Валянцін Навумавіч Рабцэвіч

Валянцін Рабцэвіч
Валянцін Навумавіч Рабцэвіч
Дата нараджэння	26 лістапада 1934(1934-11-26)
Месца нараджэння	Красная, Кіраўскі раён, Магілёўская вобласць, БССР
Дата смерці	29 мая 2008(2008-05-29) (73 гады)
Месца смерці	Мінск, Беларусь
Грамадзянства	СССР  Беларусь
Род дзейнасці	гісторык, археолаг, нумізмат, калекцыянаванне манет
Навуковая сфера	археалогія, нумізматыка
Месца працы	гістарычны факультэт БДУ
Навуковая ступень	доктар гістарычных навук (1996)
Навуковае званне	прафесар (1997)
Альма-матар	гістарычны факультэт БДУ (1957)
Прэміі	прэмія імя У. І. Пічэты

Валянцін Навумавіч Рабцэвіч (26 лютага 1934 в. Красная, Кіраўскі раён — 29 мая 2008, Мінск) — беларускі гісторык, нумізмат, археолаг. Доктар гістарычных навук (1996), прафесар (1997). Спецыяліст па гісторыі грашовага абарачэння ў ВКЛ і Каралеўстве Польскім. Лічыцца адным з заснавальнікаў беларускай нумізматычнай школы.

Біяграфія

Скончыў у 1957 годзе гістарычны факультэт БДУ. У 1957—1959 — супрацоўнік арганізацыйнай групы Дзяржаўнага музея БССР. У 1959—1963 гадах вучыўся ў аспірантуры Дзяржаўнага Эрмітажу СССР пад кіраўніцтвам доктара гістарычных навук І. Г. Спаскага.

У 1964 абараніў у Ленінградскім аддзяленні Інстытута археалогіі АН СССР кандыдацкую дысертацыю па тэме «Тапаграфія манетных скарбаў на тэрыторыі Беларусі».

З 1963 працаваў на гістарычным факультэце БДУ, спачатку выкладчыкам, з 1970 — дацэнтам кафедры гісторыі старажытнага свету і сярэдніх вякоў, з 1973 — кафедры археалогіі, этнаграфіі і дапаможных дысцыплін БДУ, з 1997 — прафесар.

У 1996 годзе абараніў доктарскую дысертацыю па тэме «Расійска-„польскія“ манетныя эмісіі эпохі Пятра I».

Навуковая дзейнасць

Вывучаў гісторыю грашовага звароту ВКЛ і Кароны, тапаграфію манетных скарбаў на Беларусі. Аўтар класічных манаграфій «О чем рассказывают монеты», «Нумизматика Беларуси», «Российско-польские монетные эмиссии эпохи Петра I», больш 70 навуковых прац і 300 навукова-папулярных артыкулаў у перыёдыцы і энцыклапедычных выданнях.

На аснове ўласнай калекцыі манет стварыў нумізматычны кабінет БДУ. Прадстаўляў Беларусь у Нумізматычнай камісіі Нацыянальнага камітэта гісторыкаў СССР.

Дзякуючы яго намаганням на Беларусі засталася частка ўнікальнага грашова-рэчавага скарбу 15 ст. (сярод рэчаў г.зв. «пояс Вітаўта»).

Археалагічная праца

Удзельнічаў у вывучэнні і раскопках археалагічных помнікаў:

• Ветачка, Рагачоўскі раён
• Гадзілавічы, Рагачоўскі раён
• Каласы, Рагачоўскі раён
• Мадора, Рагачоўскі раён
• Навасёлкі ў межах Мядзела
• Нагаўкі, Мядзельскі раён
• Наўры, Мядзельскі раён
• Цагельня, Рагачоўскі раён
• Юдзічы, Рагачоўскі раён

Узнагароды

Лаўрэат прэміі імя У. І. Пічэты (БДУ). Залаты знак Польскага нумізматычнага таварыства.

