Ганна Стэн

Ганна Стэн
Дата нараджэння	3 снежня 1908(1908-12-03)[…]
Месца нараджэння	Кіеў, Кіеўская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	12 лістапада 1993(1993-11-12) (84 гады)
Месца смерці	Нью-Ёрк, Нью-Ёрк, ЗША[…]
Грамадзянства	Расійская імперыя  ЗША  СССР
Муж	Фёдар Аляксандравіч Ацэп[d] і Яўген Фрэнке[d]
Прафесія	актрыса, сцэнарыст, кінаактрыса
IMDb	ID 0826479
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ганна Стэн (англ.: Anna Sten, сапраўднае прозвішча Фяса́к ці Фисакова, 3 снежня 1908, Кіеў, Расійская імперыя — 12 лістапада 1993, Нью-Ёрк, ЗША) — савецкая і амерыканская актрыса. Да 1929 года здымалася ў СССР, у 1930 годзе эмігравала і працягнула кар’еру ў Еўропе і ЗША.

Біграфія

Нарадзілася 3 снежня 1908 года ў Кіеве ў сям’і ўкраінскага казака і шведкі, пасля узяўшы прозвішча маці (Стэн). Бацька быў балетмайстрам, маці — прымай-балярынай Кіеўскага тэатра оперы і балета. У дзяцінстве Ганна займалася танцамі, брала ўрокі ігры на піяніна.

Дакладных дадзеных пра ранні перыяд яе кар’еры практычна не захавалася. Па адных звестках, у тым ліку агучаных самой актрысай, яе бацька загінуў падчас Першай сусветнай вайны, пасля чаго Ганна знайшла працу афіцыянткі, каб пракарміць хворую маці, потым іграла ў аматарскім тэатры. Затым на пятнаццацігадовую акторку звярнуў увагу К. С. Станіслаўскі і, склаўшы ёй пратэкцыю, накіраваў у Маскоўскую кінаакадэмію. Па іншых дадзеных, яе бацька застаўся жывы, пасля вайны адшукаў дачку і разам з уласнай цыркавой трупай, у якой выступала і юная Ганна, аб’ездзіў усю краіну.

Кар’ера ў СССР

Ганна Стэн у фільме Барыса Барнета «Дзяўчына са скрынкай» (1927)

Працавала ў Маскоўскім аддзеле народнай адукацыі (1924), затым у пралеткульце (1925). У 1926 годзе Ганна дэбютавала ў нямым кіно, атрымаўшы невялікую ролю стэнаграфісткі ў камедыі «Міс Мэнд». Сцэнарыстам фільма быў Барыс Барнет. Ён жа сыграў у фільме галоўную ролю і выступіў у якасці памочніка рэжысёра Фёдара Ацэпа, за якога Ганна ў 1927 годзе выйшла замуж. У наступныя гады Ацэп зняў жонку яшчэ ў чатырох стужках. У 1920-я гады жыла ў Маскве на Нікіцкім бульвары, дом 6, кв. 26/27.

Кар’ера актрысы ў СССР развівалася хуткімі тэмпамі. Яна перайшла на галоўныя ролі ўжо ў 1927 годзе, зняўшыся ў Барнета ў камедыі «Дзяўчына са скрынкай». Затым у 1928 годзе рушылі ўслед вядучыя ролі ў фільмах «Зямля ў палоне», «Мой сын» і «Белы арол», рэжысёрам якога быў адзін з піянераў савецкага кінематографа Якаў Пратазанаў, а партнёрамі Ганны — тэатральны акцёр Васіль Качалаў і рэжысёр Усевалад Меерхольд.

Эміграцыя ў Еўропу

Некаторыя раннія фільмы Стэн дэманстраваліся ў замежным пракаце і мелі рэзананс, таму ў 1930 годзе Ганна па лініі Міжрабпамфільма адправілася ў Германію і знялася там у гукавым фільме «Бухгалтар Крэмке». На радзіму акторка вырашыла не вяртацца і працягнула кар’еру ў Еўропе. У той жа перыяд эміграваў і яе муж.

У 1931 годзе Ацэп зняў жонку ў двух фільмах. Гэта былі паспяховыя экранізацыі рамана Ф. М. Дастаеўскага «Браты Карамазавы» — знятая ў Францыі аднайменная карціна і яе версія нямецкай вытворчасці пад назвай «Забойца Дзмітрый Карамазаў» (актрыса выканала ролю Грушанькі).

Прадзюсарам апошняга фільма быў выхадзец з Расіі Юджын Фрэнке. Верагодна, на здымках паміж ім і Стэн завязаўся раман, бо ў 1931 годзе акторка пакінула Ацэпа і неўзабаве выйшла замуж за Фрэнке. У шлюбе нарадзілася дачка Аня, якая пазней вывучала кінамастацтва. У тым жа 1931 годзе Стэн з’явілася яшчэ ў двух карцінах, «Сальта-мартале» і «Бомбы над Монтэ-Карла», а затым знялася ў пары са знакамітым Эмілем Янінгсам ў драме 1932 года «Буры страсці».

Галівуд

Ганна Стэн і Гэры Купер на рэкламным фота да фільма «Шлюбная ноч» (1935)

У 1932 годзе на Ганну звярнуў увагу прадзюсер Сэмюэл Голдвін і запрасіў яе ў Галівуд, куды яна эмігравала ў 1933 годзе. Яна не ведала англійскай, таму па прыбыцці ў Амерыку акторцы прыйшлося каля года ўпарта займацца, каб авалодаць асновамі мовы і паменшыць акцэнт. Яе першая амерыканская карціна «Нана», знятая ў 1934 годзе па матывах аднайменнага рамана Эміля Заля, была шырока разрэкламавана ў прэсе, аднак касавага поспеху не мела.

На працягу двух гадоў Ганна здымалася хаця і рэдка, але ў знакамітых рэжысёраў і ў пары з зоркамі. У тым жа 1934 годзе яна згуляла Кацюшу Маславу ў драме Рубена Мамуляна «Мы зноў жывыя» паводле рамана Льва Талстога «Уваскрэсенне». У 1935 годзе рушыў услед дуэт з Гэры Куперам у меладраме Кінга Відара «Шлюбная ноч» (прэмія Венецыянскага кінафестываля за рэжысуру).

Завяршэнне кар’еры

У 1936 годзе Стэн знялася ў свайго мужа Фрэнке ў меладраме «Самотная жанчына» (сцэнарыстам выступіў Ацэп). Затым яна на тры гады знікла з экранаў, і пасля драмы 1939 гады «Экспрэс выгнання» стала здымацца вельмі рэдка і пераважна на другіх ролях.

1943 год стаў апошнім прадуктыўным перыядам Стэн: выйшла адразу тры фільма на ваенную тэматыку («Чэтнікі», «Яны прыйшлі разбурыць Амерыку» і «Тры рускія дзяўчыны»), дзе яна гуляла галоўныя ролі. Апошнімі працамі актрысы былі ваенная драма 1962 года «Манахіня і сяржант» і серыял 1964 года «Арышт і суд».

Памерла 12 лістапада 1993 года ад сардэчнага прыступу.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ганна Стэн