Вікіпедыя

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Версія ад 02:04, 19 снежня 2019, аўтар Slip1560 (размовы | уклад) (<!--Другая па велічыні Вікіпедыя — себуанская, налічвае больш за 5 мільёнаў артыкулаў. [Не адпавядае сапраўднасці.]-->)
Лагатып Вікіпедыі

Вікіпедыя — шматмоўная, свабодная інтэрнэт-энцыклапедыя, якая ствараецца ў супрацоўніцтве ахвотнікаў і каардынуецца некамерцыйнай арганізацыяй Фондам Вікімедыя, якая знаходзіцца ў Санкт-Пітэрсбергу, Фларыда. На сённяшні дзень з’яўляецца найболей папулярных інтэрнэт-даведнікам у свеце. Па аб’ёму звестак Вікіпедыя — найбольш поўная энцыклапедыя з усіх, якія ствараліся за ўсю гісторыю чалавецтва. Яе агульная вага па стане на 22 лютага 2017 г. налічвала 43 781 592 артыкулаў.

Самым вялікім з моўных раздзелаў энцыклапедыі з’яўляецца англійскі, на кастрычнік 2017 года ён налічваў 5,5 млн артыкулаў (для параўнання — вядомая «Брытанская Энцыклапедыя» у 15-м выданні налічвае 120 тысяч артыкулаў, трэцяя рэдакцыя «Вялікай Савецкай Энцыклапедыі» — каля 100 тысяч). Беларуская Вікіпедыя мае больш за 146.000 артыкулаў і займае па гэтаму крытэрыю 46-е месца з усіх 295 моўных раздзелаў, уваходзячы, такім чынам, у 20 % найболей вялікіх.

Усяго ў Вікіпедыі існуе каля 295 моўных раздзелаў, у розных моўных выданнях. Больш за мільён артыкулаў утрымліваюць нідэрландская, нямецкая, французская, руская, італьянская, іспанская, в’етнамская і польская вікіпедыі. Паводле лічыльніка Hitwise, на цяперашні час Вікіпедыя — найбольш папулярная старонка ў Інтэрнэце.

Праект з’яўляецца некамерцыйным і развіваецца на сродкі спонсараў, якія ў асноўным з’яўляюцца простымі ўдзельнікамі Вікіпедыі. Арганізатар — амерыканскі фонд Wikimedia Foundation Inc.

Этымалогія

Назва ўтворана ад англійскага слова «вікі» (якое запазычана з гавайскай мовы, дзе мае значэнне «хутка») і англійскага слова «энцыклапедыя», якое, у сваю чаргу, утворана ад грэчаскіх «ἐγκύκλιος» і «παιδεία» («кола ведаў»).

Гісторыя

Джымі Вэйлс, адзін са стваральнікаў Вікіпедыі
Лары Сэнгер, адзін са стваральнікаў Вікіпедыі

Стваральнікі Вікіпедыі — Джымі Вэйлс і Лары Сэнгер. Вікіпедыя спачатку была складовай часткай пісанай экспертамі Нупедыі15 студзеня 2001). Першапачаткова кожны новы артыкул перад публікацыяй праходзіў складаную шматступенную працэдуру рэдагавання. Аднак рост аб’ёму энцыклапедыі прымусіў стваральнікаў шукаць прасцейшы метад публікацыі.

Нупедыя была створана 9 сакавіка 2000 г. як уласнасць Bomis, Inc., кампаніі, якая валодала вэб-парталам. Асноўнымі фігурамі былі Джымі Вэйлс, CEO Bomis і Лары Сэнгер, галоўны рэдактар Нупедыі, а затым і Вікіпедыі. Нупедыя, спачатку ліцэнзаваная у адпаведнасці са сваёй ліцэнзіяй Nupedia Open Content License, потым перайшла на GNU Free Documentation License.

Джымі Вэйлсу звычайна прыпісваюць вызначэнне мэты стварэння энцыклапедыі, якую могуць рэдагаваць звычайныя чытачы. Сэнгеру ж прыпісваюць контр-інтуітыўную стратэгію выкарыстання вікі дзеля дасягнення гэтай мэты. 10 студзеня 2001 г. Лары Сэнгер у спісе рассылкі «Нупедыі» прапанаваў ужыць канцэпцыю «вікі» дзеля самой «Нупедыі», каб паскорыць яе развіццё. Гэта прывяло да стварэння вэб-сайту Вікіпедыі, якая спачатку была задумана дзеля папярэдняй працы матэрыялаў, якія потым былі б размешчаныя ў Нупедыі.

