час апошняга абледзянення 18 тысяч гадоў таму з Выбаргскага масіву Балтыйскага шчыта. Так Вялікі камень аказаўся на тэрыторыі сучаснага Шумілінскага раёна, асеў каля цяперашняй вёскі Горкі, што за 17 км на поўдзень ад Шуміліна.
Паданне[правіць | правіць зыходнік]
А. А. Мартыненка ў кнізе «Незапатрабаваныя скарбы. Па запісках лагернага ўрача» ў раздзеле «Віцебск. Шуміліна. Вялікі камень» піша, быццам адзін яўрэй з Віцебска, схаваў у трыццаці кроках ад каменя шкатулку з дабром усіх сваіх продкаў.
Галерэя[правіць | правіць зыходнік]
Зноскі
- ↑ а б в г д Вялікі Камень // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз.
- ↑ Культавыя і гістарычныя валуны Беларусі / [А. К. Карабанаў, В. Ф. Вінакураў, Л. У. Дучыц і інш.]; Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Інстытут прыродакарыстання. — Мінск: Беларуская навука, 2011. — 235 с. — ISBN 978-985-08-1295-7.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Вялікі Камень // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз.
- Вялікі камень // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4: Варанецкі — Гальфстрым / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 4. — 480 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 4).
- Волаты // Ляўкоў, Э. А. Маўклівыя сведкі мінуўшчыны / Э. А. Ляўкоў. — Мн., 1992. — С. 25-31.
- Вялікі камень // Ахоўныя прыродныя тэрыторыі і помнікі прыроды Беларусі / рэд.-склад.: В. К. Мазоўка, Н. М. Сямашка. — Мн., 1985. — С. 47.
- Наша Шуміліншчына // Гісторыка-краязнаўчы курс / Шуміліназнаўства / уклад.: В. А. Адляшчук.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Вялікі Камень (Шумілінскі раён)
