Галінзога дробнакветкавая
| Галінзога дробнакветкавая | |||||||||||||||||||
.jpg) | |||||||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
прамежныя рангі
| |||||||||||||||||||
| Міжнародная навуковая назва | |||||||||||||||||||
|
Galinsoga parviflora Cav., 1795 | |||||||||||||||||||
| Арэал | |||||||||||||||||||
 прыродны арэал | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Галінзога дробнакветкавая (Galinsoga parviflora) — травяністая расліна, від роду Галінзога сямейства Астравыя (Compositae).
Апушаная аднагадовая расліна родам з Паўднёвай Амерыкі, распаўсюдзілася па ўсіх кантынентах. Часта сустракаецца ў парушаных месцапражываннях. У многіх краінах Еўразіі з’яўляецца небяспечным інвазіўным відам. З сельскагаспадарчых угоддзяў ён распаўсюдзіўся на прылеглыя лясныя ўчасткі, натуральныя лугі, стаўшы іх неад’емнай часткай. У новых умовах ён аказаўся вельмі агрэсіўным і пачаў выцясняць з біяцэнозаў прыродныя (аўтахтонныя) віды.
Батанічнае апісанне[правіць | правіць зыходнік]
Аднагадовая травяністая расліна (4) 10-50 (60) см вышынёй. Сцябло адзінае, звычайна разгалінавана ад аснавання, пакрыта рэдкімі, у верхняй частцы — даволі багатымі простымі прыціснутымі валасінкамі, у верхняй частцы часам з прымешкай залозістых валасінак.
Лісце супратыўна размешчанае, зялёнае, яйцападобнай формы, з расстаўленазубчастым краем, на хвосціках, 1-11 см даўжынёй і 0,5—7 см шырынёй.
Кошыкі 3-5 мм у папярочніку, сабраныя ў паўпарасонікі, на няроўных кветаножках. Абгортка званочкавая, складаецца з яйцападобных лісточкаў. Краявыя несапраўднаязычковыя кветкі цьмяна-белыя, звычайна ў ліку 5, з язычком 0,5—1,8×0,7—1,5 мм. Трубчастыя кветкі ў колькасці 15-50, жоўтыя.
Сямянкі 1-1, 5 мм даўжынёй, клінаватыя, граністыя, цёмна-шэрыя, пакрытыя прыціснутым апушэннем. Чубок у краявых сямянак з дробных шчацінак, у сярэдніх — плёнкавы.
Рэпрадуктыўная здольнасць — 0,3 тыс. насення на адной расліне. У глебе захоўвае жыццяздольнасць да 5 гадоў, прарастае без перыяду спакою, пры тэмпературы 6-30 °C, усходы з’яўляюцца з глыбіні не больш за 3 см у ліпені-жніўні і верасні. Засмечвае пасевы прапашных, позніх культур, а таксама агароды і няворныя землі.
Распаўсюджанне[правіць | правіць зыходнік]
Радзіма расліны — Паўднёвая Амерыка, натуральны арэал ахоплівае таксама Цэнтральную Амерыку і паўднёвую частку Паўночнай Амерыкі. Расліна завезена ва ўмераныя рэгіёны Еўразіі, Афрыкі і Аўстраліі.
Таксанамія[3][правіць | правіць зыходнік]
Galinsoga parviflora Cav., 1798, Icon. iii. 41. t. 281.
Від Галінзога дробнакветкавая ставіцца да роду Галінзога сямейства Астравыя (Asteraceae) парадак Астракветныя (Asterales). Кладаграма ў адпаведнасці з Сістэмай APG IV:
| яшчэ 10 сямействаў | яшчэ 11 пацверджаных і 9 у статусе "неправераных" відаў і інфравідавых таксонаў | ||||||||||||
| парадак Астракветныя | род Галінзога | ||||||||||||
| адзел Кветкавыя, ці Пакрытанасенныя | сямейства Астравыя | Галінзога дробнакветкавая | |||||||||||
| яшчэ 63 парадкі кветкавых раслін | яшчэ 1804 роды | ||||||||||||
Сінонім[правіць | правіць зыходнік]
- Adventina parviflora Raf.
- Baziasa microglossa Steud.
- Galinsoga acmella Steud.
- Galinsoga calva Sch.Bip. ex Baker
- Galinsoga calva Sch.Bip.
- Galinsoga hirsuta Baker
- Galinsoga laciniata Retz.
- Galinsoga laciniata Retx.
- Galinsoga parviflora f. parceglandulosa Thell.
- Galinsoga parviflora f. parviflora
- Galinsoga parviflora f. subeglandulosa Thell.
- Galinsoga parviflora subsp. parviflora
- Galinsoga parviflora var. adenophora Thell.
- Galinsoga parviflora var. parviflora Cav.
- Galinsoga parviflora var. semicalva A.Gray
- Galinsoga quinqueradiata Ruiz & Pav.
- Galinsoga semicalva H.St.John & D.White
- Galinsoga semicalva var. percalva S.F.Blake
- Galinsoga semicalva var. semicalva
- Sabazia microglossa DC.
- Sabazia microglossa var. microglossa
- Stemmatella sodiroi Hieron.
- Vigolina acmella Poir.
Практычнае выкарыстанне[правіць | правіць зыходнік]
У Калумбіі яго выкарыстоўваюць як заправу для супу ахіяка і ў салатах . Ва Усходняй Афрыцы сцябло і лісце ядуць сырымі, а таксама сушаць і здрабняюць для дадання ў супы[4].
