Адэса

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Горад Адэса)
Горад
Адэса
укр.: Одеса
Герб Сцяг[d]
Герб Сцяг[d]
Краіна
Вобласць
Раён
Каардынаты
Унутранае дзяленне
4 гарадскія раёны
Мэр
Заснаваны
Першая згадка
1415
Ранейшыя назвы
Хаджыбей
Горад з
Плошча
  • 236,9 км²
Вышыня цэнтра
40 ± 1 м
Водныя аб’екты
Насельніцтва
  • 1 010 537 чал. (1 студзеня 2022)[2]
Часавы пояс
Тэлефонны код
048
Паштовыя індэксы
65000–65480
Аўтамабільны код
BH і НН / 16
Афіцыйны сайт
Адэса на карце Украіны ±
Адэса (Украіна)
Адэса
Адэса (Адэская вобласць)
Адэса

Адэ́са (укр.: Одеса) — горад на паўночна-заходнім узбярэжжы Чорнага мора, адміністрацыйны цэнтр Адэскай вобласці, самы буйны порт Украіны, а таксама буйны прамысловы, культурны, навуковы і курортны цэнтр; вузел шашэйных дарог і чыгунак.

Насельніцтва горада на 1 сакавіка 2013 года — 1.014.849 чалавек, пастаяннага насельніцтва — 997 186 чалавек. Па колькасці жыхароў займае трэцяе месца ў краіне пасля Кіева і Харкава. Адэса — Горад-герой.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

2 мая 2014 года ў выніку супрацьстаяння паміж супернікамі і прыхільнікамі Еўрамайдана ў Адэсе загінула, па розных дадзеных, ад 44 да 300 чалавек.

Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]

  • 1795 — 2349 чал.
  • 1802 — 9 тыс. чал.
  • 1829 — 52 тыс. чал.
  • 1849 — 86 729 чал.[3]
  • 1873 — 193,5 тыс. чал.
  • 1897 — 404 тыс. чал.
  • 1939 — 602 тыс. чал.
  • 1959 — 667 тыс. чал.
  • 1966 — 753 тыс. чал.[4]
  • 1974 — 981 тыс. чал.[5]
  • 1979 — 1 046 133 чал.
  • 1989 — 1 115 371 чал.
  • 1995 — 1 060 000 чал.
  • 2001 — 1 029 049 чал.
  • 2006 — 993 000 чал. (пяты горад Украіны паводле колькасці насельніцтва)
  • 2007 — 1 080 270 чал.(чацвёрты горад Украіны паводле колькасці насельніцтва)
  • 2009 — 1 008 604 чал.
  • 2010 — 1 010 000 чал. (трэці горад Украіны паводле колькасці насельніцтва)
  • 2011 — 1 006 787 чал.
  • 2012 — 1 007 186 чал.
  • 2015 — 1 016 500 чал.[6]

Нацыянальны склад насельніцтва Адэсы (паводле перапісу, праведзенага ў 2001 годзе): 61,6 % украінцы, 29,0 % рускія, 1,3 % балгары, 1,2 % яўрэі, 0,7 % малдаване, 0,6 % беларусы, 0,4 % армяне, 0,2 % палякі.[7]

Адукацыя[правіць | правіць зыходнік]

Рынак «Прывоз». Рыбнае месца

Памятныя мясціны[правіць | правіць зыходнік]

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары[правіць | правіць зыходнік]

Беларусы Адэсы[правіць | правіць зыходнік]

З восені 1917 г. Адэсе жыў Сцяпан Некрашэвіч, які працаваў загадчыкам беларускай секцыі пры губернскім аддзеле народнай асветы, у выніку працы якой у Адэсе напачатку 1918 навучальнага года былі адчынены 30 пачатковых беларускіх школ і змешаная беларуская гімназія ў складзе першых чатырох класаў (навучаліся дзеці ўцекачоў з прыфрантавых тэрыторый Беларусі).

5 ліпеня 1999 года было афіцыйна зарэгістравана нацыянальна-культурнае аб’яднанне грамадзян «Беларусь», штаб-кватэра знаходзіцца па вуліцы Садовай 16, налічвае больш 200 членаў. Найбольш актыўныя члены таварыства — прафесійны мастак Вячаслаў Ігнаценка, акадэмік-генетык Адольф Стэльмах, кіраўнік 5-й студыі мясцовай тэлекампаніі, выпускніца журфака БДУ Марына Багрый-Шахматава, дырэктар цэнтралізаванай сеткі дзіцячых бібліятэк г. Адэсы Галіна Лазарава, загадчыца дзіцячага садка Стэфанія Шмыгіна.

Зноскі

  1. а б Труханов офіційно переміг на виборах мера ОдесиУкраїнський тиждень, 2020.
  2. Дзяржаўная служба статыстыкі Украіны Чисельність наявного населення Українина 1 січня 2022Кіеў: Дзяржаўная служба статыстыкі Украіны.
  3. Одесса // Адэса // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
  4. Одесса // Историческая энциклопедия. В 16 т. — М.: Издательство «Советская энциклопедия», 1973—1982.
  5. Одесса // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)
  6. Основні демографічні показники за 2014 рік (наличное население на 01.01.2015)(нявызн.)(недаступная спасылка). Управление статистики в Одесской области. Архівавана з першакрыніцы 20 лютага 2015.
  7. Про кількість та склад населення Одеської області за підсумками Всеукраїнського перепису населення 2001 року (укр.)
  8. Віталій Орлов. Музичний фестиваль «Пікейні жилети» // Одесский-инфо, 21.09.2022 (укр.)

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

 Фильм об Одессе и одесситах "Кто бы мог подумать?"