Даўгерутэ
| Даўгерутэ | |
|---|---|
| Нараджэнне | XII стагоддзе |
| Смерць |
1213 |
| Дзеці | Даўгерутаўна[d] |
Даўгерутэ, Даўгірут[крыніца?] (ням.: Daugeruthe; літ.: *Daugėrutis, *Daugerutis, *Daugirutis; Dangerutis[1]; ? — 1213, Вендэн) — князь літоўскі.
Імя[правіць | правіць зыходнік]
Імя *Даўгірут, *Даўгіруць — з шэрагу старабалцкіх (старалітоўскіх) двухасноўных імёнаў. Такія імёны дайшлі з індаеўрапейскай эпохі і ўласцівыя іменнікам народаў індаеўрапейскага паходжання[2].
Першая аснова Daug- (спалучаная з асновай, што пачынаецца на -G-, ператварылася ў Dau-) звязаная з літ. daug «шмат»[3]. Гэтая аснова прысутная, напрыклад, у імені Міндоўг, а ў «абсечаным» выглядзе — у імені Даўмонт.
Другая аснова Gir- або Ger- (яны лічацца роднаснымі і знаходзяцца паміж сабой у аблаўтных дачыненнях), звязаная з літоўскім girti «славіць, хваліць»[4] і далей да індаеўрапейскага *gṷer- «хваліць, славіць; абвяшчаць, вітаць»[5].
Спалучаныя разам, гэтыя асновы даюць імя, што мела значыць «шматслаўны» (Dau-giras, Dau-geras). Апроч таго, гэтыя асновы тут узбагачаныя папулярным антрапанімічным пашыральнікам -ut- (як у імёнах Кейстут або Бірута).
Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]
Упершыню згадваецца пад 1209 годам у «Хроніцы Лівоніі» Генрыха Латвійскага, паводле яго сведчанняў Даўгерутэ быў «адным з найбольш магутных літоўцаў» (potentioris de Lethonia), цесцем і саюзнікам герцыкскага князя Усевалада. У 1213 годзе Даўгерутэ ездзіў у Вялікі Ноўгарад, імаверна, каб заключыць саюз супраць немцаў у Лівоніі. На зваротным шляху схоплены і загінуў у зняволенні[6]. В. Насевіч выказаў думку, што Даўгерутэ мог быць ананімным бацькам Міндоўга, якога Лівонская старэйшая рыфмаваная хроніка называе вялікім каралём (könig gros) літоўцаў[7].
Зноскі
- ↑ Паводле Т. Нарбута.
- ↑ T. Milewski. Indoeuropejskie imiona osobowe. Wrocław-Warszawa-Kraków, 1969. С. 11-13.
- ↑ Z. Zinkevičius. Lietuvių asmenvardžiai. Vilnius, 2008. С. 82-83.
- ↑ Z. Zinkevičius. Lietuvių asmenvardžiai. Vilnius, 2008. С. 92, 94.
- ↑ J. Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern / München 1959 / 1969. C. 478.
- ↑ Генрих Латвийский. Хроника Ливонии. — Москва-Ленинград : АН СССР, 1938. — 608 с. С. 113, 149.
- ↑ Насевіч В. Пытанняў больш, чым адказаў // Беларускі гістарычны агляд. Т. 5. Сш.1(8). — Мн., 1998. — С. 210—226. Рэцензія: Краўцэвіч А. Стварэнне Вялікага княства Літоўскага. — Мн.: Беларуская навука, 1998. — 208 с.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Генрих Латвийский. Хроника Ливонии. — Москва-Ленинград : АН СССР, 1938. — 608 с.
- Насевіч В. Пытанняў больш, чым адказаў // Беларускі гістарычны агляд. Т. 5. Сш.1(8). — Мн., 1998. — С. 210—226. Рэцензія: Краўцэвіч А. Стварэнне Вялікага княства Літоўскага. — Мн.: Беларуская навука, 1998. — 208 с.