Вікіпедыя была афіцыйна адкрыта 15 студзеня 2001 года як адзінкавы англамоўны раздзел на www.wikipedia.com с анансаваная Сэнгерам ў спісе рассылкі «Нупедыі». Палітыка «нейтральнага пункту гледжання» у Вікіпедыі была ўведзена ў першыя месяцы і была аналагічныя ранняй палітыцы нейтральнасці ў «Нупедыі». У іншых адносінах спачатку існавала адносна няшмат правіл, і Вікіпедыі кіравалася незалежна ад «Нупедыі».

Вікіпедыя атрымала ранніх удзельнікаў з «Нупедыі». Яна вырасла прыкладна на 20 000 артыкулаў і на 18 моў на канец 2001 года. На канец 2002 года яна дасягнула 26 моўных раздзелаў, 46 на канец 2003 года і 161 на канец 2004 года. «Нупедыя» і Вікіпедыя суіснавалі, пакуль сэрверы «Нупедыі» не былі назаўсёды адключаныя ў 2003 годзе (тэкст «Нупедыі» быў уключаны ў Вікіпедыю). Англійская Вікіпедыя мінула адзнаку ў 2 млн артыкулаў 9 верасня 2007 года, што зрабіла яе найвялікшай энцыклапедыяй усіх часоў, якая зацямніла нават энцыклапедыю Юнлэ, якая ўтрымлівала статус найвялікшай цягам 600 год.

Спачылаючыся на наяўнасць камерцыйнай рэкламы і відавочны англацэнтрызм Вікіпедыі, карыстальнікі іспанскай Вікіпедыі вылучыліся з агульнага праекту дзеля стварэння Enciclopedia Libre у лютым 2002 года. Пазней у тым жа годзе абвясціў, што Вікіпедыя болей не будзе ўтрымліваць рэкламу, і яе вэб-сайт быў перамешчаны на wikipedia.org. Некаторыя іншыя праекты вылучыліся з Вікіпедыі з рэдакцыйных прычын. Wikinfo, напрыклад, не патрабуе нейтральнага пункту гледжання і дазваляе арыгінальныя даследванні. Новыя праекты, якія натхніла Вікіпедыя, — Citizendium, Scholarpedia, Conservapedia и Google Knol, — былі пачатыя ў адказ на ўсведамленне абмежаванасцяў Вікіпедыі (палітыка ў вобласці рэцэнзірвання, арыгінальных артыкулаў і камерцыйнай рэкламы).

Фонд Вікімедыа (англ. Wikimedia Foundation) быў створаны з Вікіпедыі і «Нупедыі» 20 чэрвеня 2003 года. У 2015 годзе Вікіпедыя атрымала Прэмію Эразма.

Супольнасць

Супольнае фота закрыцця Вікіманіі 2012 года, штогадовай канферэнцыі аўтараў Вікіпедыі і іншых праектаў фонда Вікімедыа

Супольнасць Вікіпедыі — гэта:

  • простыя чытачы Вікіпедыі (чытачы, якія не зрабілі ніводнай праўкі);
  • удзельнікі Вікіпедыі (чатычы, якія зрабілі хаця б адну праўку), якія ў сваю чаргу падзяляюцца на ананімных удзельнікаў і ўдзельнікаў, якія маюць уліковы запіс. Ананімныя ўдзельнікі не могуць правіць абароненыя артыкулы Вікіпедыі.

Супольнасць удзельнікаў Вікіпедыі — іерархічная па структуры. Удзельнікі з добрай рэпутацыяй могуць балатавацца на адзін з многіх узроўняў дабраахвотнага кіравання. Ніжэйшая прывілеяваная «пасада» — адміністратар (могуць выдаляць старонкі, блакаваць артыкулы ад правак у выпадку вандалізма ці рэдактарскіх спрэчак і блакіроўкі ўдзельнікаў).

Нягледзячы на назву, адміністратары не маюць ніякіх асабістых прывілеяў у працэсе прыняцця рашэнняў, і ім забаронена ўжываць свае паўнамоцтвы дзеля ўрэгулявання спрэчак. Роля адміністратараў часта апісваецца як «уборка» і з большасці абмежавана ўнясеннем правак, што маюць эфект у маштабах усяго праекту (і таму забароненых для звычайных рэдактараў, каб мінімізаваць парушэнні), а таксама блакіроўка карыстальнікаў, каб пазбегнуць разбуральных правак, такіх як вандалізм.

