Гарычка лёгачная

	Гарычка лёгачная
	; Агульны выгляд расліны
Навуковая класіфікацыя
Дамен:	Эўкарыёты
Царства:	Расліны
Аддзел:	Кветкавыя
Клас:	Двухдольныя
Парадак:	Гарычкакветныя
Сямейства:	Гарычкавыя
Трыба:	Gentianeae
Падтрыба:	Gentianinae
Род:	Гарычка
Від:	Гарычка лёгачная
Міжнародная навуковая назва
	Gentiana pneumonanthe L.
Сінонімы
	Гл. тэкст
NCBI	49950
EOL	2864970
GRIN	t:17403
IPNI	368687-1
TPL	kew-2821191

Гарычка лёгачная^[3]^[4]^[5] (Gentiana pneumonanthe) — від раслін сямейства Гарычкавыя (Gentianaceae), распаўсюджаны ў Еўразіі.

Назва[правіць | правіць зыходнік]

Гарычка лёгачная, гарычка, цюльпан лясны^[6], буцікі^[7]^[8], гарычка звычайная^[9].

Апісанне[правіць | правіць зыходнік]

Шматгадовая травяністая расліна, 20—50 см даўжынёй. На заараных пад пар землях можа дасягаць вышыні 100 см. Сцябло прамое. Лісце лінейнае або ланцэтна-лінейнае, 0,2—0,6 мм шырынёй, з адной жылкай, з загорнутымі краямі. Кветкі адзінкавыя або сабраны па некалькі штук на кветканосе. Чашачка 15-20 мм даўжынёй, зубцы чашачкі не больш чым у 2,5 разы перавышаюць яе трубку^[4]. Вяночак цёмна-сіні, званочкавы, унутры з пяццю зялёнымі палоскамі. Плод — каробачка. Невялікае, лёгкае насенне не крылатае.

Перыяд цвіцення — з чэрвеня па кастрычнік. Расліна выкарыстоўвалася пры апрацоўцы ўкусаў насякомых. Кветкі могуць быць выкарыстаны для вытворчасці сіняга фарбавальніка.

Распаўсюджанне[правіць | правіць зыходнік]

Еўропа: Беларусь, Эстонія, Латвія, Літва, Малдова, Расія, Украіна, Аўстрыя, Бельгія, Чэхія, Германія, Венгрыя, Нідэрланды, Польшча, Славакія, Швейцарыя, Данія, Нарвегія, Швецыя, Вялікабрытанія, Албанія, Боснія і Герцагавіна, Балгарыя, Харватыя, Італія, Румынія, Сербія, Славенія, Францыя, Партугалія, Іспанія; Азія: Расія, Грузія^[10]^[11]. Расце лепш за ўсё на пясчаных або тарфяных, умерана кіслых нейтральных глебах.

Ва Украіне расце на вільготных лугах, па ўскраінах балот, ручаёў, сярод хмызнякоў, да ляснога горнага пояса — на большай частцы тэрыторыі, акрамя Крыму^[4]. Уваходзіць у спіс рэгіянальна рэдкіх раслін горада Кіева, Вінніцкай, Валынскай, Днепрапятроўскай, Жытомірскай, Закарпацкай, Кіеўскай, Луганскай, Ровенскай, Сумскай, Хмяльніцкай, Чарнавіцкай, Чарнігаўскай абласцей^[5].

Галерэя[правіць | правіць зыходнік]

Лісце і кветкі
Насенне
Ілюстрацыя

Зноскі

↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь.. — Минск: «Наука и техника», 1967. — С. 58. — 160 с. — 2 350 экз.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Доброчаева Д. Н., Котов М. И., Прокудин Ю. Н., и др. Определитель высших растений Украины. — К., 1987. — С. 258. (руск.) (укр.)
↑ ^5,0 ^5,1 Андрієнко Т.Л., Перегрим М.М. (уклад.). Офіційні переліки регіонально рідкісних рослин адміністративних територій України (довідкове видання). — Київ, 2012. — 148 с. — ISBN 978-966-542-512-0.
↑ Анненков Н.(руск.) бел. Ботанический словарь, Спб, 1878
↑ Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.
↑ Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927
↑ Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ ім. Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз.
↑ bgbm.org. (англ.)
↑ npgsweb.ars-grin.gov. (англ.)

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Кудрашова М. Г., Пашына Г. В. Гарычка // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ ім. Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз. — С. 570—571.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Горечавка лёгочная — Gentiana pneumonanthe: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)

[1] Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.

[2] Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».

[Киселевский-3] Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь.. — Минск: «Наука и техника», 1967. — С. 58. — 160 с. — 2 350 экз.

[Опред-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Доброчаева Д. Н., Котов М. И., Прокудин Ю. Н., и др. Определитель высших растений Украины. — К., 1987. — С. 258. (руск.) (укр.)

[переліки-5] 5,0 ^5,1 Андрієнко Т.Л., Перегрим М.М. (уклад.). Офіційні переліки регіонально рідкісних рослин адміністративних територій України (довідкове видання). — Київ, 2012. — 148 с. — ISBN 978-966-542-512-0.

[6] Анненков Н.(руск.) бел. Ботанический словарь, Спб, 1878

[7] Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.

[8] Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927

[ЭПБ1-9] Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ ім. Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз.

[EuroMed-10] .org. (англ.)

[11] sweb.ars-grin.gov. (англ.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]