Грамафонная пласцінка

Грамафонная пласцінка
«Размаўляючы ліст» або ліст размоўнай сувязі, Voice-O-Graph.
Пераемнік	CD
Матэрыял	полівінілхларыд[d] і шэлак[d]
Першаадкрывальнік	Эміль Берлінер[d]
Дата адкрыцця	1889 і 1887
Геаметрычная форма	дыск[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Грамафонная пласцінка, таксама вядома як грампласці́нка, кружэ́лка, плы́та (польск.: płyta)  — аналагавы носьбіт гукавой інфармацыі — дыск, на адной або на абодвух баках якога нанесена бесперапынная канаўка (гукавая дарожка) у выглядзе спіралі. Вертыкальны профіль гукавай дарожкі мадуляваны гукавы хваляй. Доўгі час (прыкладна з канца XIX і да канца XX стагоддзя) была самым папулярным носьбітам музычных запісаў, недарагім, прыдатным для масавага тыражавання, якія забяспечваюць высокую якасць гуказапісу і прыдатным для прайгравання на адносна простай і таннай апаратуры.

Для «прайгравання» (узнаўлення гуку) грампласцінак выкарыстоўваюцца спецыяльна прызначаныя для гэтай мэты апараты: грамафоны, патэфоны, у далейшым — электрапрайгравальнікі і электрафоны.

Пры руху па дарожцы грампласцінкі іголка прайгравальніка пачынае вібраваць (паколькі форма дарожкі, якая залежыць ад запісанага сігналу, нераўнамерная ў плоскасці пласцінкі ўздоўж яе радыусу і перпендыкулярна кірунку руху іголкі). Вібрацыі іголкі перадаюцца альбо мембране, якая непасрэдна прайграе гук, альбо пераўтваральніку механічных ваганняў у электрычныя (гуказдымальніку), сігнал якога падаецца на ўзмацняльнік.

Галоўнай добрай якасцю грампласцінкі з’яўлялася выгода масавага тыражавання шляхам гарачай прасоўкі, акрамя таго, грампласцінкі не схільныя дзеянню электрычных і магнітных палёў. Недахопамі грампласцінак з’яўляюцца схільнасць уплыву змен тэмпературы і вільготнасці, механічным пашкоджанням (з’яўленне драпін), а таксама непазбежнаму пры сталым выкарыстанні зносу (зніжэнне і страта аўдыяхарактарыстык). Акрамя таго, грампласцінкі забяспечваюць меншы дынамічны дыяпазон, чым больш сучасныя фарматы захоўвання гуказапісаў.