Паколькі Вікіпедыя развіваецца на базе нетрадыцыйнай мадэлі складання энцыклапедыі, пытанне «Хто піша Вікіпедыю» стала тым, якія найболей часта задаюць у межах праекту, часам са спасылкай на іншыя праекты Веб 2.0, такія як Digg, News2, Хабрахабр. Джымі Вэйлз аднойчы сцвярджаў, што толькі «супольнасць… адданы гурт з некалькіх соцен дабраахвотнікаў» робіць асноўны ўнёсак у Вікіпедыю і што гэты праект з’яўляецца, па сутнасці, «вельмі падобным на любую традыцыйную арганізацыю». Пазней гэта аспрэчыў Аарон Шварц, які адзначыў, што шэраг прагледжаных артыкулаў мелі вялікія часткі зместу, якія ўнеслі ўдзельнікі з малой колькасцю правак[1].

Даследванне навукоўцаў з Дартмутскага коледжа, якое правялі ў 2007 годзе, паказала, што ананімы і тыя карыстальнікі, якія рэдка робяць унёсак у Вікіпедыю, з’яўляюцца не меней надзейнай крыніцай ведаў, як і тыя, што зарэгістраваны на сайце. Хаця некаторыя ўдзельнікі моцныя ў сваёй вобласці, Вікіпедыя патрабуе, каб нават іх унёсак быў падмацаваны крыніцамі, прыдатнымі дзеля праверкі. Гэтую перавагу кансэнсуса над наяўнасцю адукацыі часта апісваюць як «анты-элітарнасць»[2].

У жніўні 2007 г. сайта, распрацаваны аспірантам па камп’ютарных навуках Вірджыдам Грыфтам і названы WikiScanner, пачаў публічнае функцыянаванне. WikiScanner прасочвае крыніцы мільёнаў змен, што зроблены ў Вікіпедыі ананімнымі рэдактарамі, і паказвае, што многія з гэтых правак з карпарацый і ўрадавых устаноў — у артыкулах, што звязаны з імі самімі або з іх працаю, з якіх яны стараюцца выдаліць крытыку[3].

У 2003 г. у даследаванні аб Вікіпедыі як аб супольнасці студэнт Andrea Ciffolilli сцвярджаў, што нізкія аперацыйныя выдаткі на ўдзел у вікі ствараюць каталізатар дзеля сумеснага развіцця і што падыход «творчага развіцця» заахвочвае ўдзел. У сваёй кніге «Будучыня Інтэрнэта і як яго спыніць» у 2008 годзе Jonathan Zittrain з Оксфардскага інстытута Інтэрнэта Berkman Center for Internet & Society Гарвардскай школы права спасылаюцца на Вікіпедыю як сацыялагічнае даследванне ў тым, як адкрытае супрацоўніцтва судзейнічала іннаватарству ў сеціве. У 2007 годзе даследчык Одэд Нов апублікаваў працу аб матывацыі, якой карыстаюцца вікіпедысты. Нов лічыць, што ўдзельнікі редагуюць Вікіпедыю, сыходзячы з наступных відаў матывацыі: абароннай («калі я праўлю Вікіпедыю, я адчуваю сябе меней самотна»), жаданне зрабіць унёсак у агульную справу («мне падаецца, важна дапамагаць іншым»), матывацыі кар’еры («я магу атрымаць новыя кантакты, якія могуць дапамагчы мне ў маім бізнэсе і кар’еры»), сацыяльнай, пазнавальнай («напісанне Вікіпедыі дазваляе мне зірнуць на рэчы па-новаму»), жадання быць камусьці патрэбным («калі я праўлю Вікіпедыю, я адчуваю сябе запатрабаваным»), патрэба ў станоўчых эмоцыях (пісаць/рэдагаваць Вікіпедыю — гэта весела), ідэялагічнай («я лічу, што інфармацыя павінна быць бясплатнай»)[4].

Моўныя раздзелы

На 24 лютага 2016 года існуе 295 моўных раздзелаў Вікіпедыі з іх 58 утрымлівае болей за 100 000 артыкулаў (у тым ліку Беларуская Вікіпедыя), 247 — болей за 1000 артыкулаў.

