Перайсці да зместу

Даўгаўпілс

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Горад
Даўгаўпілс
лат.: Daugavpils
Герб Сцяг[d]
Герб Сцяг[d]
Лютэранская царква на скрыжаванні вул. 18 новэмбра і вул. Варшавас
Лютэранская царква на скрыжаванні вул. 18 новэмбра і вул. Варшавас
Краіна
Каардынаты
Унутранае дзяленне
25 раёнаў
Старшыня гарадской думы
Ігар Прэлатаў
Заснаваны
1275
Ранейшыя назвы
да 1656 — Дынабург
да 1667 — Барысаглебск
да 1893 — Дынабург
да 1920 — Дзвінск
Горад з
Плошча
72,48 км²
Вышыня НУМ
105 м
Водныя аб’екты
Насельніцтва
95 467 чалавек (2016)
Нацыянальны склад
руск. 53,3%, лат. 17,8%, пал. 14,7%,
бел. 8,1%, укр. 2,2%,
літ. 1,0%, інш. 2,9%
Часавы пояс
Тэлефонны код
+371 654
Паштовыя індэксы
LV-540(1-22); LV-5465
Афіцыйны сайт
daugavpils.lv
(лат.)(руск.)(англ.)
Даўгаўпілс на карце Латвіі
Даўгаўпілс (Латвія)
Даўгаўпілс
Даўгаўпілс (Латвія)
Даўгаўпілс

Да́ўгаўпілс (лат.: Daugavpils), раней Дзвінск, Дынабу́рг — горад у Латвіі, на рацэ Даўгава (Дзвіна), каля мяжы з Літвой (25 км) і Беларуссю (33 км); другі паводле люднасці горад Латвіі (пасля сталіцы — Рыгі).

Заснаваны крыжакамі ў 1275 годзе як замак на землях, захопленых імі раней у Полацкага княства.

Падчас Лівонскай вайны горад увайшоў у склад Вялікага Княства Літоўскага. Быў цэнтрам Дынабургскай акругі Інфлянцкага княства. Пасля Лівонскай вайны, згодна з «Інфлянцкай канстытуцыяй», якую падпісаў Стэфан Баторый, акруга ўвайшла ў Цэсіскі прэзідыят, які ў 1598 годзе быў перайменаваны ў Вендэнскае ваяводства. У 1582 годзе Дынабург атрымаў Магдэбургскае права.

Паводле Альтмаркскага перамір’я 1629 года Дынабург застаўся ў складзе Рэчы Паспалітай, стаў цэнтрам староства, а пазней стаў галоўным горадам Інфлянцкага ваяводства.

Пасля падзелаў Рэчы Паспалітай горад з’яўляўся цэнтрам павета ў складзе Віцебскай губерні.

З 21 па 28 красавіка 1919 г. горад з’яўляўся месцам знаходжання ўрада ЛітБел ССР і, фактычна, яе часовай сталіцай.

Па выніках мірнага дагавора паміж Латвіяй і Савецкай Расіяй ад 11 жніўня 1920 г. горад канчаткова адыходзіў Латвіі, у тым жа годзе ён быў перайменаваны на Даўгаўпілс (латыш. «Замак на Даўгаве»).

Дынаміка колькасці насельніцтва горада

Горад знаходзіцца на ўсходзе Латвіі ў гістарычнай вобласці Латгаліі. Насельніцтва шматнацыянальнае: рускія (больш за 50 %), латышы, палякі, беларусы і інш. Рэгіён вакол Дзвінску мае найменшую ў Латвіі долю этнічнага латышскага насельніцтва. Рускамоўныя (у асноўным беларусы і рускія) складаюць да 70—80 % насельніцтва края.

  • 1799 — 1603 чал., у тым ліку 1262 ваенных расійскага гарнізону, 15 духоўнага стану.[1]
  • 1880 — 52 173 чал. (28 985 мужчын і 23 188 жанчын), з іх паводле стану — купцоў 553, мяшчан 34 723, ваенных 9679, жонак і дачок ваенных 1952, замежны падданых 748, ганаровых грамадзян 209, сялян 323, асабоўцаў 856, шляхты 631, праваслаўнага духавенства 19, каталіцкіх ксяндзоў 3, пратэстанцкіх святароў 1, святароў-стараабрадцаў 2, юдаісцкіх рабінаў 16, іншых 439; паводле вызнання — 10 799 праваслаўных, 10 320 каталікоў, 6245 пратэстантаў, 1135 стараабрадцаў, сектантаў 4500, юдаістаў 19 163, караімаў 7, магаметан 4.[2]
  • 1892 — 73 177 чал., у тым ліку 10 511 праваслаўных, 24 580 каталікоў, 5447 пратэстантаў, 3385 стараабрадцаў, 29 191 юдаістаў.[3]
  • 1913 — 112 848 чал.[4]
  • 2006 — 108 260 чал., з іх паводле нацыянальнасці: рускія — 53,96 % (58 414), латышы — 17,3 % (18 725), палякі — 14,9 % (16 126), беларусы — 8,22 % (8897), украінцы — 2,23 % (2417), літоўцы — 0,96 % (1041), яўрэі — 0,45 % (492), эстонцы — 0,03 % (30), іншыя — 1,96 % (2118).


