Плёсы (Бабруйскі раён)

Вёска Плёсы Краіна Беларусь Вобласць Магілёўская Раён Бабруйскі Сельсавет Цялушскі Каардынаты 53°03′51″ пн. ш. 29°28′16″ у. д. Першая згадка 1560 Насельніцтва 300 чал. (2014) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 225 Паштовыя індэксы 281587 Аўтамабільны код 6 Плёсы на карце Беларусі ±

Плёсы на Вікісховішчы

Плёсы (трансліт.: Pliosy, руск.: Плёсы) — вёска ў Бабруйскім раёне Магілёўскай вобласці. Уваходзіць у склад Цялушскага сельсавета. Знаходзіцца на чыгуначнай і аўтамабільнай магістралі М5 Мінск — Бабруйск — Жлобін — Гомель, за 175 км ад Мінска. Забудова двухбаковая, пераважна драўляная, сядзібнага тыпу.

Назва

Назва вёскі паходзіць ад назвы ўчастка рэчышча ракі Беліца (плёс ракі) адносна больш глыбокага, з роўным дном і спакойным плынню. Раней населены пункт называўся Плоса.

Гісторыя

Паводле пісьмовай крыніцы населены пункт Плоса вядомы з 15 чэрвеня 1560 года як вёска ў Вялікім Княстве Літоўскім, Бабруйскага староства. У 1611 годзе староста Пётр Трызна разам са сваёй жонкай Ганнай Масальскай унёс выкуп каралеўскай казне і атрымаў права пажыццёва валодаць у Бабруйскім старостве так званым Яснапольскім дваром, куды і ўваходзілі Плёсы (два пасёлкі, Старое сяло і маёнтак). Вядома, што ў 1611—1613 гадах у ваколіцах адбываліся хваляванні. Адно меркаванне: яны былі выкліканыя палітыкай Бабруйскага старосты. Іншае меркаванне: хваляванні ўспыхнулі ў выніку пабораў і — галоўнае — павіннасцяў, якія папярэднік Пятра Трызны (задумалі шырокае амбіцыйнае будаўніцтва ў горадзе) усклаў на гараджан і сялян.

Згодна гаспадарчых актаў 1639 года вёска Плоска — дзяржаўная ўласнасць Вялікага Княства Літоўскага. У 1738 годзе ў вёскі Плоска мелася 46 двароў, у 1765 годзе — 52 двары, карчма і млын.

З 1793 года сяло ў складзе Расійскай імперыі. Рускія землекарыстальнікі, якія набывалі маёнткі на Бабруйшчыне, самі гаспадаркай не займаліся, а давяралі гэта кіраўнікам або здавалі ў арэнду.

З 1795 года — вёска ў Бабруйскім павеце Мінскай губерні ў валоданні памешчыкаў Кабыліных.

У 1812 тэрыторыя стала месцам пастаянных перадыслакацый рускіх і французскіх войскаў. Насельніцтва бедавала ад рабаванняў і марадзёрства, хавалася ў лясах. За тое, што адзін з жыхароў (продак Русакова) не аддаў французам сена, яго арыштавалі і на возе везлі ў Бабруйск. Будучы моцным мужчынам, ён ударыў лоб у лоб французскіх салдат, забіў іх і збег у лес.

16 (28) лістапада 1873 года быў здадзены ў эксплуатацыю (прайшоў першы цягнік) участак Лібава-Роменскай чыгункі (даўжынёй 141,8 вярсты), якая злучыла Бабруйск і Гомель. Працоўную сілу з разліку 1 чалавек з сякерай і лапатай ад кожных 500 душ сялян, пастаўлялі ўлады губерні, карміць іх павінны былі мясцовыя землеўладальнікі.

У 1883 годзе ў вёсцы заснаваны бровар (размяшчаўся каля шашэйнай дарогі, у цяперашні час — зямельны ўчастак Шкрадзюк М. В.). Спірт вырабляўся з зерня і бульбы.

