Вітольд Міхайлавіч Гінтаўт
Вітольд Міхайлавіч Гінтаўт | |
---|---|
Дата нараджэння | 7 сакавіка 1922 |
Месца нараджэння | в. Слабашчына, Мінскі раён |
Дата смерці | 25 кастрычніка 1987 (65 гадоў) |
Месца смерці | г. Мінск, БССР |
Месца пахавання | |
Прыналежнасць |
![]() |
Род войскаў | танкавыя войскі |
Гады службы | 1940—1946 |
Званне | старшына |
Камандаваў |
200-я танкавая брыгада 6-га танкавага корпуса 1-я танкавай арміі Варонежскага фронту 45-я гвардзейская танкавая брыгада 11-га гвардзейскага танкавага корпуса |
Бітвы/войны | Вялікая Айчынная вайна |
Узнагароды і званні | |
У адстаўцы | прараб СУ-15 «Спецбуд» |
![]() |
Вітольд Міхайлавіч Гінтаўт (7 сакавіка 1922, в. Слабашчына, Мінскі раён — 25 кастрычніка 1987, г. Мінск, БССР) — савецкі танкіст-ас, механік-кіроўца танка Т-34 у склад Вялікай Айчыннай вайне. Герой Савецкага Саюза (1944)[1].
Біяграфія
[правіць | правіць зыходнік]Нарадзіўся 7 сакавіка 1922 года ў вёсцы Слабадшчына Мінскага раёна, Мінскай вобласці. Беларус. Скончыў 7 класаў. Працаваў камбайнёрам.
У Чырвонай Арміі з 1940 года — курсант палкавой школы г. Катоўска. У баях Вялікай Айчыннай вайны са снежня 1942 года, механік-вадзіцель танка.
200-я танкавая брыгада, 1-я танкавая армія, Гінтаўтам В. М. і экіпажам яго танка Т-34 быў знішчаны 21 танк праціўніка (афіцыйна пацверджаных), з іх — 4 цяжкіх танка «Тыгр», а таксама 4 САУ «Фердынанд», 27 гармат, 80 аўтамашын і больш за сотню салдат і афіцэраў праціўніка. З іх 6 танкаў у адным баі.
Першы сур’ёзны бой прыняў у блізу в. Рабінаўка (Калінінскі напрамак). Цяжкі танкавы бой працягваўся больш за тры гадзіны. Манеўруючы, механік-вадзіцель падстаўляў пад агонь у адказ лабавую браню танка. Пасля бою на полі чорнымі факеламі дымілі больш за дзясятак танкаў і бронемашын, па арміі была распаўсюджаная ўлётка, у якой гаварылася, што ў выніку бою, знішчаючы суперніка, трыццацьчацвёрка атрымала 17 трапленняў, а танк і экіпаж ацалеў дзякуючы майстэрству і мужнасці механіка-вадзіцеля.
У наступным баі зімой пры абароне вышынных дамоў, падтрымліваючы акапаную пяхоту, пасля некалькіх стрэлаў па атакуючым танкам і пяхоце суперніка экіпаж падбіў два танкі, але танкавая гармата выйшла з ладу. У гэтым баі ў немцаў, атакуючых трыццацьчацвёркі лёгкімі і сярэднімі танкамі, амаль не было шанцаў, нягледзячы на перавагу ў дванаццаць да аднаго. На анямеўшыя трыццацьчацвёркі наваліліся з усіх бакоў. Экіпажу нічога не заставалася, як пачаць «арганізаваны» выхад з бою. Рухаючыся заднім ходам, танк атрымаў снарад, які заклінаваў вежу, а ад наступнага траплення рухавік танка заглух. У полі стаяў абезрухоўлены танк з экіпажам. Фашысцкія салдаты акружылі танк і, стукаючы прыкладамі, прапаноўвалі здачу ў палон. Вежавы стралок у адказ кінуў пару гранат. Пасля гэтага гітлераўцы накінулі на танк брызент і, абліўшы саляркай з бакаў танка, паспрабавалі яго падпаліць. У гэты час Гінтаўт ліхаманкава устараняў няспраўнасць і спрабаваў завесці танк. Немцы падагналі і паставілі перад трыццацьчацвёркай ушчыльную лёгкі танк, і ў гэты момант Гінтаўт здолеў запусціць рухавік. Трыццацьчацвёрка таранным ударам перакуліла танк праціўніка, скінуўшы з сябе вогненнае покрыва, вырвалася з кальца. Але праз некалькі хвілін адыходзячы танк атрымаў снарад ў кармавую браню. Цудам застаўся ў жывых з экіпажа толькі механік-кіроўца. Паранены, ён усё ж прывёў падбітую машыну да сваіх.
