Вітольд Міхайлавіч Ашурак

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Вітольд Міхайлавіч Ашурак
Дата нараджэння 13 кастрычніка 1970(1970-10-13)
Месца нараджэння
Дата смерці 21 мая 2021(2021-05-21)[1] (50 гадоў)
Месца смерці
Пахаванне
Грамадзянства
Партыя
Член у
Род дзейнасці палітычны актывіст, грамадскі актывіст
Месца працы
Узнагароды
Медаль Ордэна Пагоні Медаль «Гонар і Годнасць»
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Вітольд Міхайлавіч Ашурак (нар. 13 кастрычніка 1970, в. Агароднікі, Лідскі раён — 21 мая 2021, Шклоў) — беларускі грамадскі і палітычны актывіст, палітычны зняволены.

Біяграфічныя звесткі[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў 1970 годзе ў вёсцы Агароднікі, паблізу горада Бярозаўка (Лідскі раён). Пасля школы ўладкаваўся на шклозавод «Нёман», дзе працаваў выдзьмувальнікам. Затым звольніўся і пачаў зарабляць будаўнічымі працамі.

У 2010 годзе пасля прэзідэнцкіх выбараў удзельнічаў у пратэстах 19 снежня ў Мінску, яго затрымалі і асудзілі да 12 сутак арышту. Неўзабаве ўступіў у БНФ, потым стаў сябрам Сойма партыі. Ён пастаянна бываў на ўгодках ушанавання паўстанцаў у Свіслачы, прыязджаў на ўгодкі Слуцкага збройнага чыну.

Падымаў экалагічныя праблемы. Разам з паплечнікамі судзіўся са шклозаводам за парушэнне Орхускай канвенцыі, дамагаўся грамадскіх слуханняў па пытанні арганізацыі вытворчасці шкловаты — урэшце на заводзе пабудавалі больш бяспечную высокатэмпературную печ, дзе спальвалі шкодныя адкіды. Калі пачаўся мор рыбы ў Дзітве, каб прыцягнуць увагу да праблемы прыняў удзел у акцыі на прыступках райвыканкаму, за што атрымаў штраф, аднак неўзабаве пачалося пашырэнне лідскіх ачышчальных збудаванняў. У Лідскім раёне шмат зрабіў, каб жыла памяць пра паўстанцаў 1863 года. На працягу 2017—2018 гадоў Вітольд Ашурак разам са сваімі паплечнікамі аднавіў між вёскамі Малое Ольжава і Мохавічы (Лідскі раён) мемарыял памяці паўстанцам Каліноўскага.

Сябар партыі БНФ, абласны каардынатар руху «За свабоду». Балатаваўся ў мясцовыя дэпутаты і парламент.

Прымаў актыўны ўдзел у вулічных акцыях у Лідзе ў час масавых пратэстаў у Беларусі ў 2020 годзе. Яго ўпершыню затрымалі 9 жніўня. Суд пакараў актывіста 20 суткамі: 15 — за ўдзел у несанкцыянаваным мерапрыемстве і 5 за непавагу да суда, адмовіўся ўстаць, калі з’явіўся суддзя. Аднак праз 5 дзён яго адпусцілі, як і амаль усіх тагачасных палітвязняў, што адбывалі адміністрацыйнае пакаранне. Тым не менш крымінальная справа была заведзеная ўжо тады. 16 верасня В. Ашурка забралі паўторна, мала таго, што яму заставалася адбыць 15 сутак з мінулага, дык дадалі яшчэ 15 — за ўдзел у мерапрыемствах у Лідзе ў жніўні-верасні. Калі заставалася адбыць 2-3 сутак, яго перавялі ў гродзенскае СІЗА па крымінальным артыкуле.

Суд быў закрытым. Яго судзілі па двух артыкулах: 364 «Гвалт ў дачыненні супрацоўніка органаў унутраных спраў» і 342 «Арганізацыя і падрыхтоўка дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак». Па першым артыкуле суд пастанавіў пакараць актывіста 4 гадамі калоніі, а па другім — 2 гадамі і 4 месяцамі. Шляхам частковага паглынання атрымалася 5 гадоў калоніі агульнага рэжыму — адзін з самых строгіх прысудаў для ўдзельнікаў паслявыбарчых акцый пратэсту. Людзі пачалі крычаць суддзю Максім Філатаву «Ганьба!» і падтрымліваць асуджанага.

