Гродзенская вобласць

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Гродзеншчына)
Гродзенская вобласць
руск.: Гродненская область
Герб Сцяг
Герб Сцяг
Краіна
Статус Вобласць
Уваходзіць у
Уключае 17 раёнаў
Адміністрацыйны цэнтр Гродна
Найбуйнейшыя гарады Гродна
Ліда
Слонім
Ваўкавыск
Смаргонь
Дата ўтварэння 20 верасня 1944
Кіраўнік Уладзімір Васільевіч Краўцоў
Насельніцтва (2024)
 992 556 чал. (5-е месца)
Шчыльнасць 42,9 чал./км²
Плошча 25 тыс.
(6-е месца)
Вышыня
над узроўнем мора
 • Найвышэйшы пункт

 Замкавая гара 323 м
Гродзенская вобласць на карце
Гродзенская вобласць, карце
Часавы пояс UTC+03:00
Код ISO 3166-2 BY-HR
Код аўтам. нумароў 4
Афіцыйны сайт
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гродзенская вобласць — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў БССР і Рэспубліцы Беларусь. Размешчана на захадзе краіны, мяжуе з Польшчай і Літвой.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Гісторыя Гродзенскай вобласці
Харугва Гродзенскага павета ВКЛ з выявай «Пагоні»

У 1985 на тэрыторыі вобласці 10 гарадоў, з іх 5 абласнога падпарадкавання, 21 гарадскі пасёлак, 2 рабочыя пасёлкі.

У 1995 колькасць насельніцтва склала 1215,6 тыс. чал. У вобласці налічвалася 12 гарадоў у т.л. 6 абл. падпарадкавання, 21 гарадскі пасёлак, 195 сельсаветаў, 4414 сельскіх населеных пунктаў.

Прырода[правіць | правіць зыходнік]

Для вобласці характэрны раўнінны рэльеф. Клімат умерана кантынентальны.

Праз вобласць цячэ рака Нёман і яго прытокі: Вілія, Гаўя, Дзітва, Лебяда, Котра — справа, Шчара, Моўчадзь, Зэльвянка, Рось, Свіслач — злева. На паўднёвым захадзе пачынаецца рака Нараў — прыток Віслы. Найбольшыя азёры: Белае, Свір, Свіцязь.

Асноўную частку сельскагаспадарчых зямель складаюць дзярнова-падзолістыя глебы (супясчаныя і сугліністыя), распаўсюджаны таксама дзярнова-падзолістыя забалочаныя глебы і тарфяна-балотныя глебы.

Трэцюю частку тэрыторыі Гродзенскай вобласці пакрываюць лясы. Самая высокая лясістасць (каля 50 %) у Свіслацкім раёне, дзе знаходзіцца частка Белавежскай пушчы. Галоўныя лесаўтваральныя пароды: хвоя звычайная і елка еўрапейская, распаўсюджаны таксама бяроза павіслая, вольха чорная, дуб звычайны. Поймы рэк займаюць нізінныя лугі. Сустракаюцца балоты, пераважна нізінага тыпу.

На тэрыторыі вобласці знаходзіцца частка нацыянальнага парку Белавежская пушча.

Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]

Для вобласці характэрна змяншэнне колькасці насельніцтва:

  • 1995 г. — 1215,6 тыс. чал.;
  • 2003 г. — 1156,4 тыс. чал.;
  • 2008 г. — 1114 тыс. чал.;
  • 2009 г. — 1072 тыс. чал.[2]
  • 2011 г. — 1064,1 тыс.[3].
  • 2018 г. — 1043,6 тыс. чал.
  • 2023 г. — 998,6 тыс. чал.

Гарадское насельніцтва складае 77 % (2023). Найбуйнейшыя гарады: Гродна (358 717 чал.), Ліда (103 915 чал.), Слонім (49 113 чал.), Ваўкавыск (41 991 чал.), Смаргонь (35 781 чал.), Навагрудак (28 021 чал.)