Год Колькасць
1784 3 573
1825 2 885
1860 13 000
1897 69 675
1913 112 848
1914 112 837
1920 31 500
1925 40 640
1930 43 226
1935 45 160
1938 40 071
Год Колькасць
1940 51 300
1944 14 832
1945 29 600
1946 22 587
1950 50 800
1955 58 600
1956 58 500
1959 65 459
1960 67 500
1966 88 900
1970 100 400
Год Колькасць
1977 110 300
1979 115 600
1989 129 000
1995 120 000
2003 112 132
2007 108 091
2009 104 857
2010 103 754
2011 102 496
2012 101 057
2013 98 922
Год Колькасць
2016 95 467 [5]
2017 84 592 [6]
2019 82 604 [7]
2020 82 046 [8]
2021 80 627 [9]
2022 79 120 [10]
2023 78 850 [11]
2024 77 799 [12]

ПА «Хімвалакно»; заводы: «Электраінструмент», прывадных ланцугоў і інш.; лёгкая, харчовая прамысловасць, мэблевы камбінат; вытворчасць будаўнічых матэрыялаў.

Адукацыя і навука

[правіць | правіць зыходнік]

Даўгаўпілс з’яўляецца буйнейшым цэнтрам навукі і адукацыі Латгаліі і важным у маштабах усёй Латвіі. У горадзе дзейнічае 13 сярэдніх агульнаадукацыйных навучальных устаноў, 6 асноўных школ, 3 спецыяльныя навучальныя ўстановы, 29 дашкольных навучальных устаноў, 7 прафесійных вучэльняў, 5 пазашкольных устаноў.

У горадзе дзейнічае дзевяць вышэйшых навучальных устаноў:

  • Даўгаўпілскі ўніверсітэт
  • філіял Латвійскага ўніверсітэта
  • філіял Рыжскага тэхнічнага універсітэта
  • філіял Балтыйскай міжнароднай акадэміі
  • філіял Інстытута транспарту і сувязі
  • філіял Інстытута аэранавігацыі
  • філіял Вышэйшай школы псіхалогіі
  • філіял Вышэйшай школы сацыяльных тэхналогій
  • філіял Вышэйшай школы эканомікі і дзелавога адміністравання

У 1948—1993 гг. дзейнічала Даўгаўпілскае вышэйшае ваеннае авіяцыйнае інжынернае вучылішча.

Гарады-пабрацімы

[правіць | правіць зыходнік]

Вядомыя асобы

[правіць | правіць зыходнік]

У горадзе пахаваныя беларускія педагог і грамадскі дзеяч Аляксей Барткевіч (1906—1991), грамадскі дзеяч і рэжысёр Язэп Камаржынскі (1899—1965).

Места на старых фатаздымках

[правіць | правіць зыходнік]
  1. Дзьвінск Архівавана 10 кастрычніка 2008. // Цітоў А. Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.). — Мн.: Полымя, 1998. — 287 с. — ISBN 985-07-0131-5.
  2. Dyneburg // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack (польск.). — Warszawa, 1881. S. 254
  3. Двинск // Даўгаўпілс // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
  4. Экскурс у гісторыю горада Дзвінска Архівавана 19 верасня 2011.
  5. Office of Citizenship and Migration Affairs — 1990.
  6. Central Statistical Bureau of Latvia Праверана 11 верасня 2017.
  7. Central Statistical Bureau of Latvia Праверана 2 чэрвеня 2019.
  8. Central Statistical Bureau of Latvia Праверана 19 лютага 2021.
  9. Central Statistical Bureau of Latvia Праверана 15 чэрвеня 2021.
  10. Iedzīvotāju skaits pēc tautības reģionos, pilsētās, novados, pagastos, apkaimēs un blīvi apdzīvotās teritorijās gada sākumā (pēc administratīvi teritoriālās reformas 2021. gadā) 2021 - 2022Central Statistical Bureau of Latvia. Праверана 28 снежня 2022.
  11. Iedzīvotāju skaits pēc tautības reģionos, pilsētās, novados, pagastos, apkaimēs un blīvi apdzīvotās teritorijās gada sākumā (pēc administratīvi teritoriālās reformas 2021. gadā) 2021 - 2022Central Statistical Bureau of Latvia. Праверана 2 кастрычніка 2023.
  12. Iedzīvotāju skaits pēc tautības reģionos, pilsētās, novados, pagastos, apkaimēs un blīvi apdzīvotās teritorijās gada sākumā (pēc administratīvi teritoriālās reformas 2021. gadā)Central Statistical Bureau of Latvia. Праверана 19 чэрвеня 2024.
  13. а б в г д е ё ж з і к л м н https://old.daugavpils.lv/lv/46
  14. а б в г д е ё ж з і к л м https://www.daugavpils.lv/en/assets/upload/Daugavpils_majas_lapai_EN_18.pdf
  15. Орлова П. У Даугавпилса новый побратим // СейЧас — 2012. — вып. 24. — С. 4.
  16. https://batumi.ge/ge/?page=show&sec=5
  17. Белогрудова С. Будем дружить с молдавской северной столицей // СейЧас — 2015. — вып. 40. — С. 4.
  18. https://www.visaginas.lt/index.php/savivaldybe/tarptautinis-bendradarbiavimas/23
  19. а б https://old.daugavpils.lv/en/46
  20. а б в https://www.daugavpils.lv/pilseta/pilsetas-attistiba/projekti/istenotie-projekti/2014-2020-gada-planosanas-periods/pasvaldibu-sadarbiba-ka-eiropas-solidaritates-kanals-ttchan
  21. http://www.panevezys.lt/lt/veiklos-sritys/uzsienio-rysiu-skyrius_1247/tarptautinis-bendradarbiavimas-220/miestai-partneriai.html
  22. https://stryi-rada.gov.ua/mista-pobratymy/
  23. https://www.daugavpils.lv/lv/46
  24. Из истории: 17 лет назад началась дружба с городом-побратимом Хадерслевом Праверана 18 студзеня 2017.