На пачатак XX стагоддзя вёска Туркоўскай воласці Бабруйскага павета складаецца з 149 прыватных гаспадарак з 1214 жыхарамі, у вёсцы дзейнічае царкоўна-прыходская школа, заезны двор, два млыны (адзін недалёка ад школы, другі побач з броварам), побач знаходзіцца аднайменны памешчыцкі маёнтак Веньяміна Вахрамеева, землекарыстальнік пражываў у Пецярбургу, у якім пражывала 26 чалавек (захаваліся сажалкі і фрагменты ліпавай алеі, што вяла да іх, а на месцы маёнтка знаходзіцца клуб). Вёска складаецца з шэрагу хутароў. Распаўсюджаныя прозвішчы: Шкрадзюк, Самак, Шынкарэнка, Сіліч, Бандарчук.

На 1917 год у вёсцы 239 двароў з колькасцю насельніцтва 1488 чалавек. 26 ліпеня Зямельны камітэт павета канфіскаваў 88 дзесяцін памешчыцкіх зямель у маёнтку і перадаў іх для размеркавання паміж беднякамі. У студзені 1918 года тэрыторыя вёскі акупаваная польскімі войскамі, а ў сярэдзіне лютага нямецкімі. 26 лістапада вызвалена часткамі Чырвонай Арміі. У 1923 адкрыта працоўная школа 1 ступені, у якую пайшлі вучыцца 215 дзяцей з вёскі Плёсы і навакольных вёсак і хутароў, у 1925 годзе ўтвораны драматычны гурток і камсамольская ячэйка, створаны працоўны кааператыў «Труд». У 1924 годзе пачалося будаўніцтва новай школы, якая размяшчалася каля вясковых могілак (сёння на тэрыторыі былой школы, каля футбольнага поля растуць клёны). На 1926 год у вёсцы 245 двароў, 1363 жыхары. У 1930 годзе ўтвораны калгас «13 гадоў Кастрычніка». Пачалася калектывізацыя і будаўніцтва новых пасёлкаў, аснову якіх складалі хутарскія домаўладанні, размешчаныя каля чыгункі. Звозілі хутары прымусова ў адзін дзень, з калгасу было некалькі фурманак разбіралі дом перавозілі ў пасёлак, дзе гаспадар дома яго сам і збіраў.

У вайну ў вёсцы Плёсы размяшчаліся акупацыйныя вайсковыя фармаванні. У асноўным кватаравалі пантонныя часткі, якія наводзілі масты на рэках Дняпро і Бярэзіна і іх прытоках. Падчас акупацыі быў распушчаны калгас а зямля падзелена па душах. У жніўні — верасні 1943 года моладзь была адпраўлена ў Нямеччыну або канцлагер «Азарычы» (14 чалавек). Пасля вызвалення вёскі больш за 100 чалавек былі забраныя ў войска, дзе больш за палову загінула на тэрыторыі Польшчы.

У 1945 годзе адноўлены калгас з назвай «Перамога». На сродкі калгасу і сваімі сіламі быў пабудаваны клуб, дзіцячы сад. Каля клуба па перыметры пасаджаны алеі. Калгас на працягу доўгага часу (да канца 1960-х) быў адным з перадавых у Бабруйскім раёне. У калгасе была агародная брыгада, якая спецыялізавалася на вырошчванні гародніны і садавіны.

У 1967 годзе ў вёсцы пастаўленыя электрычныя слупы і праведзена электрычнасць. Да 1967 года вёска электрычнасцю забяспечвалася ад калгаснай дызельнай устаноўкі, якая была ўсталяваная недалёка ад свіранаў.

На 1997 год у вёсцы 160 двароў 350 жыхароў. У 2010 СВК «Перамога» вёскі Плёсы далучаны да СВК «Дзяржынскага». На 1 чэрвеня 2011 года ў вёсцы 137 двароў 314 жыхароў (да 16 гадоў — 50 чалавек, працаздольных — 135).

Вядомыя асобы

• Ісай Майсеевіч Ліпец (1897—1964) — вучоны ў галіне тэрапіі.
• Мікола Якаўлевіч Аўрамчык (1920—2017) — беларускі паэт, пісьменнік і перакладчык.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Плёсы (Бабруйскі раён)