Навуковыя артыкулы і кнігі

«Пояс Вітаўта» з в. Літва, Нацыянальны гістарычны музей Рэспублікі Беларусь

• Монетные клады второй четверти 18 в. на территории Чернигово-Северской земли и Восточной Белоруссии // Нумизматика и сфрагистика, вып.1, Киев, 1963;
• Шотландские монеты первой половины 17 века в кладах Белоруссии и соседних районов // Нумизматика и эпиграфика, т.4, Москва, 1963;
• Обращение пражского гроша на западнорусских землях // Государственный Эрмитаж, 1764—1964, Ленинград, 1964;
• Два монетно-вещевых клада 9 века из Витебской области // Нумизматика и эпиграфика, т.5, Москва, 1965;
• Куфические дирхемы на территории Белоруссии // Древности Белоруссии, Минск, 1966;
• Основные итоги нумизматических исследований в БССР // Белорусские древности, Минск, 1967;
• Находки античных монет на территории Белоруссии // Вопросы истории, Минск, 1968;
• Некоторые вопросы обращения медной монеты на территории Польши // 1 Międzynarodowy kongres archeologii słowiańskiej, Wrocław, 1968;
• О чём рассказывают монеты, 1-е выд., Минск, 1968
• Русская монетная медь XVII века в кладах Белоруссии и Украины // Древности Белоруссии, Минск, 1969;
• Нумизматика // Историческое краевединие Белоруссии, Минск, 1970;
• Некоторые вопросы тезаврации сокровищ // Вопросы истории древнего мира и средних веков, Минск, 1972;
• Новые монеты Дегтянского клада // Беларускія старажытнасці, Мінск, 1972;
• Денежное обращение // Очерки по археологии Белоруссии, Минск, 1972 — у суаўтарстве з Г. Штыхавым;
• Раковецкий клад // Науч. сессия, посв. памяти профессора Д. Г. Капанадзе, Тбилиси, 1972;
• Мароськовский клад 17в. // Вопросы истории древнего мира и средних веков, Минск, 1974;
• Коз’янковский клад // АО Москва, 1974
• О чём рассказывают монеты, 2-е выд., Минск, 1978;
• Skarby monet z XVI i XVII wieku na terenie obwodu Brzeskiego I Grodzieńskiego Białoruskiej SRR // Prace i materiały Muzeum frcheologicznego I etnograficznego w Łodzi. Seria numizmatyczna i konserwatorska, № 6, 1986;
• «Бумаги М. Г. Деммени» как источник по истории монетного производства Петровкой эпохи // Краткие тезисы докладов и сообщений научной конференции «Новое в советской нумизматике и нумизматическом музееведении», Ленинград, 1987;
• Тинф Петра І (в поисках прототипа) // Великий Октябрь и зарубежные славянские страны: XI Всесоюзная науч.конф. историков-славистов, Минск, 1988;
• Putywlskie і sewskie czechy // Prace i materiały Muzeum frcheologicznego I etnograficznego w Łodzi. Seria numizmatyczna i konserwatorska, № 8, 1988
• Российско-«польские» монетные эмиссии эпохи Петра І // Славяне: адзінства і мнагастайнасць: тэз. дак. і павед. міжн. канф., Мінск, 1990;
• Археалогія і нумізматыка Беларусі — энцыклапедыя, (частка артыкулаў), Мінск, 1993;
• Нумизматика Беларуси, Минск, 1995;
• Клады: атрибуция, классификация, интерпритации// Банкаўскі веснік, жнів. 2005.

Літаратура

• РАБЦЭВІЧ Валянцін Навумавіч // Сучасныя беларускія даследчыкі гісторыі Вялікага Княства Літоўскага : біябібліяграфічны даведнік / С. П. Марозаў. — Гродна-Каўнас: ЮрСаПрынт, 2022. — 290 с. — ISBN 978-985-7257-57-7, 978-609-96340-1-2.

Спасылкі

• Пералік асноўных апублікаваных прац В. Рабцэвіча(недаступная спасылка) (руск.)
• Ваганов С. Загадка Рябцевича // Народная Воля, № 83-84. 6 чэрв. 2008 (руск.)