Географ (Вермеер)
| ||
| Ян Вермеер | ||
| Географ. Каля 1668—1669 | ||
| нідэрл.: De geograaf | ||
| Матэрыял | Палатно | |
|---|---|---|
| Тэхніка | алей | |
| Памеры | 52 × 45,5 см | |
| Штэдэлеўскі мастацкі інстытут, Франкфурт | ||
| (інв. 1149[1][2]) | ||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | ||
«Географ» — карціна нідэрландскага жывапісца Яна Вермеера, напісаная каля 1668—1669 гадоў. Адна з трох карцін, падпісаных і датаваных майстрам (апроч «Астранома» і «Зводніцы»). У наш час захоўваецца ў Штэдэлеўскім мастацкім інстытуце (Франкфурт, Германія).
На карціне намаляваны географ, які задуменна схіліўся над картай з цыркулем у правай руцэ, пагружаны ў навуковыя пошукі. На ім халат у японскім стылі — распаўсюджанае адзенне навукоўцаў таго часу[3]. Прадметы ў кабінеце — карты, схемы, кнігі, глобус, алідада — паказваюць на род дзейнасці навукоўца. Дынаміка кампазіцыі перадаецца праз паставу персанажа, скопішча рэквізіту ў левай частцы карціны і дыяганальныя цені на сцяне справа[4].
Вермеер унёс шэраг змен на ўжо скончаную карціну для ўзмацнення дынамічнасці сцэны. Напрыклад, першапачаткова географ глядзеў на стол, а не ў акно, таму што яго галава знаходзілася лявей, чым у канчатковым варыянце; цыркуль у руцэ быў накіраваны вертыкальна ўніз; на зэдліку ў ніжнім правым вугле ляжаў аркуш паперы, выдаленне якога прывяло да пацямнення гэтага ўчастку[4].
Рысы твару персанажа злёгку размыты для эфекту руху. Прыжмураныя вочы можна тлумачацца як сонечным святлом, так і напружаным роздумам. Мастацтвазнавец Селена Кар лічыць, што на карціне намаляваны момант азарэння ці навуковага адкрыцця. Географ з хваляваннем трымаецца за кнігу, нібы збіраецца вось-вось раскрыць яе і знайсці пацверджанне сваёй здагадкі[5]. Яго пастава амаль сіметрычная паставе Фаўста з афорта Рэмбранта, які ўбачыў магічную анаграму ў крузе, які свеціцца.
Глобус Ёдакуса Хондыуса[4] складае пару з яго ж зорным глобусам на карціне «Астраном». Паколькі такія глобусы звычайна прадаваліся разам, ёсць падставы лічыць, што карціны прызначаліся для сумеснай дэманстрацыі. Гэта падмацоўваецца наяўнасцю іншых агульных элементаў на карцінах і тым жа персанажам. Глобус разгорнуты да гледача паўшар'ем з Індыйскім акіянам, дзе ў той час панавала Галандская Ост-Індская кампанія. Вермеер выкарыстоўваў тэхніку імпаста, каб падкрэсліць картуш колеру матавай охры на глобусе, які заклікае адкрываць белыя плямы на карце свету, што таксама сімвалізуе тэму «азарэння»[5], нароўні з усходнім дыванам і прыспушчанай фіранкай.
Вельмі падрабязна прамаляваныя карты, глобусы, картаграфічныя інструменты паказваюць на вялікую цікавасць Вермеера да гэтай тэмы. Некаторыя мастацтвазнаўцы мяркуюць, што мадэллю для «Астранома» і «Географа» мог паслужыць сучаснік Вермеера і выхадзец з Дэлфта Антоні ван Левенгук, якому ў час напісання карцін было каля 36 гадоў. Вядома, што менавіта ў гэты перыяд Левенгук атрымаў пасаду каморніка. Дакументальных пацверджанняў пра якія-небудзь зносіны паміж Вермеерам і Левенгукам не захавалася, акрамя таго, што пасля смерці Вермеера яго душапрыказчыкам стаў менавіта Левенгук[4].
Гісторыя абедзвюх карцін прасочваецца да 27 красавіка 1713 года, калі яны былі прададзены ў Ратэрдаме невядомаму пакупніку за 300 флорынаў. У той час і аж да канца XVIII стагоддзя карціны называліся «Астролагі».
Зноскі
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Cant, Serena (2009). Vermeer and His World 1632—1675. Quercus Publishing Plc. с. 126—129.
- Wheelock, Arthur K., Jr. (1995). Johannes Vermeer. New Haven: Yale University Press. с. 170—174.
- Wheelock, Arthur K., Jr. (2000). The Public and the Private in the Age of Vermeer