Удзельнічаючы ў Арлоўскай-Курскай бітве, танкавая рота, у складзе якой знаходзіўся Гінтаўт, прыкрывала шашу, якая злучае Курск з Белгарадам, у раёне в. Верхапенне. Танкісты за адну ноч абсталявалі капаніры, ператварыўшы свае танкі ў агнявыя кропкі. На гэтым участку прыняло ўдзел у нападзе на пазіцыі роты 30 танкаў і самаходных гармат тыпу Т-3, Т-4, «Тыгр», «Пантэра», «Фердынанд». Прапусціўшы асноўную атакуючую групу танкаў да некалькіх экіпажаў у глыбіні абароны, якія адцягнулі іх увагу, адкрыўшы агонь, танкісты прымусілі «Тыгры» і «Пантэры» падставіць бартавую браню. У гэтай бітве Гінтаўт павялічыў свой баявы рахунак на чатыры танкі і бронетранспарцёр і дадаў да медаля «За адвагу» ордэн «Айчыннай вайны» 1-й ступені.
У раёне горада Багадухаў, пераследуючы адыходзячыя часткі праціўніка, танкавае падраздзяленне, у склад якога ўваходзіў Гінтаўт, падвергнулася абстрэлу іх дальнабойных гармат. Гінтаўт прапанаваў камандзіру свайго танка абыйсці вёску з флангу, выкарыстоўваючы рэльеф мясцовасці і рэдкую расліннасць, зблізіцца з батарэяй і ў момант перазарадкі гармат праскочыць прастрэльваемую плошчу. Танк праскочыў зону абстрэлу, апынуўся ў тыле і стаў знішчаць гарматныя разлікі. У выніку дадзеных дзеянняў экіпажа было захоплена 12 баяздольных з амаль поўным боекамплектам гармат.
Пад Вінніцай падраздзяленне танкаў выйшла да паўстанка на чыгуначным перагоне «Вінніца-Жмерынка», захапіўшы яго і перарэзаўшы чыгунку. Быў знішчаны эшалон з 380 салдатамі і афіцэрамі, 5 самаходных гармат, некалькі бронетранспарцёраў, у выніку чаго на некалькі дзён быў паралізаваны рух на чыгуначным перагоне. Танк В. М. Гінтаўта адзін з роты (16 танкаў) прарваўся ў г. Гусяцін, блакаваўшы чыгуначную галіну з трыма складамі ваеннай тэхнікі і складам прадуктаў харчавання і маёмасці. Падзяліўшы экіпаж, на трафейнай «Пантэры» з эшалона і Т-34 больш за суткі ўтрымліваў горад да падыходу асноўных сіл. У адзначэнне дадзенай перамогі 45-й гвардзейскай танкавай брыгадзе было прысвоена ганаровае званне «Гусяцінская».
Пасля вызвалення горада Гусяцін і выхаду на дзяржаўную мяжу Румыніі батальён быў вернуты для знішчэння нямецкай групоўкі каля ракі Днестр. Было дадзена заданне прарвацца ў цэнтр варожай групоўкі і, захапіўшы аэрадром, пазбавіць суперніка магчымасці забеспячэння войскаў прадуктамі, боепрыпасамі. Пры захопе аэрадрома было знішчана 4 самалёты. На працягу двух сутак праціўнік контратакаваў батальён, які панёс вялікія страты. У гэтым баі загінуў камбат маёр Дзясяткаў, былі падбіты і спалены амаль усе танкі батальёна. Гінтаўту і яшчэ двум экіпажам яшчэ суткі прыйшлося адбіваць атакі праціўніка. Пазбаўленая падтрымкі забеспячэння, групоўка была знішчана і ўзята ў палон.
Экіпаж Гінтаўта першы выйшаў на дзяржаўную мяжу Румыніі. Першымі 4 сакавіка танкісты 45-й гвардзейскай танкавай брыгады палкоўніка М. В. Маргунова выйшлі і на ўзбярэжжы Балтыкі і адаслалі пляшку марской вады ў ваенны савет фронту. Першай фарсіравала Шпрэе 45-я гвардзейская танкавая брыгада, якая авалодала Трэптаў-паркам. Калі яго танк увайшоў у Трэптаў-парк, а затым разам з іншымі войскамі падышоў да былога рэйхстагу, ужо былі баі пад Ржэвам і Масквой, на Курскай дузе, фарсіраванне Віслы, Влтавы і Одэра, вызваленне гарадоў і вёсак Чэхаславакіі Румыніі, Украіны і Польшчы, і больш за 100 танкавых нападаў, двойчы гарэў у танку і тры разы мяняў свой танк у выніку вываду з ладу праціўнікам, за час баявых дзеянняў атрымаў тры раненні і кантузію[2].
Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 24 красавіка 1944 года за ўзорнае выкананне баявых заданняў камандавання на фронце барацьбы з нямецка-фашысцкімі захопнікамі і праяўленыя пры гэтым мужнасць і гераізм старшыне Гінтаўту Вітольду Міхайлавічу прысвоена званне Героя Савецкага Саюза з уручэннем ордэна Леніна і медалі «Залатая Зорка».
