Гаўсманіт

Гаўсманіт
Формула	Mn2+Mn23+O4
Прымесь	Fe, Zn, Ba, Ca, Mg
Сінгонія	тэтраганальная
Колер	карычнева-чорны, шэры
Колер рысы	карычневы, чырванавата-буры
Бляск	паўметалічны
Празрыстасць	празрысты, непразрысты
Цвёрдасць	5.5
Спайнасць	дасканалая па {001}
Злом	ракавісты
Шчыльнасць	4,84 г/см³

Гаўсмані́т — мінерал падкласа складаных аксідаў, аксід марганцу ${\ce {Mn^2+Mn2^3+ O4}}$. Мае 72,03 % марганцу, 27,97 % кіслароду, прымесі жалеза, цынку, барыю, магнію, кальцыю і інш. Упершыню адкрыты і названы ў 1813 годзе нямецкім мінералогам, прафесарам Гётынгенскага ўніверсітэта І. Гаўсманам (J. F. L. Hausmann) і ў 1827 годзе названы ў яго гонар Вільгельмам Хайдынгерам (Wilhelm Karl Haidinger).

Уласцівасці

Крышталізуецца ў тэтраганальнай сінгоніі. Утварае псеўдаактаэдрычныя крышталі, зярністыя або шчыльныя агрэгаты. Колер карычнева-чорны, шэры. Бляск паўметалічны. Цвёрдасць 5,5 па шкале Моаса. Крохкі. Немагнітны. Шчыльнасць 4,84 г/см³. Малекулярная маса 228,81.

Паходжанне і радовішчы

Гаўсманіт мае кантактава-метасаматычнае і гідратэрмальнае паходжанне. Уваходзіць у склад марганцавых руд. Сустракаецца разам з радахразітам, піралюзітам, браўнітам, андрадытам, барытам.

Радовішчы гаўсманіту маюцца ў Англіі, Аўстраліі, Афрыцы, Бразіліі, Канадзе, ЗША, Намібіі, Казахстане, Расіі, Швецыі.

Літаратура

• Гаўсманіт // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. — С. 93. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5).
• Гаусманит // Горная энциклопедия. / Под редакцией Е. А. Козловского. — М.: Советская энциклопедия, 1984—1991. (руск.)

Спасылкі

• Гаусманит // Каталог Минералов. Ru (руск.)
• Гаусманнит // Кристаллов.net — Систематика и классификация минералов, горных пород, метеоритов, окаменелостей (руск.)
• Hausmannite Mineral Data // The Mineralogy Database (англ.)
• Hausmannite // Mindat.org and the Hudson Institute of Mineralogy (англ.)
• Гаусманит // «Мегаэнциклопедия Кирилла и Мефодия» megabook.ru Архівавана 15 ліпеня 2013. (руск.)