Вікіпедыя з’яўляецца свабоднай энцыклапедыяй, таму ўдзельнікі аднаго і таго ж моўнага раздзела могуць выкарыстоўваць розныя дыялекты і могуць быць з розных краін (як у выпадку з англійскай Вікіпедыяй). Дыялектныя адрозненні могуць прывесці да некаторых канфліктаў па розным напісанні слоў (як гэта адбылося ў беларускай Вікіпедыя і прывяло яе да расколу на два асобныя раздзелы)[5] ці па кропкам гледжання[6]. Нягледзячы на тое, што розныя моўныя раздзелы прытрымліваюцца глабальнай палітыкі, такой як нейтральны пункт гледжання, яны разыходзяцца па некаторых пытаннях палітыкі і практыкі, асабіста па пытанню, ці могуць выявы, якія не ліцэнзіруюцца па свабоднай ліцэнзіі, выкарыстацца ў адпаведнасці з патрабаваннямі добрасумленнага выкарыстання[7][8][9].

Працэнт усіх артыкулаў Вікіпедыі па-англійску (чырвоны) і 10 найбуйнейшых можных раздзелаў (сіні). На ліпень 2008 года менш за 23 % артыкулаў Вікіпедыі — па-англійску

Джымі Вэйлз апісаў Вікіпедыю як «намаганні па стварэнні і распаўсюду вольнай энцыклапедыі самай высокай якасці дзеля кожнага чалавека на планеце на яго роднай мове»[10]. Нягледзячы на функцыянаванне кожнага моўнага раздзела болей ці меней самастойна, здзеснены намаганні для кантролю раздзелаў. Іх каардынуе часткова Мета-вікі, часткова Фонд Вікімедыа, які прысвечаны патрыманню ўсіх яго праектаў (Вікіпедыя і інш). Напрыклад, Мета-вікі прадстаўляе важную статыстыку ўсіх моўных раздзелаў і падтрымлівае спіс артыкулаў, якія павінны быць ва ўсіх Вікіпедыях. Спіс датычыцца асноўнага зместу прадметаў: біяграфія, гісторыя, геаграфія, грамадства, культура, навука, тэхналогія, матэматыка. Што датычыцца астатняга, то нярэдка дзеля артыкулаў, што шчыльна звязаныя з канкрэтнай мовай, няма копіі ў іншым раздзеле. Напрыклад, артыкулы аб малых гарадах ЗША могуць быць даступныя толькі на англійскай мове. Перакладныя артыкулы прадстаўляюць невялікую долю ў большасці раздзелаў, у прыватнасці з-за таго, што аўтаматызаваны пераклад артыкулаў не дазволены[11].

Прынцыпы працы

У 2002 за аснову была ўзята вікі-тэхналогія (ад гавайск.: wikiwiki — вельмі хутка). Тэхналогія дазваляе адразу праз вэб-інтэрфейс публікаваць артыкулы, рабіць праўку ў наяўных, імгненна ствараць спасылкі на іншыя артыкулы, як на наяўныя, так і запланаваныя.

Праект «Вікіпедыя» існуе як публічная ўніверсальная інтэрнэт-энцыклапедыя, у якой аўтарам артыкула можа выступіць кожны ахвочы. Фундатарамі праекта сталі два энтузіясты Джымі Вэйлс і Лары Сэнгер. Яе папулярнасць паступова нарастала, і вынікам гэтага сталі пабочныя праекты, такія як Вікіслоўнік, Вікіцытатнік, і Вікінавіны. Вікіпедыя рэдагуецца ахвотнікамі на базе вікі праграмы.

Этыка

Ахвотнікі Вікіпедыі намагаюцца праводзіць палітыку «нейтральнага погляду», у якім апублікаваныя меркаванні вядомых людзей, ці іх спісаныя погляды падсумоўваюцца без аніякіх спроб ацэнкі аб’ектыўнай праўды. З прычыны адкрытага характару энцыклапедыі, вандалізм і неаб’ектыўнасць становяцца для Вікіпедыі значнай праблемай.

Аўтарскае права на матэрыялы Вікіпедыі рэгулюецца ліцэнзіяй GNU FDL і адпавядае GPL-ліцэнзіі, якая выкарыстоўваецца для свабоднага праграмнага забеспячэння. Ліцэнзія дазваляе свабодна змяняць і распаўсюджваць інфармацыю і нават прадаваць яе, аднак забараняе заяўляць свае правы на створаную грамадскасцю інфармацыю пасля ўнясення якіх-небудзь змен і дапаўненняў (copyleft). Пры гэтым стваральнікі Вікіпедыі настойліва заклікаюць не размяшчаць у ёй матэрыялаў, абароненых аўтарскім правам, без згоды праваўладальнікаў.