На наступны дзень пасля працэсу ў лідскім судзе 8 чалавек затрымалі па крымінальнай справе аб хуліганстве, якая была заведзеная па факце непрыстойных дзеянняў падчас абвяшчэння прысуду Вітольду Ашурку[2].

27 студзеня 2021 года сумеснай заяваю адзінадцацці арганізацыяў (праваабарончы цэнтр «Вясна», Беларуская асацыяцыя журналістаў, Беларускі ПЭН-цэнтр, Беларускі Хельсінкскі камітэт ды інш.) Вітольд Ашурак быў прызнаны палітычным зняволеным[3]. 4 лютага 2021 года шэфства над палітычным зняволеным узяў Шон Хогі, дэпутат Дойл Эрэн[4][5].

У сярэдзіне красавіка 2021 года стала вядома, што апеляцыя Ашурка на прысуд, якая разглядалася ў яго адсутнасць, была не задаволеная[6]. У адным з апошніх лістоў Ашурок заявіў, што турэмнае начальства прымусіла яго і іншых палітычных зняволеных насіць жоўтую бірку, каб вылучала іх сярод вязняў[7].

21 мая 2021 года памёр у Шклоўскай калоніі ПК № 17[8]. Пахаваны 26 мая ў Бярозаўцы. На развітанні з Вітольдам Ашуркам яго цела атулілі бела-чырвона-белым сцягам паводле волі памерлага[9].

Гібель[правіць | правіць зыходнік]

Акцыя памяці Ашурка ў польскім Быдгашчы 22 мая 2021 года

Меркаваная афіцыйная прычына смерці — спыненне сэрца. Дакладная прычына смерці яшчэ павінна быць высветлена[10].

25 мая цела Вітольда Ашурка аддалі сваякам. У нябожчыка была «забінтаваная галава ад макаўкі да носа, бачны толькі рот»[11]. Сваякі вырашылі не рабіць дадатковыя экспертызы, бо не давяралі магчымым вынікам і не жадалі зацягваць пахаванне[12]. 25 мая Следчы камітэт Рэспублікі Беларусь апублікаваў відэа з прыкметамі мантажу з камеры ШІЗА, на якім адлюстраваныя два спантанных падзенні Ашурка[13]. Відэа вызвала ў экспертаў і былых вязняў Шклоўскай калоніі падазрэнні наконт непраўдзівасці інфармацыі (на відэа ня бачна, ці сапраўды чалавек у робе — Вітольд Ашурак; у камэру да асуджанага супрацоўніку аднаму ўваходзіць забаронена), а таксама сумненні ў добрым стане яго здароўя, перад тым як Вітольд Ашурак трапіў у гэтую камеру[14].

Рэакцыя[правіць | правіць зыходнік]

Быдгашч, 3 кастрычнка 2021. Акцыя салідарнасці з Беларуссю: Вітольд Ашурак (злева), Генадзь Шутаў (справа)

На думку Алеся Бяляцкага, адміністрацыя турмы ў Шклове аказвала наўмысны ціск на палітвязня, напрыклад, паводле дадзеных Следчага камітэта, Вітольд быў аштрафаваны 12 разоў за месяц нібыта за парушэнне турэмных правілаў[15]. Праваабаронца лічыць, што ліст Ашурка, дзе ён апісаў, што палітвязні былі вымушаныя насіць на вопратцы жоўтыя біркі, і які атрымаў шырокую агалоску ў СМІ, стаў прычынаю таго, што яго пасадзілі ў штрафны ізалятар, праз некалькі тыдняў у якім Ашурак, які раней не скардзіўся на здароўе, страціў прытомнасць і паваліўся мёртвым.[15] Кіраўнік праваабарончага цэнтра «Вясна» таксама выказаў сумнеў, што Следчы камітэт, які «правёў „паспяховае“ расследаванне супраць Вітольда Ашурка і дапамог яму апынуцца ў турме» і які не распачаў ніводнай крымінальнай справы пасля таго, як сотні скардзіліся на катаванні пасля прэзідэнцкіх выбараў 2020 года правядзе аб’ектыўнае расследаванне і высветліць праўду, да таго ж адміністрацыя Шклоўскай калоніі ПК № 17 зробіць усё, каб схаваць яе[15].