Пасля вайны В. М. Гінтаўт працягнуў службу ў войску да 1946 года. Жыў у Мінску, працаваў прарабам СУ-15 «Спецбуд», двойчы ўзнагароджаны граматамі Вярхоўнага савета БССР, ордэнам Кастрычніцкай Рэвалюцыі за доблесную працу. У 1949 годзе скончыў Мінскі аўтамабільны тэхнікум.
Памёр 27 верасня 1987 года.
Памяць
[правіць | правіць зыходнік]- Імя В. М. Гінтаўта носіць піянерская арганізацыя сярэдняй агульнаадукацыйнай школы № 202 г. Мінска (з верасня 2003[3]). У школе ёсць дакументы з сямейнага архіва, фатаграфіі, адкрыта выстаўка, прысвечаная жыццёваму шляху героя[4].
- 23 сакавіка 1990 года імя В. М. Гінтаўта прысвоена вуліцы мікрараёнаў «Уручча-5» і «Уручча-6» у г. Мінску.
Сям’я
[правіць | правіць зыходнік]- Бацька — Міхаіл Іванавіч Гінтаўт.
- Маці — Марыя Іванаўна Гінтаўт.
- Дачка — Тамара Вітольдаўна Гінтаўт (Некрашэвіч).
- Сын — Сяргей Вітольдавіч Гінтаўт.
Галіна легендарнага роду Даўспрункаў, нашчадкі князя Гінтаўта (XV ст.) Герб «Ляліва».
Узнагароды
[правіць | правіць зыходнік]
- «Залатая Зорка» Героя Савецкага Саюза (24 красавіка 1944);
- Ордэн Леніна (24 красавік 1944);
- Ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі;
- Два ордэна Айчыннай вайны I ступені;
- Ордэн Чырвонай Зоркі;
- Ордэн Славы III ступені;
- Медалі, у тым ліку:
Зноскі
- ↑ Гинтовт Витольд Михайлович // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 147. — 737 с.
- ↑ Гетман А. Л. Танки идут на Берлин. — М.: Наука, 1973. — С. 99-102. — 392 с. — (Вторая мировая война в исследованиях, воспоминаниях, документах). — 30 000 экз.
- ↑ В нашей школе есть ЧУДО! Архівавана 12 мая 2007. на сайте средней школы № 202 Архівавана 13 лістапада 2009.. (Праверана 25 красавіка 2009)
- ↑ История и традиции Архівавана 4 сакавіка 2016. на сайте средней школы № 202 Архівавана 13 лістапада 2009.. (Праверана 25 красавіка 2009)
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Во славу Родины, 1941—1945: сборник докум. материалов военных музеев. — М.: Воениздат, 1961. — 342 с.
- Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1987. — Т. 1 /Абаев — Любичев/. — 911 с. — 100 000 экз. — ISBN отс., Рег. № в РКП 87-95382.
- Гетман А. Л. Танки идут на Берлин. — 2-е, исправленное и дополненное. — М.: Наука, 1982. — (Вторая мировая война в исследованиях, воспоминаниях, документах).
- Гінтаўт Вітольд Міхайлавіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 3: Гімназіі — Кадэнцыя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1996. — 527 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2. — С. 6.
Дакументы
[правіць | правіць зыходнік]- Узнагародны ліст В. М. Гінтаўта, ЦАМА. Старонкі 1 і 2.
- Архив МО СССР, ф. 676, оп. 382898, д. 1, л. 23.
- Архив МО СССР, ф. 300, оп. 3112, д. 3, л. 322.
- Архив МО СССР, ф. 676, оп. 382898, д. 1, л. 23.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Вітольд Міхайлавіч Гінтаўт на сайце «Героі краіны»
- Гінтаўт Вітольд Міхайлавіч Архівавана 27 верасня 2011. на сайце Великие люди Беларуси Архівавана 17 снежня 2014.. (Праверана 20 красавіка 2009)
- Нарадзіліся 7 сакавіка
- Нарадзіліся ў 1922 годзе
- Асобы
- Нарадзіліся ў Мінскім раёне
- Памерлі 25 кастрычніка
- Памерлі ў 1987 годзе
- Памерлі ў Мінску
- Пахаваныя ў Мінску
- Героі Савецкага Саюза
- Кавалеры ордэна Леніна
- Кавалеры ордэна Кастрычніцкай Рэвалюцыі
- Кавалеры ордэна Айчыннай вайны I ступені
- Кавалеры ордэна Чырвонай Зоркі
- Кавалеры ордэна Славы
- Узнагароджаныя медалём «За адвагу»
- Узнагароджаныя медалём «За ўзяцце Берліна»
- Танкісты Вялікай Айчыннай вайны