Ацэнкі і крытыка

Джон Сайгенталер апісаў Вікіпедыю як «некарэктны і безадказны даследчы інструмент»[12]

Статус Вікіпедыі як крыніцы інфармацыі доўгі час ставіўся пад сумненне. Энцыклапедыю хвалілі за тое, што яна бясплатна распаўсюджвалася, рэдагавалася і таму што яна вельмі шырокая; але яе крытыкавалі за несістэматычнасць, перавагу згоды над мандатам і за відавочную недастатковасць адказнасці і аўтарытэтнасці ў параўнанні з традыцыйнымі энцыклапедыямі. Артыкулы Вікіпедыі цытуюцца ў СМІ і ў акадэмічным асяроддзі.

Найчасцей аб’ектамі крытыкі з’яўляюцца наступныя якасці Вікіпедыі:

  • Адкрытая прырода Вікіпедыі
  • Неаўтарытэтнасць і ненадзейнасць інфармацыі
  • Дыспрапорцыя ў ахопе тэм і суб’ектаўнасць іх асвятлення
  • Недастаткова эфектыўная праца супольнасці ўдзельнікаў праекта по выдаленню магчымасцяў па ціску адміністратараў на звычайных удзельнікаў і так званага адміністрацыйнага свавольства.

Крытыкі настойваюць, што ўдзельнікі Вікіпедыі сумесна пішуць і пераглядваюць яе правілы і этыку, а затым кіруюцца імі часта фармальна і вельмі нягнутка, выдаляюць ці змяняюць матэрыял артыкулаў, які фармальна не адпавядае гэтым правілам, палітыцы і кіраўніцтву (гл. таксама Выдалізм Вікіпедыя:Інклюзіянізм[13][14].)

Супольнасць Вікіпедыі таксама была апісана як «падобная на культ»[15], хаця не заўсёды выключна з негатыўнай канатацыяй[16] і была раскрытыкавана за прыцягненне недасведчаных карыстальнікаў[17].

Таксама Вікіпедыю крытыкуюць за сістэмную прадузятасць, незбалансаванасць у асвятленні тэм[2], а таксама за тое, што яна аддае перавагу кансэнсуса паміж удзельнікамі, а не прафесіяналізму асобных удзельнікаў у працэсе рэдагавання[18].

Адкрытае рэдагаванне з’яўляецца асноўным аб’ектам крытыкі. Чытач не можа быць упэўнены, што артыкул, які ён чытае, не перажыў акт вандалізму. Крытыкі сцвярджаюць, што рэдагаванне артыкулаў неэкспертамі парушае якасць кантэнту. Паколькі ўдзельнікі звычайна перапісваюць ці рэдагуюць асобныя невялікія часткі артыкула, а не ўвесь яго цалкам, высока- і нізкаякасны матэрыял можа ісці ўперамешку ў межах аднаго артыкула. Гісторык Рой Розэнцвейг адзначыў: «У цэлым, напісанне з’яўляецца „ахілесавай пятой“ Вікіпедыі. Камітэты рэдка пішуць добра, і артыкулы часта маюць зменлівую якасць, што з’яўляецца вынікам звязвання сказаў і абзацаў, што напісаны розных людзьмі»[19]. Усё гэта прывяло да пытання надзейнасці Вікіпедыі ў якасці крыніцы інфармацыі.

Мадэль Вікіпедыі дазваляе рэдагаваць яе артыкулы ўсім ахвотнікам і спадзяецца на вялікую групу дабранамераных рэдактараў у вызначэнні праблем, што звязаны з сумнеўнымі рэдактарамі. Яна спадзяецца на тое, што пераважная большасць удзельнікаў Вікіпедыі маюць добрыя намеры. Мадэль рэдагавання Вікіпедыі змяшчае магчымасць дадавання нізкаякаснай інфармацыі. Магчымасць ананімнага рэдагавання можа быці не толькі вялікім дабром дзеля праекта, але і крыніцай шкоды.

Вікіпедыя можа цярпець ад вандалаў. Вандалізм — шкодніцкае дадаванне, выдаленне ці змяненне зместу артыкула, здзесненае каб намерана скампраметыраваць дакладнасць і аўтарытэтнасць энцыклапедыі.