Нацыянальны склад насельніцтва (2019): беларусы — 68,3 %, палякі — 21,7 %, рускія — 6,4 %, украінцы — 1,0 %.

  • Беларусы ў вобласці     >90%     80–90%     70–80%     60–70%     50–60%     40–50%     <40%
    Беларусы ў вобласці     >90%     80–90%     70–80%     60–70%     50–60%     40–50%     <40%
  • Палякі ў вобласці     >50%     30–50%     20–30%     10–20%     5–10%     2–5%     <2%
    Палякі ў вобласці     >50%     30–50%     20–30%     10–20%     5–10%     2–5%     <2%
  • Рускія ў вобласці     >10%     8–10%     5–8%     <5%
    Рускія ў вобласці     >10%     8–10%     5–8%     <5%

Гаспадарка[правіць | правіць зыходнік]

У гаспадарчым комплексе важнае месца займае прамысловасць. Гродзенская вобласць спецыялізуецца на вытворчасці прадукцыі хімічнай, машынабудаўнічай, дрэваапрацоўчай, будаўнічых матэрыялаў, лёгкай і харчовай галін.

Гродзенская вобласць займае вядучае месца па эфектыўнасці сельскагаспадарчай вытворчасці. Тут вырошчавюцца збожжавыя (ячмень, жыта, авёс, пшаніца, трыцікале, кукуруза), кармавыя культуры, цукровыя буракі, лён, рапс, бульба. Жывёлагадоўля мае малочна-мясны кірунак.

У структуры перавозак важнейшае месц займаюць чыгуначны і аўтамабільны транспарт.

Прыгранічнае становішча вобласці спрыяе развіццю яе эканамічных сувязей з Польшчай, Літвой, Калінінградскай вобласцю Расіі.

Карысныя выкапні[правіць | правіць зыходнік]

Вобласць мае паклады жалезных рудаў (Навасёлкаўскае радовішча ільменіт-магнетытавых рудаў у Карэліцкім раёне і шэраг рудапраяваў уздоўж мяжы з Літвой у Гродзенскім раёне), торфу (пераважна на Нёманскай нізіне), крэйды, цаглянай і дахоўчатай гліны, цэментавай сыравіны (галоўныя радовішчы ў Ваўкавыскім раёне), сілікатных пяскоў, вапнавай сыравіны, пяскова-жвіровага матэрыялу.

Сродкі масавай інфармацыі[правіць | правіць зыходнік]

Абласная прэса прадстаўлена дзяржаўнай газетай «Гродзенская праўда», заснавальнікамі з’яўляюцца Гродзенскі гарадскі і Гродзенскі абласны выканаўчыя камітэты. Выдаецца на беларускай і рускай мовах. Агульны тыднёвы тыраж разам з дадаткамі «Гродно Новости Плюс», «Молодежный курьер» і «Рекламка» складае каля 70 тыс. асобнікаў (2010).

У трох раёнах: (Смаргонскі, Ашмянскі, Астравецкі) распаўсюджваецца «Рэгіянальная газета», якая выдаецца ў Маладзечне. Тыраж — 6 тыс. 250 асобнікаў (май 2013).

Электронныя СМІ прадстаўлены тэлерадыёкампаніей «Гродна» і тэлерадыёвяшчальным каналам «Гродна Плюс».

Кіраўніцтва[правіць | правіць зыходнік]

Першыя сакратары Гродзенскага абласнога камітэта КПБ[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Гродзенскі абласны камітэт КПБ

Старшыні Гродзенскага аблвыканкама[правіць | правіць зыходнік]

Сімволіка[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ У якіх межах былі абвешчаны Беларуская Народная Рэспубліка і БССР? // 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002.— 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
  2. ↑ Афіцыйныя даныя Нацыянальнага статыстычнага камітэта РБ на 14-10-2009
  3. ↑ Афіцыйныя даныя Нацыянальнага статыстычнага камітэта РБ на 1-08-2011

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гродзенская вобласць / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш.— Мн.: БелСЭ, 1986.— 371 с., іл.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Гродзенская_вобласць&oldid=4702693"