Смерць Вітольда Ашурка выклікала міжнародную рэакцыю[10]. Пітэр Стано, прэс-сакратар Вярхоўнага прадстаўніка Саюза па замежных справах і палітыцы бяспекі  (укр.) (бел. Жазэпа Барэля, заклікаў неадкладна вызваліць усіх палітзняволеных і адвольна затрыманых[10]. Святлана Ціханоўская адзначыла: «Людзі не толькі пакутуюць, але і гінуць пры рэжыме»[10]. Урад Ірландыі  (укр.) (бел. заклікаў правесці незалежнае расследаванне «вельмі падазронай», на думку Шона Хогі, смерці Ашурка, але безвынікова[5].

31 кастрычніка 2021 года ў беларускай царкве ў Антверпене ўсталявалі і асвяцілі памятны знак у гонар Вітольда Ашурка[16].

24 лістапада 2022 года Ашурак быў пасмяротна ўзнагароджаны ордэнам Пагоні Рады Беларускай Народнай Рэспублікі.[17]

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ а б https://nn.by/?c=ar&i=273305
  2. ↑ nn.by
  3. ↑ Патрабуем неадкладнага перагляду прысудаў і вызвалення 31 палітычнага зняволенага . Праваабарончы цэнтр «Вясна» (27 студзеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 10 красавіка 2021. Праверана 10 красавіка 2021.
  4. ↑ Members of Parliament from Switzerland, Germany and Ireland take over godparenthood for Yuliya Slutskaya, Katsiaryna Andreyeva and Vitold Ashurak (англ.). Libereco (4 лютага 2021). Архівавана з першакрыніцы 4 лютага 2021. Праверана 24 лютага 2021.
  5. ↑ а б Cunningham, Paul  (англ.) (бел.. Irish politicians sponsor Belarus political prisoners (англ.). RTÉ.ie  (англ.) (бел. (15 ліпеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 16 ліпеня 2021. Праверана 16 ліпеня 2021.
  6. ↑ "«Галоўную перамогу мы ўжо атрымалі»". Новы Час (15 (723)): 2. 2021-04-16.
  7. ↑ Активист БНФ Ашурок написал из колонии в Шклове, что «политических» заключённых обязали носить желтые бирки. Это законно? Архівавана 21 мая 2021. (руск.)
  8. ↑ У шклоўскай калоніі памёр палітвязень Вітольд Ашурак . Наша Ніва (21 мая 2021). Архівавана з першакрыніцы 21 мая 2021. Праверана 21 мая 2021.
  9. ↑ Краіна развіталася з Вітольдам Ашуркам (фота)
  10. ↑ а б в г Belarussischer Aktivist Aschurok in Haft gestorben (ням.). Die Zeit (22 мая 2021). Архівавана з першакрыніцы 22 мая 2021. Праверана 22 мая 2021.
  11. ↑ Цела палітвязня Ашурка аддалі сваякам: галава забінтаваная. Пахаванне заўтра
  12. ↑ Родственникам отдали тело умершего в колонии политзаключенного Витольда Ашурка
  13. ↑ З’явілася відэа смерці Ашурка. Палітвязня трымалі ў ШІЗА АСЦЯРОЖНА! НА ВІДЭА ФРАГМЕНТ СМЕРЦІ!
  14. ↑ Якія пытаньні выклікае відэа меркаванай сьмерці Вітольда Ашурка. Камэнтуюць лекары і былыя палітвязьні
  15. ↑ а б в Bialiatski, Ales. Ales Bialiatski on the death of political prisoner Vitold Ashurak (англ.). Праваабарончы цэнтр «Вясна» (26 мая 2021). Архівавана з першакрыніцы 27 мая 2021. Праверана 27 мая 2021.
  16. ↑ Палітвязьню Вітольду Ашурку, які памёр у шклоўскай калёніі, усталявалі памятны знак. У Бэльгіі. Радыё Свабодная Еўропа/Радыё Свабода (1 лістапада 2021). Праверана 3 лістапада 2021.
  17. ↑ Рада БНР абвяшчае пра абнаўленьне Статуту Ордэна Пагоні і заснаваньне Мэдаля Ордэну Пагоні

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Вітольд_Міхайлавіч_Ашурак&oldid=4547973"