З’яўляючыся агульнадаступным інтэрнэт-даведнікам, Вікіпедыя змяшчае матэрыялы, якія могуць падацца іншым удзельнікам непажаданымі, абразлівымі, парнаграфічнымі[20][21]. Напрыклад, у 2008 годзе Вікіпедыя адхіліла масавы анлайн-зварот супраць уключэння выявы прарока Мухамеда ў англійскі раздзел, спаслаўшыся на сваю рэдакцыйную палітыку. Наяўнасць у Вікіпедыі матэрыялаў, «нязручных» з палітычнага пункту гледжання стала нагодай заблавання часткі Вікіпедыі ў КНР дзеля кітайскіх карыстальнікаў[22].

Аднак у вольнай энцыклапедыі Вікіпедыя (вольнай з пункту гледжання рэдагавання яе частак, а таксама з пункту гледжання магчымасці ўнясення прапаноў па рэдагаванні яе цяперашніх правіл) існуюць механізмы самарэгуляцыі, якія, абапіраючыся на глабальны кансэнсус большасці ўдзельнікаў Вікіпедыі, забяспечваюць няспыннае падтрыманне досыць нізкага ўзроўню асобных адмоўных аспектаў, якія, тым не менш, заўсёды прысутнічаюць у Вікіпедыі.

Значэнне Вікіпедыі ў сучасным свеце

У дадатак да лагістычнага росту колькасці артыкулаў[23], Вікіпедыя няўхільна набывае статус даведкавага сайта з моманту яе стварэння ў 2001 годзе[24]. На студзень 2015 года, паводле Alexa Internet, Вікіпедыя займала 6-е месца сярод самых наведвальных сайтаў свету[25], в Рунэце — 11-е месца[26]. У першай дзясятцы Вікіпедыя з’яўляецца адзіным некамерцыйным сайтам. Рост Вікіпедыі быў выкліканы яе дамінуючай пазіцыяй ў выніках пошуках Google[27]. Каля 50 % трафіку пошукавых сістэм ў Вікіпедыю прыйшло з Google[28], пераважная часта гэтага трафіку звязана з навуковымі даследваннямі[29]. У красавіку 2007 года праектам Pew Internet & American Life Project было ўсталявана, што траціна амерыканскіх інтэрнэт-карыстальнікаў кансультурыецца з Вікіпедыяй[30]. У кастрычніку 2006 года сайт, па гіпатэтычных ацэнках, меў рынкавы кошт у 580 млн даляраў, калі б запусціў рэкламу[31].

Вікіпедыя выкарыстоўваецца ў адукацыйным працэсе[32], навуковых даследваннях, сістэме правасуддзя[33][34], а таксама ў працы розных міністэрстваў і ведамстваў. Так, сайт Парламента Канады спасылаецца на артыкул аб аднаполых шлюбах ў раздзеле «Спасылкі па тэме» ў спісе «чытаць далей» Civil Marriage Act[35]. Тэзісы энцыклапедыі ўсё часцей выкарыстоўваюцца ў якасці крыніцы арганізацыямі, такімі як Федэральны суд ЗША і Сусветная арганізацыя інтэлектуальнай маёмасці.

У 2013 годзе венгерскія вучоныя паказалі, што з дапамогай Вікіпедыі можна прадказаць папулярнасць і касавыя зборы фільмаў, якія яшчэ не выйшлі ў пракат[36][37].

Вікіпедыяй таксама карыстаюцца ў якасці крыніцы ў журналістыцы[38], часам без пазначэння аўтарства, а таксама некалькі журналістаў былі звольныя за плагіят з Вікіпедыі[39][40][41].

У ліпені 2007 года Вікіпедыі быў прысвечаны 30-хвілінны дакументальны фільм BBC Radio 4[42]. Ён сцвярджаў, што колькасць спасылак на Вікіпедыю ў папулярнай культуры такая, што гэтае паняцце стала адной з групы назоўнікаў ХХ стагоддзя, якія настолькі пазнавальныя (Google, Facebook, YouTube), што яны болей не патрабуюць тлумачэнняў і знаходзяцца на адным узроўні з такімі паняццямі ХХ стагоддзя, як Hoovering ці Coke. Існуе шмат пародый на адкрытасць Вікіпедыі з персанажамі, якія займаюцца вандалізмам ці змяняюць артыкулы анлайн-энцыклапедыі.

