Галоўная старонка

Вітаем у Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі, якую можа правіць кожны. праект у альтэрнатыўнай літаратурнай норме беларускай мовы («тарашкевіца») знаходзіцца тут

чацвер, 29 верасня 2022 У беларускім раздзеле — 223 515 артыкулаў

Зборы асноўных правіл Вікіпедыі • Як пісаць артыкулы • Як шукаць інфармацыю • Пачаць новы артыкул

Выдатны артыкул

Хвароба Альцгеймера, або Сені́льная дэме́нцыя альцге́ймераўскага ты́пу — найбольш распаўсюджаная форма дэменцыі, нейрадэгенератыўнае захворванне, упершыню было апісана ў 1906 годзе нямецкім псіхіятрам Алоісам Альцгеймерам. Як правіла, выяўляецца ў людзей старэйшых за 65 гадоў, але існуе і ранняя хвароба Альцгеймера — рэдкая форма захворвання. Агульнасусветная захворвальнасць на 2006 год ацэньвалася ў 26,6 млн чалавек, да 2050 года колькасць хворых можа вырасці ў чатыры разы.

Найчасцей на ранніх стадыях назіраецца разлад кароткачасовай памяці. З развіццём хваробы адбываецца страта доўгачасовай памяці. Паступовая страта функцый арганізма вядзе да смерці. Індывідуальны прагноз ускладнены праз варыяцыі ў тэрміне цячэння хваробы. (далей…)

Іншыя выдатныя артыкулы · Кандыдаты

Добры артыкул

«Лабіры́нт фа́ўна» (ісп.: El Laberinto del Fauno) — іспанска-мексіканскі фільм у жанры цёмнага фэнтэзі, зняты ў 2006 годзе мексіканскім кінарэжысёрам Гільерма дэль Тора па ўласным сцэнарыі. Дзеянне фільма разгортваецца ў Іспаніі ў маі-чэрвені 1944 года, праз пяць гадоў пасля Грамадзянскай вайны, у пачатку франкісцкага перыяду. Змрочная рэальнасць Іспаніі часоў Грамадзянскай вайны пераплятаецца з не менш змрочным і небяспечным чароўным светам. Гісторыя разварочваецца вакол зарослага закінутага лабірынта і загадкавага фаўна, якога сустракае галоўная гераіня фільма — Афелія. Тым часам як айчым Афеліі, фалангіст капітан Відаль, палюе на іспанскіх партызан, што змагаюцца супраць рэжыму Франсіска Франка, а цяжарная маці Афеліі ўсё больш жорстка пакутуе з-за хваробы, Афелія сустракае дзіўных міфічных істот, якія праводзяць яе праз шэраг выпрабаванняў. (далей…).

Іншыя добрыя артыкулы · Кандыдаты

Выдатны спіс

Спіс Папаў Рымскіх і антыпапаў Іншыя выдатныя спісы · Кандыдаты

Выява дня

Замкавы парк у Пшчыне, Польшча.

Іншыя выявы дня

Актуальныя падзеі

Актуальная тэма: Уварванне Расіі ва Украіну

• На газаправодах «Паўночны паток» і «Паўночны паток-2» здарылася аварыя. (26 верасня)
• Пасля гібелі Махсы Аміні акцыі пратэсту ахапілі Іран. (18 верасня)
• Пачаўся ўзброены канфлікт на мяжы Кыргызстана і Таджыкістана. (14 верасня)

Іншыя актуальныя падзеі · Падрыхтоўка · Архіў · Прагляд · Абмеркаваць

Ці ведаеце вы, што…

• Невялікі астэроід Іда мае ўласны спадарожнік.
• Найвышэйшы пункт Беларусі знаходзіцца на Івянецкім узвышшы.
• Паводле легенды, велічны храм, які меў з’явіцца ў горадзе Дубна (Украіна), быў з-за памылкі ўзведзены ў аднайменнай беларускай вёсцы.
• У адным баі ўпершыню прыменены танк Т-26, адбыўся танкавы таран і здзейсніў подзвіг першы Герой Савецкага Саюза з Беларусі.
• Помнік аўтару «Зямлі пад белымі крыламі» ў Кіеве быў выраблены коштам Беларусі, а ўсталяваны дзякуючы ўкраінскім мецэнатам.

Падрыхтоўка · Архіў · Прагляд · Абмеркаваць

Дзень у гісторыі

29 верасня

• 1529: Зацверджаны Статут Вялікага Княства Літоўскага.
• 1621: Паводле Хоцінскага дагавору Рэч Паспалітая абавязалася перад Асманскай імперыяй стрымліваць запарожскіх казакаў ад нападаў на Крымскае ханства.
• 1772: Першы падзел Рэчы Паспалітай зацверджаны Сеймам.
• 1783: Заснаванне Расійскай Акадэміі навук.
• 1908: Дэкрэтам Папы Рымскага Пія X заснаваны афіцыйны бюлетэнь Святога Прастола Acta Apostolicae Sedis.
• 1938: Падпісаны Мюнхенскі дагавор, Італія, Вялікабрытанія і Францыя пагадзіліся з анексіяй Судэцкай вобласці Чэхаславакіі Германіяй.
• 1939: Знішчаны абраз Будслаўскай Маці Божай (адрэстаўраваны ў 1991).
• 1941: Масавы расстрэл нацыстамі мірных жыхароў ва ўрочышчы Бабін Яр (цяпер у межах Кіева).
• 1963: Савецкая атамная падводная лодка «К-181» усплыла на Паўночным полюсе.
• 1977: Выведзена на арбіту савецкая арбітальная станцыя «Салют-6».

Іншыя падзеі · Прагляд · Абмеркаваць

Тэмы

Вікіпраекты

	Вікіслоўнік Слоўнікі і тэзаўрус		Вікікнігі Падручнікі і дапаможнікі		Вікідадзеныя Інфармацыйныя элементы		Вікіцытатнік Зборнік цытат		Вікікрыніцы Крыніцавыя дакументы
	Віківіды Слоўнік біялагічных відаў		Вікінавіны Свабодныя навіны		Вікісховішча Мультымедыйныя файлы		Метавікі Каардынацыя Вікіпраектаў