Даследаванні[правіць | правіць зыходнік]
З 2003 па 2012 год была даказаная анціаксідантнае, супрацьзапаленчае, раназажыўляльнае, гіпатэнзіўнае і кровесуцішальнае дзеянне экстрактаў з травы і лісця галінзогі дробнакветкавай, атрыманых з дапамогай розных растваральнікаў[5][6][7][8][9][10]. Даныя спецыяльнай літаратуры паказваюць, што гэтыя фармакалагічныя эфекты абумоўлены ўтрыманнем флаваноідаў, фенольных кіслот і іншых прадуктаў другаснага біясінтэзу, але на фармакалагічную актыўнасць таксама ўплываюць рэчывы першаснага біясінтэзу — амінакіслоты, бялкі, поліцукрыды[11][9][10].
У траве расліны выяўлена 15 амінакіслот, у тым ліку 9 незаменных для чалавека: аргінін, трэанін, валін, метыянін, лейцын, ізалейцын, фенілаланін, гістыдын і лізін. Акрамя вышэйзгаданых утрымліваюць такія амінакіслоты, як аспарагінавая кіслата, серын, цыстын, гліцын, аланін, тыразін. Пераважаюць амінакіслоты, якія знаходзяцца ў звязаным стане і ўваходзяць у склад бялковых малекул. У найбольшай колькасці ў сыравіне ўтрымліваюцца аланін, аргінін і лізін, як у вольным, так і ў звязаным выглядзе.
Зноскі
- ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
- ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
- ↑ Galinsoga parviflora (англ.). WFOPL. Праверана 22 лютага 2023.
- ↑ Олексій Коваленко Рослини-прибульці — Київ, Віхола, 2021 — С. 170
- ↑ Schmidt C. Biological studies on Brazilian plants used in wound healing / C. Schmidt, M. Fronza, M. Goettert, F. Geller, S. Luik, E.M.M. Flores, C.F. Bittencourt, G.D. Zanetti, B.M. Heinzmann, S. Laufer, I. Merfort // Journal of Ethnopharmacology. — 2009. — № 122. — Р. 523—532
- ↑ Esther N. Matu. Antibacterial and anti-infl ammatory activities of some plants used for medicinal purposes in Kenya / Esther N. Matu, Johannes van Staden. // Journal of Ethnopharmacology. — 2003. — № 87 — Р. 35-41
- ↑ Esther N. Matu. Antibacterial and anti-infl ammatory activities of some plants used for medicinal purposes in Kenya / Esther N. Matu, Johannes van Staden. // Journal of Ethnopharmacology. — 2003. — № 87 — Р. 35-41
- ↑ Galvez Ranilla L. Phenolic compounds, antioxidant activity and in vitro inhibitory potential against key enzymes relevant for hyperglycemia and hypertension of commonly used medicinal plants, herbs and spices in Latin America / Lena Galvez Ranilla, Young-In Kwon, Emmanouil Apostolidis, Kalidas Shetty // Bioresource Technology. — 2010. — № 101. — P. 4676-4689.
- ↑ а б Ramesar S. Angiotensin I-Converting Enzyme Inhibitor Activity of Nutritive Plants in KwaZulu-Natal / S. Ramesar, H. Baijnath, T. Govender, I. Mackraj // Journal of medicinal food. — 2008. — Vol. 11, № 2. — Р. 331—336.
- ↑ а б Uma Sankar Akula. In vitro 5-Lipoxygenase inhibition of polyphenolic antioxidants from undomesticated plants of South Africa / Uma Sankar Akula, Bharti Odhav // Journal of Medicinal Plants Research. — 2008. — Vol. 2, № 9. — P. 207—212.
- ↑ Емец Н. В. Исследование гипотензивной активности настоев травы галинсоги мелкоцветковой / Н. В. Емец, Т. А. Красникова, Б. А. Самура // «ХИСТ» Всеукраїнський медичний журнал молодих вчених. — 2006. — Вип. 8. — С. 75. (руск.)
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Флора СССР. В 30-ти томах / Начато при руководстве и под главной редакцией акад. В. Л. Комарова; Редактор тома Б. К. Шишкин. — М.—Л.: Издательство Академии Наук СССР, 1959. — Т. XXV. — 630 с. — 2 500 экз.
- Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2004. — Т. 3. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — ISBN 5-87317-163-7.
- Chen Y. S., Hind D. J. N. 213. Galinsoga Ruiz & Pavon // Flora of China : [англ.] = 中国植物志 : in 25 vol. / ed. by Z. Wu, P. H. Raven, D. Hong. — Beijing : Science Press ; St. Louis : Missouri Botanical Garden Press, 2011. — Vol. 20/21 : Asteraceae. — P. 864—865. — 992 p. — ISBN 978-0-915279-34-0. — ISBN 978-1-935641-07-0 (vol. 20/21).
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Галінсога дрібноквіткова, або незбутниця (Galinsoga parviflora Cav.) // Аграрна енциклопедія
Слоўнікі і энцыклапедыі | |
|---|---|
| Таксанамія | APNI · EOL · GBIF · iNaturalist · IPNI · IRMNG · ITIS TSN · NCBI · POWO · Plantarium · The Plant List · Tropicos · WFO · WoRMS · Флора Кітая |