Вікіпедыя ў літаратуры і мастацтве

Помнік Вікіпедыі ў г. Слубіцэ (Польшча)

Феномену Вікіпедыі прысвечана шмат фільмаў, у тым ліку:

Англамоўная бібліяграфія налічвае каля 11 манаграфій, што прысвечаны Вікіпедыі:

  • Ayers, Phoebe; Matthewslo, Charles; Yates, Ben (2008). How Wikipedia Works. No Starch Press. ISBN 9781593271763.[43]
  • Broughton, John (2008). Wikipedia – The Missing Manual. O'Reilly Media. ISBN 9780596521745.[44]
  • Dalby, Andrew (2009). The World and Wikipedia. Siduri Books. ISBN 9780956205209.[45]
  • Gourdain, Pierre; O'Kelly, Florence; Roman-Amat, Béatrice; Soulas, Delphine; Droste zu Hülshoff, Tassilo von (2007). La Révolution Wikipédia (The Wikipedia Revolution). Paris: Les Mille et Une Nuits. ISBN 978-2-7555-0051-6.
  • Gregianin, Leonardo; Pinheiro, Eduardo (2010). Wikipédia: a Enciclopédia Livre e Gratuita da Internet [Portuguese]. Novatec. ISBN 978-85-7522-216-4.{{cite book}}: Папярэджанні CS1: невядомая мова (link)
  • Jemielniak, Dariusz (2014). Common Knowledge?: An Ethnography of Wikipedia. Stanford: Stanford University Press. ISBN 9780804789448.
  • Lih, Andrew (2009). The Wikipedia Revolution. Hyperion. ISBN 9781401303716.[46][47]
  • Lovink, Geert; Tkacz, Nathaniel, рэд-ры (2011). Critical Point of View: A Wikipedia Reader. Amsterdam: Institute of Network Cultures. ISBN 978-90-78146-13-1.
  • O'Sullivan, Dan (2009). A New Community of Practice?. Farnham, Surrey: Ashgate. ISBN 9780754674337. OCLC 320696473.
  • Reagle, Joseph M. Jr. (2010). Good Faith Collaboration. The MIT Press. ISBN 9780262014472.[48][49]
  • Tkacz, Nathaniel (2014). Wikipedia and the Politics of Openness. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-19244-4.

Гл. таксама

Зноскі

  1. Swartz, Aaron. Raw Thought: Who Writes Wikipedia? (англ.) (4 верасня 2006). Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 23 лютага 2008.
  2. а б Larry Sanger, Why Wikipedia Must Jettison Its Anti-Elitism, Kuro5hin, December 31, 2004.
  3. Hafner, Katie (2007-08-19). "Seeing Corporate Fingerprints From the Editing of Wikipedia". New York Times.
  4. Nov O. What motivates wikipedians? //Communications of the ACM. — 2007. — Т. 50. — №. 11. — С. 60-64.
  5. spelling. Manual of Style. Wikipedia. Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 19 мая 2007.
  6. Countering systemic bias. Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 19 мая 2007.
  7. Fair use. Meta wiki. Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 14 ліпеня 2007.
  8. Images on Wikipedia. Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 14 ліпеня 2007.
  9. Fernanda B. Viégas (2007-01-03). "The Visual Side of Wikipedia" (PDF). Visual Communication Lab, IBM Research. Праверана 2007-10-30. {{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе |journal= (даведка)
  10. Jimmy Wales, «Wikipedia is an encyclopedia», March 8, 2005, <Wikipedia-l@wikimedia.org>
  11. Wikipedia: Translation. English Wikipedia. Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 3 лютага 2007.
  12. Seigenthaler, John (2005-11-29). "A False Wikipedia 'biography'". USA Today.
  13. "The battle for Wikipedia's soul". The Economist. 2008-03-06. Праверана 2008-03-07.
  14. "Wikipedia: an online encyclopedia torn apart". Daily Telegraph. 2007-11-10. Праверана 2008-03-11.
  15. Arthur, Charles (2005-12-15). "Log on and join in, but beware the web cults". The Guardian.
  16. Lu Stout, Kristie (2003-08-04). "Wikipedia: The know-it-all Web site". CNN.
  17. Wikinfo. Critical views of Wikipedia(недаступная спасылка) (30 сакавіка 2005). Архівавана з першакрыніцы 1 снежня 2010. Праверана 29 студзеня 2007.
  18. Danah Boyd. Academia and Wikipedia. Many-to-Many (4 студзеня 2005). Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 11 лютага 2007.
  19. Roy Rosenzweig. Can History be Open Source? Wikipedia and the Future of the Past. The Journal of American History Volume 93, Number 1 (June, 2006): 117-46. Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 29 кастрычніка 2007.
  20. Schliebs, Mark (2008-09-09). "Wikipedia users divided over sexual material". news.com.au. Архівавана з арыгінала 2008-09-11. {{cite news}}: Невядомы параметр |deadlink= ігнараваны (прапануецца |url-status=) (даведка)
  21. В Википедии нет цензуры. Русская Википедия. Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 25 чэрвеня 2009. Оригинал: Wikipedia is not censored. Wikipedia. Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 30 красавіка 2008.
  22. Sophie Taylor. China allows access to English Wikipedia. Reuters (5 красавіка 2008). Праверана 29 ліпеня 2008.
  23. Wikipedia:Modelling Wikipedia's growth. Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 22 снежня 2007.
  24. 694 Million People Currently Use the Internet Worldwide According To comScore Networks. comScore (4 мая 2006). — «Wikipedia has emerged as a site that continues to increase in popularity, both globally and in the U.S.»  Архівавана з першакрыніцы 30 ліпеня 2008. Праверана 26 снежня 2009.
  25. Неабходна задаць title= і url= для шаблона {{cite web}}. [1].
  26. Alexa Internet. Top Sites in Russia. Праверана 9 чэрвеня 2015.
  27. Petrilli, Michael J. "Wikipedia or Wickedpedia?". Hoover Institution. 8 (2). Праверана 2008-03-21.
  28. Google Traffic To Wikipedia up 166% Year over Year. Hitwise (16 лютага 2007). Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 22 снежня 2007.
  29. Wikipedia and Academic Research. Hitwise (17 кастрычніка 2006). Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 6 лютага 2008.
  30. Rainie, Lee. Wikipedia users (PDF)(недаступная спасылка). Pew Internet & American Life Project. Pew Research Center (15 снежня 2007). — «36% of online American adults consult Wikipedia. It is particularly popular with the well-educated and current college-age students»  Архівавана з першакрыніцы 13 чэрвеня 2007. Праверана 15 снежня 2007.
  31. Karbasfrooshan, Ashkan. What is Wikipedia.org's Valuation? (26 кастрычніка 2006). Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 1 снежня 2007.
  32. Рогушина Ю. В. Внедрение современных Интернет-технологий в образовательный процесс // Образовательные технологии и общество. — 2008. — том 11. — № 3.
  33. Wikipedia:Wikipedia in the media (англ.). Wikipedia. Праверана 26 снежня 2008.
  34. Бобкова О. Wiki-толкование для общего понимания // ЭЖ-Юрист. 2011. N 43. С. 5.
  35. C-38, LEGISINFO (March 28, 2005)
  36. Шаблон:Статья
  37. Кассовые сборы фильмов предсказывают по Википедии. Полит.ру (23 жніўня 2013). Архівавана з першакрыніцы 24 жніўня 2013. Праверана 24 жніўня 2013.
  38. Shaw, Donna (February/March 2008). "Wikipedia in the Newsroom". American Journalism Review. Праверана 2008-02-11. {{cite news}}: Праверце значэнне даты ў: |date= (даведка)
  39. Shizuoka newspaper plagiarized Wikipedia article, Japan News Review, July 5, 2007
  40. «Express-News staffer resigns after plagiarism in column is discovered», San Antonio Express-News, January 9, 2007.
  41. «Inquiry prompts reporter’s dismissal», Honolulu Star-Bulletin, January 13, 2007.
  42. Radio 4 Documentary (англ.). Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 26 снежня 2008.
  43. Book review in the Sacramento Book Review, Vol. 1 Iss. 2, October, 2008, p.19.
  44. «The Charms of Wikipedia», a review by Nicholson Baker, The New York Review of Books, Volume 55, No. 4, March 20, 2008.
  45. David Cox, «The Truth According To Wikipedia» in Evening Standard (22 October 2009)
  46. «Everybody Knows Everything», Jeremy Philips, The Wall Street Journal, March 18, 2009
  47. «Wikipedia: Exploring Fact City», Noam Cohen, New York Times, March 28, 2009
  48. Bulatovic, Peja (January 14, 2011). "Wikipedia turns 10". CBC News.
  49. Solon, Olivia (January 11, 2011). "A Decade Of Wikipedia, The Poster Child For Collaboration". Wired.

Спасылкі