Рэкта (Жлобінскі раён)
Вёска
Рэкта
Рэкта на карце Беларусі ±   |
Рэ́кта[1] (трансліт.: Rekta, руск.: Ректа) — вёска ў Беларусі, у Жлобінскім раёне Гомельскай вобласці. Уваходзіць у склад Луцкага сельсавета. Насельніцтва 776 чал. (2004).
Назва[правіць | правіць зыходнік]
Рэкта — гідронім балцкага паходжання. Належыць да шэрагу такіх гідронімаў на Верхнім Падняпроўі, як напр. Рэкта (прыток Сянны), Рэкта (прыток Лабжанкі). Усе гэтыя формы ўзыходзяць да балцкага абазначэння арэха: літ. riešutas, лат. rieksts, пруск. reisis. Далей да літоўскага rišti, прускага *ristun «звязваць» (арэхі растуць «звязкамі», гронкамі)[2][3].
Геаграфія[правіць | правіць зыходнік]
Знаходзіцца за 16 км на поўнач (за 17 км на паўночны захад[4]) ад горада Жлобін, за 6 км ад чыгуначнага раз’езда станцыі Лукскае (лінія Жлобін — Магілёў), за 100 км ад Гомеля.
На ўсходзе і поўначы меліярацыйныя каналы.
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Паводле пісьмовых крыніц вядомая з пачатку XX стагоддзя як сяло ў Лукаўскай воласці Рагачоўскага павета Магілёўскай губерні. У 1909 годзе фальварак, 270 дзесяцін зямлі. У 1924 годзе ў выніку парадкавання земляў фальварка былі створаны пасёлкі Зялёны Крыж і Лозкі (не існуюць). У 1929 годзе арганізаваны калгас «Чырвоны лётчык». Падчас Вялікай Айчыннай вайны акупанты спалілі 29 двароў, забілі 17 жыхароў. У баях каля вёскі ў чэрвені 1944 года загінулі 97 савецкіх салдатаў (пахаваныя ў брацкай магіле ў цэнтры). На франтах загінулі 36 жыхароў. З 30 красавіка 1948 года да снежня 1992 года цэнтр Ракцянскага сельсавета Жлобінскага раёна[5]. У 1962 годзе да вёскі далучаныя суседнія вёскі Вялікі Лес, Новы Мазалаў. Цэнтр саўгаса «Рэкцянскі». Працуюць пачатковая школа, Дом культуры, бібліятэка, фэльчарска-акушэрскі пункт, дзіцячыя яслі-сад, аддзяленне сувязі, крама. У 1986 годзе былі пабудаваныя цагляныя дамы на 55 кватэр, у якіх размясціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй тэрыторый у выніку катастрофы на Чарнобыльскай АЭС.
У склад Рэкцянскага сельсавета ўваходзілі: да 1962 года вёскі Вялікі Лес, Новы Мазалаў (у наш час не існуюць).
Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]
- XX стагоддзе: 1909 — 1 двор, 14 жыхароў; 1940 — 137 двароў, 548 жыхароў; 1959 — 122 жыхара (паводле перапісу)
- XXI стагоддзе: 2001 — 785 жыхароў, 284 двары[4]; 2004 — 277 гаспадарак, 776 жыхароў[6]
Помнікі гісторыі і культуры[правіць | правіць зыходнік]
- Брацкая магіла савецкіх воінаў.
Зноскі
- ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гомельская вобласць: нарматыўны даведнік / Н. А. Багамольнікава і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2006. — 382 с. ISBN 985-458-131-4 (DJVU).
- ↑ В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 204—205.
- ↑ О. Н. Трубачев. Заметки по этимологии и сравнительной грамматике // Этимология. 1968. Москва, 1971. С. 65.
- ↑ а б БелЭн 2001.
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета Белорусской ССР от 30 апреля 1948 г. О разукрупнении Луковского сельского Совета, Жлобинского района, Гомельской области // Сборник законов Белорусской ССР и указов Президиума Верховного Совета Белорусской ССР: 1938—1955 гг. — Мн.: Изд. Президиума Верхов. Совета БССР, 1956. — 347 с.
- ↑ Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 1, кн. 1. Гомельская вобласць / С. В. Марцэлеў; рэдкал.: Г. П. Пашкоў (дырэктар) і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2004.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 1, кн. 1. Гомельская вобласць / С. В. Марцэлеў; рэдкал.: Г. П. Пашкоў (дырэктар) і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2004. — 632 с.: іл. — 4 000 экз. — ISBN 985-11-0303-9.
- Рэкта // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 13. — С. 572. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13).
- Республика Беларусь. Атлас охотника и рыболова: Гомельская область / Редактор Г. Г. Науменко. — Мн.: РУП «Белкартография», 2011. — С. 8. — 68 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-985-508-107-5. (руск.)
- Ліст карты N-35-120. Выданне 1981 года. (руск.)
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх
